Üsküplü Mutasavvıf- Şair Sadeddin Sırri Hayatı, Bazı Yazı ve Şiirleri- II

Yıl 2013, Cilt: 11 Sayı: 1, 427 - 445, 01.03.2013

Prof. Dr. Adem Ceyhan

Öz

Skopje, the capital city of Republic of Macedonia, is a beautiful city situated near Vardar River. It is famous not only for its scenic beauty but also for the scholars, mystics, poets and authors it brought up or it lodged at a certain time period. Many Muslim judges, professors, mystics, poet and penmen such as Hakîm Arab, Hâkî, Sheikh Lutfullah, Muîdzâde, Zârî, Fakîrî, Ferîdî, Atâ, Özrî, Muîdî, Sihrî, İshak Çelebi, Hemdemî, Dürrî, Attâr, Hevesî, Mîrî-i Rûmî, Hüsâmeddin (Şeydâ), Riyâzî, Niyâzî, Tulûî, Şücâeddîn İlyâsî, Nâmî, Üskübî Mustafa, Vâlihî, Mehmed bin Mehmed, Sheikh Ömer, Fennî, Vesîm, Filintalızâde Hodja Mahmud were either born or moved here. Sâdeddin Sırrî, who lived in the second half of the 19th century and the first half of the 20th century (died in 1936), is one of these mytics, poets, and authors who are associated with Skopje. Sâdeddin Sırrî is known to have significant effects on his famous fellow countryman poet Yahyâ Kemâl (Beyatlı, 1884-1958) with respect to his personal life as well as his art. In this article, after we provide a brief information about the life of Sâdeddin Sırrî, who is known to guide Ahmed Âgâh (his subsequent name is Yahyâ Kemâl) with respect to literature, Persian language and mysticism in his era of growing, we are going to introduce and analyze some of his poems and writings published in that period such as Muhibbân –most of which were published in the newspaper, Yıldız between 1909 and 1910. Moreover, we are going to include the aforementioned texts in Latin Alphabet.

Anahtar Kelimeler

Skopje, Sâdeddin Sırrî, Yahyâ Kemâl, Muallim Sâdî, Yıldız, mysticism

Üsküplü Mutasavvıf- Şair Sadeddin Sırri Hayatı, Bazı Yazı ve Şiirleri- II

Öz

Üsküp, sadece tabiî güzellikleriyle değil, yetiştirdiği yahut barındırdığı âlim, mutasavvıf, şair ve yazarlarıyla da tanınmış bir şehirdir. Hakîm Arab, Hâkî, Şeyh Lûtfullah, Muîdzâde, Zârî, Fakîrî, Ferîdî, Atâ, Özrî, Muîdî, Sihrî, İshak Çelebi, Hemdemî, Dürrî, Attâr, Hevesî, Mîrî-i Rûmî, Hüsâmeddin (Şeydâ), Riyâzî, Niyâzî, Tulûî, Şücâeddîn İlyâsî, Nâmî, Üskübî Mustafa, Vâlihî, Mehmed bin Mehmed, Şeyh Ömer, Fennî, Vesîm, Filintalızâde Hoca Mahmud… gibi pek çok kadı, müderris, mutasavvıf, şair ve hattat, burada doğmuş yahut buraya yerleşmiştir. 19. asrın ikinci ve 20. asrın ilk yarısında yaşayan Sâdeddin Sırrî (ö. 1936) de ismi Üsküple birlikte anılan mutasavvıf, şair ve yazarlardan biridir. Sâdeddin Sırrî’nin, ünlü hemşehrisi şair Yahyâ Kemâl’in (Beyatlı, 1884-1958) hem hususî hayatında, hem de sanatında kayda değer tesirleri olduğu bilinir. Bu makalede, yetişme çağındaki Ahmed Âgâh’a (sonraki ismiyle Yahyâ Kemâl’e) edebiyat, Farsça ve tasavvuf hususunda rehberlik ettiği bilinen Sâdeddin Sırrî’nin hayatı hakkında bilgi verildikten sonra, onun 1909-10 yıllarında Yıldız gazetesinde çıkmış bazı şiirleri ve mensur yazıları tanıtılıp incelenecek; anılan bahislerin ardından söz konusu eserlerin metinleri yeni harflere çevrilerek sunulacaktır.

