Öz
Whether art is an artistic pleasure or a social means which provides social benefit, has been argued for centuries. As it is described “Is art for art or for society”, had various supporters, spokemen since the Tanzimat period. Two significant supporters of the “society” camp are Ahmet Mithat in Tanzimat period and Hekimoğlu İsmail in our age. Ahmet Mithat published many newspapers, magazines in order to educate people and also wrote 40 novels, 4 voluminious story books, and tried his hand in literary genres like drama, memoirs, history and letters. Hekimoğlu İsmail (Ömer Okçu) was born in 1932, his writing career started in 1960’s. He wrote under several nicknames in order to avoid government pressure. Even after he was established as a well-received, established writer he kept his nickname, inspired from his grandfather “Hekimoğlu İsmail” and wrote a total number of 58 books including novels, stories, research, biographies and children books. The aim of these two prolific, different period artists is to find solutions for the social problems by their pens. The aim of our essay is to figure out differences and significant similarities in these two autodidact writer’s art life, art wiev, literary genres
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AHMET MİTHAT EFENDİ (2000), Bütün Eserleri, Romanlar 5, Çengi, Kafkas, Süleyman Müsli, TDK Yay. Ankara.
- ALKAN, Ufuk, (2001), Platon ve Aristatoles’te Sanat, Yağmur Dergisi, Ocak, sayı 70.
- ARGUNŞAH, Mustafa (2012), “Ahmet Mithat Efendi’nin Türkçenin Sadeleşmesiyle İlgili Görüşleri”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature And History of Turkish, Volume7/4, Ankara, Fall.
- BANARLI, N.Sami (1997), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul.
- CARTER V. Findley (1999), Ahmet Midhat Efendi Avrupa’da, Yurt Yayınları, İstanbul.
- ÇETİN, Nurullah (2012), Roman Çözümleme Yöntemi, Öncü Basımevi, Ankara.
- DAYANÇ, Muharrem (2012), “Ahmet Mithat Efendi ve Üss-i İnkılâp Üzerine”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/1 Winter.
- DAYANÇ, Muharrem (2012), “Bir Yenileşme Dönemi Aydını Olarak Ahmet Mithat Efendi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt/Sayı: XLVII.
- EKİNCİ, Tamer (2013), Derdini Seven Adam, Işık Yayınları, İstanbul.
- ENGİNÜN, İnci (1995), Ahmet Mithat Efendi, Türk Dili, sayı 521, Ankara, 1995.
- ESEN, Nükhet (2006), Ahmet Mithat: Hayat, Külliyat, Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar, İletişim Yayınları, İstanbul.
- ESEN, Nükhet (2014), Hikâye Anlatan Adam: Ahmet Mithat, İletişim Yayınları, İstanbul.
- HEKİMOĞLU İsmail (2012), Derdimi Seviyorum, Timaş, İstanbul.
- HEKİMOĞLU İsmail (2012), Minyeli Abdullah, Timaş, İstanbul.
- KABAKLI, Ahmet (1997), Türk Edebiyatı, cilt 1, Türk Edeb. Vak. Yay.
- KALYONCU, Cemal (2002), “Minyeli Abdullah’ı Çöpten Kâğıt Toplayarak Yazdım”, Aksiyon Dergisi, Temmuz.
- KARACA, Ecevit (2009), “Platon Sanatı Neden İdeal Devlet Açısından Yorumlamıştır.” ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, Ocak.
- KAPLAN, Mehmet (1999), Nesillerin Ruhu, İstanbul.
- KAPLAN, Ramazan (1998), Edebiyat Bilgi ve Kuramları, Eskişehir, (http://w2.anadolu.edu.tr).
- KAPUCİ, Selçuk (2011), Hekimoğlu İsmail: Yönetmen olup Derdimi Sinema İle Anlatmak İsterdim, Cihan, Kasım-Aralık.
- KAVCAR, Cahit (1999), Edebiyat ve Eğitim, Engin Yayınevi Ankara.
- KOÇ, Okan,(2009), Toplumsal Değişim Sürecinde Ahmet Mithat’ın Eğitim Anlayışı, 1. International Symposium on Sustainable Development, June 9-10.
- KORKMAZ, Ferhat (2012), Ölümünün 100. Yılında Büyük Bir Romancıyı Anmak, International Journal of Social Science, volume 5, ıssue 5, october.
