Türk-Alman İlişkilerinde Türk İmajını Meydana Getiren Olgular ve Eserlere Yansıması

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 1, 48 - 57, 01.03.2013

Öğr. Gör. Dr. Erkan Zengin

Öz

The Turkish-German relations go back to the 11th century and have undergone changes throughout the history until now. While the reason of these changes is religious motifs on the one hand; on the other hand, self-interests come to the fore. Both reasons have influenced and have changed the lives of the two nations. These changes are also reflected in the same way in the literary works of two nations. In the first part of this study, the historical development of Turkish-German relations will be analyzed and how the relations have affceted the two countries‟ cultural life in a theoretical way are going to be put forward. Aforementioned relations are specifically going to be examined in terms of the approaches of post-stagnation period of Ottoman Empire. These relations are going to be analyzed setting out from Gerdes‟ “Turks in Berlin”. In this respect, examples that relate to the military, economic, and political interactions‟ impact on the literatures of the two cultures will be provided and the reflections of these interactions to the present times will be examined. In the end, we will see how the negative image of Turkish people, which is caused by the churches‟ sermons, has changed with Diez‟ work and has created an effect on especially German writers such as Lessing‟s and Goethe‟s Works. In the final part, how historical events directly affect literature is going to be asserted. In addition; this study is going to investigate how contemporary relations fluctuate and how these fluctuations are reflected in contemporary literature.

Anahtar Kelimeler

Turkish-German relations, Turkish image, history, literature, political, economic and military relations

Türk-Alman İlişkilerinde Türk İmajını Meydana Getiren Olgular ve Eserlere Yansıması

Öz

Türk - Alman ilişkileri 11. yüzyıla kadar dayanmakta ve günümüze kadar her dönem farklılık göstermektedir. Bu farklılığın sebebini bir taraftan dinsel motifler oluştururken, diğer taraftan çıkar ilişkisi ön plana çıkmaktadır. Her iki boyut da iki ulusun yaşamını etkilemiş ve günlük yaşamlarında değişikliğe sebep olmuştur. Bu değişimler aynı biçimde eserlere de yansımıştır. Söz konusu ilişkiler daha çok Osmanlı İmparatorluğu‟nun Duraklama Dönemi (1683) sonrası yaklaşımları içerisinde araştırılmıştır. Buradaki ilişkiler tarihsel olarak Gerdes‟in “Türken in Berlin” kitabından yola çıkılarak incelenmiştir. Bu çerçevede her iki toplumun birbirleriyle askeri, ekonomik ve siyasi etkileşiminin yazınsallığa yansımaları üzerine örnekler verilmiş ve bunların günümüze etkileri ele alınarak incelenmiştir. Bu bakımdan Osmanlı İmparatorluğu‟nun Duraklama Dönemi öncesi kısaca Kiliselerin yayımladıkları Türk Mektupları ve Türk Vaazları‟ndaki olumsuz imajına değinilmiştir. Daha sonra İstanbul‟a elçi olarak gönderilen Diez‟in eseriyle Türk imajında nasıl bir değişim geçirdiği ve Almanya‟nın önde gelen yazarları arasında yer alan Lessing ile Goethe‟nin eserlerinde nasıl bir etki yarattığı üzerinde durulmuştur. Bu bağlamda her iki yazarın eserinden örnekler verilmiştir. Sonuç kısmında ise tarihi olguların yazınsal hayatı doğrudan etkilediği açık bir biçimde gösterilmeye çalışılmıştır. Bununla birlikte günümüzde ilişkilerin değişimi ve eserlerde nasıl bir etki yaratığı konusunda ışık tutulmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk-Alman ilişkileri, Türk imajı, tarih, edebiyat, siyasi, ekonomik ve askeri ilişkiler