Anahtar Kelimeler

Üsküp, Sâdeddin Sırrî, Yahyâ Kemâl, Muallim Sâdî, Yıldız, tasavvuf

Kaynakça

• Abdülbakî [Gölpınarlı], (1931), Melâmîlik ve Melâmîler, İstanbul.
• ACLÛNÎ, İsmâil b. Muhammed el-(1997), Keşfü’l-hafâ’ ve müzîlü’lilbâs ‘amme’ştehere mine’l-ehâdîs ‘alâ elsineti’n-nâs, Beyrut. AYDEMİR, Yaşar- HAYBER, Abdülkadir, (2007), Makedonya Kütüphaneleri Türkçe Yazma Eserler Katalogu, Ankara. BANARLI, Nihad Sami, (1960), Yahya Kemal’in Hâtıraları, İstanbul. 8
• [Bu beyitte “yevme lâ yenfeu” ve “kalb-i selîm” ibareleriyle şu mealdeki ayete işaret edilmektedir: “O gün ne mal fayda verir, ne de oğullar!.. Ancak Allah‟a temiz bir kalple gelenler (kurtuluşa erer)” (Kur’an, Şuarâ, 26/88-89).] [Bu kelime, Arap harfli aslî metinde “külünü” okunabilecek şekilde yazılmış. Biz anılan kelimenin hatalı dizildiğini düşünerek “gülünü” biçiminde yazılmasını tercih ettik.] BEYATLI, Reşat, (1959), “Yahya Kemal‟in Hayatı”, Yahya Kemal Enstitüsü Mecmuası, İstanbul, Sayı 1, s. 134-140. CEYHAN, Âdem, (2010), “Üsküplü Mutasavvıf- Şair Sâdeddin Sırrî Hayatı, Bazı Manzum ve Mensur Eserleri”, Uluslararası Balkanlarda Türk Varlığı Sempozyumu II, Bildiriler, Manisa, c. I, s. 186-213. Dîvân-ı Şeyh Gālib Kuddise Sirruhu, (1252/1836), Bulak. HAYBER, Abdülkadir- ÖZCAN, Recai, (2012), Üsküp Yıldız –Pazar günleri çıkar açık Türkçe risaledir- Ankara. HUYUGÜZEL, Ö. Faruk, (2000), İzmir Fikir ve Sanat Adamları (18501950), Ankara. İNAL, İbnü‟l-Emin Mahmud Kemal, (1999-2002), Son Asır Türk Şâirleri, I-IV, Ankara. İSEN, Mustafa (1990), “Kültür Tarihimizde Üsküp ve Üsküplü Divan Şairleri”, Türk Yurdu, 7. devre 10. cilt 32. sayı, Nisan. KAYA, Fahri, (2000), “Yahya Kemal Beyatlı‟nın şiir öğretmeni Şeyh Saadettin Sırrı”, Birlik, Üsküp, 18, 21, 23 Kasım. KAYA, Fahri, (2009), “Türk Edebiyatında Güçlü Bir Ses”, BAL-TAM Türklük Bilgisi, Prizren Mart, s. 174-181. MAŠULOVİC-MARSAL, Liliana (1992), Les Rifâ‘îs de Skopje Structure et Impact. Şeyh Sâdeddin Sırrî, (1913), “Üsküb”, Cerîde-i Sûfiyye, 8 Temmuz 1329/ 17 Şâban 1331 (Milâdî 22 Temmuz), nr. 54, s. 65-68. ÜSKÜBİ, M. Zihni, (1983), “Üsküp Rifai Dergahının Tarihçesi”, Yönelişler, Nisan, yıl 2, sayı 22, s. 43-46. Yahya Kemal, (1986), Çocukluğum, Gençliğim, Siyâsî ve Edebî Hatıralarım, 3. bs. İstanbul.