- MORAN, Berna (2009), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış-1, İletişim Yayınları, İstanbul.
- OKAY, Orhan (1989), Ahmet Midhat Efendi, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 2, İstanbul.
- OKAY, Orhan (2013), Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı, Dergâh, İstanbul.
- OKAY, Orhan (2002) “Teşebbüse sarf Edilmiş Bir Hayatın Hikâyesi”, Kitap-lık, İstanbul.
- ÖZÖN, Mustafa Nihat (1941), Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Maarif Matbaası, İstanbul.
- ŞAHABETTİN, Cenab (1924), “Ahmet Mithat Efendi ve Asarı”, Servet-i Fünun, sayı 6-1480.
- SARUHAN, Emeti (2011), Hekimoğlu İsmail 60’lı yılların Kavgasını Anlatıyor, Yeni Şafak, 22 Mayıs.
- SEVÜK, İsmail Habib (1941), Avrupa Edebiyatı ve Biz II, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- TANPINAR, Ahmet Hamdi (1997), 19.Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul.
- TUNÇ, Gökhan (2008), “Müşahedat Post Modern Bir Roman Mı?”, TÜBAR-24, Güz.
- UÇMAN, Abdullah (2002), “Türk Romanında İlk Alafranga Tip: Felatun Bey”, Kitap-lık, İstanbul.
- YAZGAÇ, Kamil (1940), Ahmet Mithat Efendi- Hayatı ve Hatıraları,
- YILMAZ, Durali (2002), Roman Kavramı ve Türk Romanının Doğuşu, Ozan Yayıncılık, İstanbul.
Öz
Sanatın, insana estetik haz mı vereceği yoksa sosyal fayda mı sağlayacağı yüzyıllardır tartışılmaktadır. “Sanat, sanat için midir; yoksa toplum için midir?” şeklinde de ifade edilen bu durumun edebiyatımızda Tanzimattan günümüze çeşitli taraftarları, temsilcileri olmuştur. Bu temsilcilerden seçimini toplumdan yana kullanan isimlerden en belirgin olanları Tanzimat döneminde Ahmet Mithat; günümüzde ise Hekimoğlu İsmail’dir. Ahmet Mithat (1844-1912) halkı eğitme adına dergi ve gazeteler çıkarır, 40 roman, hacimli 4 hikâye kitabı, tiyatro, anı, tarih, mektup türünde daha pek çok eser kaleme alır. 1932’de doğan Hekimoğlu İsmail ise (asıl adı Ömer Okçu) yazı hayatına başladığı 1960’lı yıllarda o devrin idari baskısından korunmak için çeşitli müstear adlar kullanmak zorunda kalır. Şartlar düzelse bile dedesinin adından mülhem “Hekimoğlu İsmail” müstearını kullanmaya devam eder ve halkı eğitme adına roman, hikâye, inceleme, biyografi, çocuk kitapları olmak üzere 68 esere imza atar.
Farklı dönemlerde gelen her iki velud sanatçının da amacı kendi devirlerinin sosyal ihtiyaçlarına, dertlerine kalemleriyle cevap vermek olmuştur. Kendi kendini eğiten bu iki sanatçının sanat hayatlarında, edebiyat görüşlerinde, yazdıkları türlerdeki farklılıkları ve önemli ölçüdeki benzerlikleri belirlemek çalışmamızın amacını oluşturmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Kaynakça
- AHMET MİTHAT EFENDİ (2000), Bütün Eserleri, Romanlar 5, Çengi, Kafkas, Süleyman Müsli, TDK Yay. Ankara.
- ALKAN, Ufuk, (2001), Platon ve Aristatoles’te Sanat, Yağmur Dergisi, Ocak, sayı 70.
- ARGUNŞAH, Mustafa (2012), “Ahmet Mithat Efendi’nin Türkçenin Sadeleşmesiyle İlgili Görüşleri”, Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature And History of Turkish, Volume7/4, Ankara, Fall.
- BANARLI, N.Sami (1997), Resimli Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul.
- CARTER V. Findley (1999), Ahmet Midhat Efendi Avrupa’da, Yurt Yayınları, İstanbul.
- ÇETİN, Nurullah (2012), Roman Çözümleme Yöntemi, Öncü Basımevi, Ankara.
- DAYANÇ, Muharrem (2012), “Ahmet Mithat Efendi ve Üss-i İnkılâp Üzerine”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 7/1 Winter.