Kaynakça

• ALBAYRAK, Mustafa (1995). “Osmanlı – Alman İlişkilerinin Gelişimi ve Bağdat Demiryolu‟nun Yapımı”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarih Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi (OTAM), Cilt: VI, Ankara, s.1-38.
• BÖER, İngeborg ve diğerleri (2002). Türken in Berlin 1871 – 1945. Gruyter Yayınları, Berlin.
• ÇOLAK, Mustafa (2006). Alman İmparatorluğu'nun Doğu Siyaseti Çerçevesinde Kafkasya Politikası 1914- 1918. Türk Tarihi Kurumu, Ankara.
• DİEZ, H. Friedrich von (1815). Künste und Wissenschaften, Sitten, Gebräuche und Alterthümern, Religion und Regierungsverfassung. Halleschen Waisenhaus Buchhandlung, Berlin.
• FREDERKİNG, Monika (1985). Schreiben gegen Vorurteile. Literatur türkischer Migranten in der Bundesrepublik Deutschland. Express Edition, Berlin.
• GERDES, Hilke (2009). Türken in Berlin. Be-Bra Yayınları, Berlin. GOETHE, von Johann Wolfgang (1842). Vollständige Ausgabe letzter Hand, Band 16. J. G. Cotta Yayınları, Stuttgart. (http://books.google.de/bkshp?hl=de&tab=pp).
• HOFMANN, Michael ve YEŞİLADA, E. Karin (2011). Türkischdeutsche Kulturgeschichte. Königshausen & Neumann Yayınları, Würzburg.
• KULA, O. Bilge (1992). Alman Kültüründe Türk İmgesi I. Gündoğan Yayınları, İstanbul.
• LESSİNG, G. Ephraim (1981). Bilge Nathan. Çev.: Hayrullah Örs. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara. MOMMSEN, Katherina (1961). “Goethe ve İslam”. Çev. Beyza Maksudoğlu. Ankara Üniversitesi, İlahiyat Fakültesi Dergisi, Ankara, S. 187 – 212.
• ORTAYLI ,İlber (2008). Osmanlı İmparatorluğu'nda Alman Nüfuzu. Timaş Yayınları, İstanbul. ÖNDER, Mehmet (2012) www.atam.gov.tr/index.php?Page=DergiIcerik&IcerikNo=565. ŞAHİN Sedat, (2001). “Almanya‟daki Türk Göçmen Edebiyatı ve Uyum Süreci”. Türk Kültürü Araştırmaları Dergisi, Ankara, S. 513-517.
• ŞAHİN, Sedat (2002). “Martin Luther‟in önyargılı ve çelişkili „Türk‟ kavramı”. Milli folklor/ edebiyat dergisi, Ankara, S.347-350.
• ŞAHİN, Sedat (2005). “Almanya‟daki Türk Varlığı ve Türklerin Önümüzdeki Seçime Etkileri”. Kültürü Araştırmaları Dergisi, Ankara, S. 215-218.
• SAUSURRE, Ferdinand de (2001). Dilbilim; Genel Dilbilim dersleri (Çev.: Berke Vardar). Multilindual Yayınlar, İstanbul. SCHLÖR, Irene (2011). Unterwegs nach Üsküdar: Deutsch-türkische Geschichten. Wagner Yayınları, Gelnhausen.
• SEUFERT, Günter ve KUBASECK, Christopher (2006). Die Türkei: Politik, Geschichte, Kultur. Beck Yayınları, München.
• STEİNBACH, Udo (2010). Geschichte der Türkei. Beck Yayınları, München.
• VOİGTS, Manfred (2010). Heinrich Friedrich Diez: Frühe Schriften (1772-1784). Königshausen & Neumann Yayınları, Würzburg.
• YILDIRIM, Mustafa (2008). “Tarihten Günümüze Münih‟teki Türkler ve Bazı Türk Eserleri”. http://www.sosyalbil.selcuk.edu.tr/dergi/sayi19.htm. S. 489-506.
• ZENGİN, Erkan (2010). “Türk - Alman Edebiyatına Tarihsel Bir Bakış ve Bu Edebiyata İlişkin Kavramlar”. H. Ü. Türkiyat Araştırma Merkezi Enstitüsü, Ankara, S. 329 – 352.
• ZENGİN Erkan (2011). Berlin-eine Deutsche Metropole in der türkischen Migrantenliteratur. Eine studie zum Raum und zur Identität in den Werken der autoren: Aras Ören, Emine Sevgi Özdamar und Yade Kara. Hacettepe Üniversitesi, Alman Dili ve Edebiyatı, Doktora Tezi, Ankara http://www.tdk.gov.tr http://siyaset.milliyet.com.tr/turk-dusmanligi-genharitasi/siyaset/siyasetyazardetay/03.02.2012/1497237/default.htm (2012)