ELİF ŞAFAK’IN “MAHREM”İNDE FANTASTİK BİR YOLCULUK

Yıl 2014, Cilt: 12 Sayı: 3, 227 - 245, 23.10.2014

Yrd. Doç. Dr. Gökay Durmuş

https://doi.org/10.18026/cbusos.38042

Öz

Elif Şafak’ın “Mahrem” başlıklı romanı bu çalışmaya, fantastik arka planının tahlili amacıyla konu edilmiştir. Bu nedenle çalışmanın giriş bölümü, Tanzimat’tan Cumhuriyet’e uzanan süreçte, fantastik geleneğimizin seyrini takibe, bu geleneğe verilen önem veya gösterilen tepkiye odaklanmıştır.
Ana metinde ise önce “Mahrem”in temel izlekleri belirlenmiştir. Bu izleklerin tahlili, insanlar ve nesneler olmak üzere iki ayrı aşamada gerçekleşmiştir. Çünkü roman kahramanları hem özel yaşamları hem de romanda varolma nedenleri ve rolleri ile metnin fantastik yapısına katkı sağlarlar. Aynı şekilde çeşitli nesneler de kurguda, fantastik öge olmaları ile ön plana çıkarlar. Dolayısıyla nesnelerin tahlili de romanın izlekleri ve fantastik yapı ile ilgileri öncelenerek yapılmıştır.
Çalışmada son olarak “Mahrem”in “dil”i tahlil edilmiş ve “dil”in romanın fantastik yapısını destekleyen en önemli unsur olduğu vurgulanmıştır.
Varılan yargılar sonucu, Şafak’ın, fantastik ile birlikte anılan “kaçış” kavramıyla ilgi kurmadığı, aksine bir gerçeği var kılmaya çalıştığı belirlenmiştir. Bu tahlillerin, Şafak’ın tüm romanlarına yönelik bir fantastik gelenek araştırması için kapı aralamış olması ise çalışmanın öne çıkan özelliğidir.

Anahtar Kelimeler

Elif Şafak, Mahrem, fantastik gelenek, hayal, gerçek.

A FANTASTIC TRAVEL IN ELİF ŞAFAK’S “MAHREM”

Öz

Elif Şafak’s novel, “Mahrem”, is the subject of this study to examine its fantastic background. For this reason, the introduction of this study focuses the pursuit of the journey of our fantastic tradition in the course from Tanzimat to Republic and the importance or reaction given to this tradition. Firstly, the fundamental tracks of “Mahrem” have been determined in the main text. The analysis of these tracks were done at two steps which are people and objects since heroes in novel contribute to fantastic structure of the text with their private lives and reasons for the existence and roles in novel. In the same way, various objects in the fiction come to the fore because of being fantastic elements. For this reason, the Makalenin geliş tarihi: 08.08.2014 Makalenin kabul tarihi: 22.09.2014 analysis of objects has also been given priority for their relationship with the tracks of the novel and fantastic structure. Lastly, the language of “Mahrem” was analyzed and it was stressed that the language is the most important element supporting fantastic structure of the novel. According to the conclusions reached, it has been determined that Şafak did not establish any relationship between fantastic and “escape” aforesaid with fantastic; on the contrary, she tried to reveal a reality. These analyses are the most noticeable feature of this study giving opportunities to do a fantastic tradition research for all Şafak’s novels.

Anahtar Kelimeler

Elif Şafak, Mahrem, fantastic tradition, imagination, reality.

Kaynakça

• BEYDĠLĠ, Celal (2005), Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Yurt Kitap- Yayın, Ankara.
• BIÇAKÇI, Hakan (2004), “Sıradan Hayatlar, Fantastik Zamanlar”, Picus, S.17, s.32.
• BĠRĠNCĠ, Necat (1989), “A’mak-ı Hayal”, Ġslam Ansiklopedisi, C.2., Diyanet Vakfı Yayınları, Ġstanbul, s. 555.
• BORATAV, Pertev Naili (1991), Folklor ve Edebiyat 2, Adam Yayınları, Ġstanbul.
• CĠVELEK, Yakup (2008), “Fantastik Edebiyat ve Binbir Gece Masalları”, Folklor/Edebiyat, C. 14, S.53, s.65-90.
• ECEVĠT, Yıldız (2006), Türk Romanında Postmodernist Açılımlar, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul.
• ERHAT, Azra (2007), Mitoloji Sözlüğü, Remzi Kitabevi, Ġstanbul. GĠRĠTLĠ AZĠZ EFENDĠ (1990), Muhayyelât-ı Aziz Efendi, (SadeleĢtiren: Ahmet Kabaklı), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• ĠNCĠ, Handan (2005), “Aziz Efendi’nin Reddedilen Mirası Türk Romancısının “Gerçeklik”le SavaĢı…” Kitap-lık, S.80, s.73-81.
• KAPLAN, Mehmet, ENGĠNÜN, Ġnci, EMĠL, Birol, KERMAN, Zeynep (1994), Yeni Türk Edebiyatı Antolojisi 3, Marmara Üniversitesi Yayınları, 1994, Ġstanbul.
• KUDRET, Cevdet (1987), Türk Edebiyatında Hikâye ve Roman-1, Ġnkılâp Kitabevi, Ġstanbul.
• MORAN, Berna (1994), Türk Romanına EleĢtirel Bir BakıĢ 3, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul.
• MORAN, Berna (2008), Türk Romanına EleĢtirel Bir BakıĢ I, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul.
• KEMAL, Namık (2005), Celaleddin HarzemĢah, (Yayına Hazırlayan: Oğuz Öcal), Akçağ Yayınları, Ankara.
• ÖNERTOY, Olcay (2003), “Romanımızda Gerçek ve Fantazi”, Hürriyet Gösteri, S.253, s.5-11.
• ÖZÖN, Mustafa Nihat (1985), Türkçede Roman, ĠletiĢim Yayınları, Ġstanbul.
• ÖZLÜK, Nuran (2011), Türk Edebiyatında Fantastik Roman, Hiperlink Yayınları, Ġstanbul.
• SÖĞÜT, Mine (2004), “Sıradan Hayatlar, Fantastik Zamanlar”, Picus, S.17, s.32.
• STEINMETZ, Jean-Luc (2006), Fantastik Edebiyat, (Çeviren: Hasan Fehmi Nemli) Dost Kitabevi Yayınları, Ankara. ġAFAK, Elif (2012), Mahrem, Doğan Kitap, Ġstanbul.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (2001), “Aziz Efendi”, Ġslâm Ansiklopedisi, C.2, MEB Yayınları, Ġstanbul, s.15
• TODOROV, Tzvetan (2012), Fantastik Edebi Türe Yapısal Bir YaklaĢım, (Çeviren: Nedret Öztokat) Metis EleĢtiri, Ġstanbul. TÜRKEġ, Ömer (14.07.2004), “Fantastik Edebiyatta Kısa Türk Adımları”, Vatan Kitap, s.22-23.
• UĞUR, Veli, “Türk Edebiyatında Fantastik Roman”, www.journals.istanbul.edu.tr. EriĢim tarihi:11.08.2013
• YONAR, Gönül (2011), Türk Edebiyatında Fantastiğin Kökenleri, Ötüken NeĢriyat, Ġstanbul.