Küresel Ekonomide Çok Uluslu Şirketler ve Türkiye'deki Yansımaları

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 1, 224 - 249, 01.03.2013

Yrd. Doç. Dr. Oğuz Kaymakçı

Öz

Although the concept of globalization has different actors, Multinational Companies (MNCs) is in the first place of especially in terms of economic and sociocultural impacts. Those companies that invest in different areas in different countries can be a source of both vitality of sectorial and macroeconomic. Also they have contributions as technology, employment, Know-how, management, innovation and access to foreign markets and they keep at the each level of development countries’ demand on these companies in a global stage. Turkey has an effort likes these countries to attract foreign investment among the countries. In this study, after touching on the subjects of Multinational Companies with a global understanding of economics and management whose historical and economical role in the world economy, it is researched that contributions of MNCs and their potential value which provide to each other in Turkey's economy.

Anahtar Kelimeler

Multinational companies, foreign direct investment, global economy, Turkish economy

Küresel Ekonomide Çok Uluslu Şirketler ve Türkiye'deki Yansımaları

Öz

Küreselleşme kavramının farklı aktörleri olmakla birlikte özellikle ekonomik ve sosyo-kültürel etkileri açısından Çok Uluslu Şirketler (ÇUŞ) ilk sıralarda gelmektedir. Farklı ülkelere farklı alanlarda yatırım yapan bu şirketler hem makro ekonomik hem de sektörel canlılık kaynağı olabilmektedirler. Teknoloji, istihdam, Know-how, yönetim, yenilik ve dış pazarlara erişim gibi katkıları da olması küresel düzlemde her gelişmişlik düzeyindeki ülkenin bu şirketlere olan talebini canlı tutmaktadır. Türkiye de bu ülkeler gibi bir çaba içinde olup, yabancı yatırımları cezp etme konusunda yoğun çaba sağlayan ülkeler arasında gelmektedir. Çalışmada küresel bir ekonomi ve yönetim anlayışına sahip Çok Uluslu Şirketlerin dünya ekonomisindeki tarihi ve ekonomik rolüne değinildikten sonra, ÇUŞ’ların Türkiye ekonomisindeki yeri, katkıları ve her iki tarafın birbirleri için sağladıkları potansiyel değer inceleme konusu yapılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Çok uluslu şirketler, doğrudan yabancı sermaye yatırımları, küresel ekonomi, Türkiye ekonomisi