- DAYANÇ, Muharrem (2012), “Bir Yenileşme Dönemi Aydını Olarak Ahmet Mithat Efendi”, Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, Cilt/Sayı: XLVII.
- EKİNCİ, Tamer (2013), Derdini Seven Adam, Işık Yayınları, İstanbul.
- ENGİNÜN, İnci (1995), Ahmet Mithat Efendi, Türk Dili, sayı 521, Ankara, 1995.
- ESEN, Nükhet (2006), Ahmet Mithat: Hayat, Külliyat, Modern Türk Edebiyatı Üzerine Okumalar, İletişim Yayınları, İstanbul.
- ESEN, Nükhet (2014), Hikâye Anlatan Adam: Ahmet Mithat, İletişim Yayınları, İstanbul.
- HEKİMOĞLU İsmail (2012), Derdimi Seviyorum, Timaş, İstanbul.
- HEKİMOĞLU İsmail (2012), Minyeli Abdullah, Timaş, İstanbul.
- KABAKLI, Ahmet (1997), Türk Edebiyatı, cilt 1, Türk Edeb. Vak. Yay.
- KALYONCU, Cemal (2002), “Minyeli Abdullah’ı Çöpten Kâğıt Toplayarak Yazdım”, Aksiyon Dergisi, Temmuz.
- KARACA, Ecevit (2009), “Platon Sanatı Neden İdeal Devlet Açısından Yorumlamıştır.” ETHOS: Felsefe ve Toplumsal Bilimlerde Diyaloglar, Ocak.
- KAPLAN, Mehmet (1999), Nesillerin Ruhu, İstanbul.
- KAPLAN, Ramazan (1998), Edebiyat Bilgi ve Kuramları, Eskişehir, (http://w2.anadolu.edu.tr).
- KAPUCİ, Selçuk (2011), Hekimoğlu İsmail: Yönetmen olup Derdimi Sinema İle Anlatmak İsterdim, Cihan, Kasım-Aralık.
- KAVCAR, Cahit (1999), Edebiyat ve Eğitim, Engin Yayınevi Ankara.
- KOÇ, Okan,(2009), Toplumsal Değişim Sürecinde Ahmet Mithat’ın Eğitim Anlayışı, 1. International Symposium on Sustainable Development, June 9-10.
- KORKMAZ, Ferhat (2012), Ölümünün 100. Yılında Büyük Bir Romancıyı Anmak, International Journal of Social Science, volume 5, ıssue 5, october.
- MORAN, Berna (2009), Türk Romanına Eleştirel Bir Bakış-1, İletişim Yayınları, İstanbul.
- OKAY, Orhan (1989), Ahmet Midhat Efendi, TDV İslâm Ansiklopedisi, C. 2, İstanbul.
- OKAY, Orhan (2013), Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı, Dergâh, İstanbul.
- OKAY, Orhan (2002) “Teşebbüse sarf Edilmiş Bir Hayatın Hikâyesi”, Kitap-lık, İstanbul.
- ÖZÖN, Mustafa Nihat (1941), Son Asır Türk Edebiyatı Tarihi, Maarif Matbaası, İstanbul.
- ŞAHABETTİN, Cenab (1924), “Ahmet Mithat Efendi ve Asarı”, Servet-i Fünun, sayı 6-1480.
- SARUHAN, Emeti (2011), Hekimoğlu İsmail 60’lı yılların Kavgasını Anlatıyor, Yeni Şafak, 22 Mayıs.
- SEVÜK, İsmail Habib (1941), Avrupa Edebiyatı ve Biz II, Remzi Kitabevi, İstanbul.
- TANPINAR, Ahmet Hamdi (1997), 19.Asır Türk Edebiyatı Tarihi, İstanbul.
- TUNÇ, Gökhan (2008), “Müşahedat Post Modern Bir Roman Mı?”, TÜBAR-24, Güz.
- UÇMAN, Abdullah (2002), “Türk Romanında İlk Alafranga Tip: Felatun Bey”, Kitap-lık, İstanbul.
- YAZGAÇ, Kamil (1940), Ahmet Mithat Efendi- Hayatı ve Hatıraları,
- YILMAZ, Durali (2002), Roman Kavramı ve Türk Romanının Doğuşu, Ozan Yayıncılık, İstanbul.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 7 Nisan 2015 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2015 Cilt: 13 Sayı: 1 |