Kaynakça

• ALBASSAM, A. B. (2012), Money Talks: The Influence of Economic Crisis on Global Governance, Mediterranean Journal of Social Sciences, 3(2), 117-127.
• BAġBAKANLIK YATIRIM DESTEK VE TANITIM AJANSI (2011), http://www.invest.gov.tr/trTR/investmentguide/investorsguide/Pages/MacroEconomicIndicators.aspx, EriĢim: 05.12.2012.
• BĠLGĠN, M. H., DANIġ, H. ve DEMĠR, E. (2008), İhracat Yönelimli Yabancı Yatırım Ortamı: Karşılaştırmalı Bir Analiz ve Politika Önerileri, Ġstanbul Ticaret Odası Yayını, 2008-12, 1-162, Ġstanbul.
• DANIELS, J., RADEBAUGH, L. ve SULLIVAN, D. (2010), International Business, Environments and Operations, Prentice Hall, London..
• EKĠNCĠ, A. (2011), Doğrudan Yabancı Yatırımların Ekonomik Büyüme ve Ġstihdama Etkisi: Türkiye Uygulaması (1980‐2010), Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 6(2), 71‐96, EskiĢehir.
• EKONOMĠ BAKANLIĞI (2012a), Türkiye’nin Taraf Olduğu Yatırımların Karşılıklı Teşviki ve Korunması (YKTK) Anlaşmaları’nın İçeriği ve İşlevleri, http://www.ekonomi.gov.tr/upload/5882F276-A39E-7416- 242D61582C0B0A10/YKTK_web.pdf, 1-4, EriĢim: 05.11.2012.
• EKONOMĠ BAKANLIĞI (2012b), Uluslararası Doğrudan Yatırım Verileri Bülteni ġubat, http://www.ekonomi.gov.tr/upload/6C97D742-9E8DBC51-5694897A81B186EF/2011_12.pdf, 1-22. EriĢim: 05.09.2012.
• EKONOMĠ BAKANLIĞI (2012c), Uluslararası Doğrudan Yatırım Verileri Bülteni Haziran, http://www.ekonomi.gov.tr/upload/97016C47-CF8EBFF8-867BE7A1F8ADFF04/Haziran2012Web.pdf, 1-22, EriĢim: 06.12.2012.
• ERÇAKAR, M. E. ve KARAGÖL, E. T. (2011), Türkiye’de Doğrudan Yabancı Yatırımlar, SETA Analiz, Yay No:33, Ankara.
• ERÇEL, G. (2006), Globalization and The Turkish Economy, Vanderbilt University, 1-11, US.
• ERKĠLEK, A. (2003), A Comparative Analysis of Inward and Outward FDI in Turkey, Transnational Corporations, 12(3), 79-105.
• GEDĠKLĠ, A. (2011), Çok Uluslu ġirketler ve Doğrudan Yabancı Yatırımların GeliĢmekte Olan Ülkelerin Kalkınması Üzerine Etkileri, Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 6(1), 96-146.
• GELĠR ĠDARESĠ BAġKANLIĞI, Yürürlükte Bulunan Çifte Vergiyi Önleme Anlaşmaları, http://www.gib.gov.tr/index.php?id=1055, EriĢim Ta: 23.06.2012.
• HARMANCI, M. (2004), Çokuluslu Şirketler ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları, Türkiye Kalkınma Bankası A.ġ. AraĢtırma Müdürlüğü Ankara, 1-117.
• HAZĠNE MÜSTEġARLIĞI (2005), Yabancı Sermaye Genel Müdürlüğü, Yabancı Sermaye Raporu, Mart, Ankara.
• HAZĠNE MÜSTEġARLIĞI (2011), 2011 Yılı Kurumsal Mali Durum ve Beklentiler Raporu, http://www.hazine.gov.tr/irj/go/km/docs/documents/Hazine%20Web/Mustesarli k/Kurumsal%20Raporlar/Mali%20Durum%20ve%20Beklentiler%20Raporu/20 11Y%C4%B1l%C4%B1%20Kurumsal%20Mali%20Durum%20ve%20Beklenti ler%20Raporu.pdf, 1-28. EriĢim: 05.12.2012.
• HAZĠNE MÜSTEġARLIĞI (2011), Uluslarası Doğrudan Yatırımlar 2010 Yılı Raporu, http://www.ekonomi.gov.tr/upload/F9A364E9-D8D3-8566- 45200DA8EEF72A9D/2010_Rapor.pdf, 1-88, EriĢim: 05.12.2012.
• HILLEMANNS, C. F. (2003), UN Norms on the Responsibilities of Transnational Cor-porations and Other Business Enterprises with regard to Human Rights, German Law Journal, 4(10), 1065-1080.
• KARLUK, R. (1983), Türkiye’ de Yabancı Sermaye Yatırımları, ĠTO Yayını, No: 13, Ġstanbul.
• KINLEY, D. ve JOSEPH, S. (2002), Multinational Corporations and Human Rights, Alternative Law Journal, 27(1), 7-11.
• LOEWENDAHL, H. ve ERTUGAL-LOEWENDAHL, E. (2001), Turkey’s Performance In Attracting Foreign Direct Investment: Implications of Eu Enlargement, European Network of Economic Policy Research Institutes, http://www.ceps.eu/book/turkeys-performance-attracting-foreign-directinvestment-implications-enlargement, 8, 1-48, EriĢim: 05.12.2012.
• MERKEZ BANKASI (2011), Ödemeler Dengesi Raporu 2011-IV, http://www.tcmb.gov.tr/research/odemeler/ODRapor_20114.pdf, 1-46.
• MILANOVIC, B. (2003), Two Faces of Globalization: Against Globalization as We Know It, Washington, 1-43.
• KOVACI, N. (1982) Türkiye’de Dış Ticaret ve Yabancı Sermaye Politikaları, Ġstanbul: Ġ.T.O. Yayınları, Ġstanbul. OSLAND, J. S. (2003), Broadening the Debate: The Pros arid Cons of Globalization, Journal of Management Inquiry, 10(2), 137-54.
• SAATÇĠOĞLU, C. (2002), Doğrudan DıĢ Yatırımlar ve Türkiye, İSMMMO Mali Çözüm Dergisi, 61, 18-23.
• SARICA, S. (2008), ABD, AB ve Türkiye‟nin Firma BirleĢmelerine YaklaĢımı, Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 4(1), 51-82.
• SANAYĠ VE TĠCARET BAKANLIĞI (2010), Türkiye Sanayi Strateji Belgesi 2011-2014, http://www.sanayi.gov.tr/Files/Documents/sanayi_stratejisi_belgesi_2011_2014 .pdf, 1-226. EriĢim: 05.18.2012.
• TAĞRAF, H. (2002), KüreselleĢme Süreci Ve Çokuluslu ĠĢletmelerin KüreselleĢme Sürecine Etkisi, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 3(2), 33-47.
• TÜĠK (2012), Haber Bülteni, 10736, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=10736, 1. EriĢim: 05.12.2012.
• TÜĠK (2012), İstatistiklerle Gençlik 2011, Ankara, 3676, 1-158.
• UNCTAD (2009), Transnational Corporations, Agricultural Production and Development, World Investment Report, http://unctad.org/en/docs/wir2009_en.pdf, 1-314. EriĢim: 05.15.2012.
• UNCTAD (2011), Non-Equity Modes of International Production and Development, World Investment Report, http://www.unctaddocs.org/files/UNCTAD-WIR2011-Full-en.pdf, 1-250. EriĢim: 05.15.2012.
• UNCTAD (2012), Investment Country Profile; Turkey, http://unctad.org/en/PublicationsLibrary/webdiaeia2012d6_en.pdf, 1-26. EriĢim: 05.12.2012.
• YASED (2011), Türkiye’nin Cari Açığı: Makro ve Mikro Açıdan Nedenleri ve Çözüm Önerileri,http://www.yased.org.tr/webportal/English/insight_yased/Documents/
• YASED_Cari_Acik_Raporu_2012.pdf, 1-44. EriĢim: 05.19.2012.
• YASED (2012), Uluslararası Doğrudan Yatırımlar 2011 Yıl Sonu Değerlendirme Raporu, http://www.yased.org.tr/webportal/English/insight_yased/Documents/YASED_ UDY_Raporu_2011yilsonu_Subat2012.pdf, 1-7. EriĢim: 05.24.2012.
• ZEYTĠNOĞLU, E. (1966), Az Gelişmiş Memleketlerin Kalkınmasında Yabancı Özel Sermaye Yatırımları ve Türkiye, AĢkın Basımevi, Ġstanbul.