BELEDİYE HİZMETLERİNİN ÖZELLEŞTİRİLMESİ: ŞİRKETLEŞEN BELEDİYE UYGULAMASI

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 2, 1 - 26, 30.06.2019

Konur Alp Demir

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.584303

Cited By: 1

Öz

Özelleştirme bilinen
anlamlandırması ile piyasa ekonomisinin yaratılabilmesi için kullanılan bir
araç niteliğindedir. Devletin hizmet sunmakla yükümlü olduğu birtakım alanlarda
özel girişimlerin faaliyet göstermesi özelleştirmenin ruhunu oluşturmaktadır.
Bu sayede devlet asli görevlerine daha fazla zaman ayırabilmekte, sermayenin
yerel seviyeye yayılmasına imkân tanınmakta ve etkisiz bir halde bekleyen
taşınır veya taşınmaz mallar değerlendirilebilmektedir. Özelleştirmenin
iktisadi boyutunun yanında yerelleşmeye sağladığı katkıları ise ayrı bir
bağlamda değerlendirilmesi gerekmektedir. Belediyelerin temel amacı yerel halka
yerel nitelik taşıyan kamu hizmetlerini sunmaktır. Bunun için kendi öz
gelirleri olmakla birlikte, ihtiyaç duydukları durumda merkezi yönetimden
borçlanma yöntemi ile kaynak temin elde edebilmektedirler. Bu çalışmada
özelleştirmenin yalnızca iktisadi boyutuna değinilmemiş, yerelleşme ile bütünleştirilerek
bir yerel yönetim birimi olan belediyenin niteliksel değişimine ışık tutulmaya
çalışılmıştır. Bu bağlamda belediyelerin şirketleşmesi üzerine kurgusal bir
analiz yapılmıştır. Bu çalışmadan beklenen nihai sonuç ise özelleştirmenin
yerelleştirici boyutunun şirketleşen belediye örneği üzerinden açıklığa
kavuşturulmasıdır. Böylece özelleştirmenin, gerçekte, bir yerelleşme aracı
olduğunun vurgusu yapılmaya çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Özelleştirme, Şirketleşme, Belediye, Yerelleşme, Kamu Hizmeti

Kaynakça

• AYDINLI, Halil İbrahim (2003). “1980 Sonrası Türk Belediye Sisteminde Yeni Liberal ve Desentralist Eğilimler”, Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 1, Sayı: 5, ss. 73-86. BOLATOĞLU, Nasip ve Lütfi ERDEN (2015). “Türkiye’de Özelleştirmenin Kamu Mali Davranışları Üzerine Etkileri”, Hacettepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 33, Sayı: 4, ss. 39-58. BOZKURT, Ömer; Turgay ERGUN ve Seriye SEZEN (Editör) (2008). Kamu Yönetimi Sözlüğü, 2. Baskı, Yayın No: 342, Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayını, Ankara. BOZLAĞAN, Recep (2004). “Belediye İktisadi Teşebbüsleri ve Özelleştirme”, Kamu Yönetimi, (Editörler: Abdullah Yılmaz ve Mustafa Ökmen), Gazi Kitabevi, Ankara. BULUT, Cengiz (1995). “Özelleştirme ve Belediyelerde Uygulama Alanları”, Yeni Türkiye, Mayıs-Haziran, Yıl: 1, Sayı: 4, ss. 464-471. ÇELEBİ, Kemal (1995). “Demokrasi ve Özelleştirme”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Nisan-Temmuz-Ekim, No: 11-12-13, ss. 129-136. ÇETİNKAYA, Özhan (2006). “Türkiye’de Özelleştirmenin Anlamı ve Uygulaması Üzerine Bir Değerlendirme”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Maliye Araştırma Merkezi Konferansları, Sayı: 49, s. 123-132. ÇEVİK, Hasan Hüseyin (2012). Kamu Yönetimi Kavramlar – Sorunlar – Tartışmalar, Gözden Geçirilmiş 2. Baskı, Seçkin Yayıncılık, Ankara. ÇUKURÇAYIR, Mehmet Akif (2013). Yerel Yönetimler Kuram, Kurum ve Yeni Yaklaşımlar, 2. Baskı, Çizgi Kitapevi, Konya. ÇUKURÇAYIR, Mehmet Akif (2012). Siyasal Katılma ve Yerel Demokrasi, 4. Baskı, Çizgi Kitapevi, Konya. DEMİRCAN, Esra Siverekli (2008). “Yeni Ekonomik Düzende Küreselleşme Yerelleşme Bağlamında Belediyelerde Yeni Mali Yönetim Anlayışı”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Ocak-Haziran, Sayı: 30, ss. 99-128. DOĞAN, Mustafa Necati (2012). Rakamlarla Özelleştirme: Türkiye’de ve Dünyada Özelleştirme Uygulamaları ve Özelleştirme Fonu’nun Kaynak Ve Kullanımları, T.C. Başbakanlık Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Ankara. (http://www.oib.gov.tr/baskanlik/ozellestirme-kitap29%203.pdf), (06.10.2017). ECEVİT, Eyyup; Recep DÜZGÜN ve Oğuzhan TÜRKER (2010). “Özelleştirme ve Uluslararası Doğrudan Yatırımların Türkiye Ekonomisi’ne Yansıması: İlk ve İkinci 500 Büyük Sanayi Kurulusu Örneği”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 15, Sayı: 1, ss. 175-192. EREN, Veysel ve Selim KILIÇ (2006). “Yerel Hizmetlerde Özelleştirmeye Alternatif Bir Yöntem Olarak Rekabet Yaklaşımı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 61, Sayı: 3, ss. 73-101. ERSÖZ, Halis Yunus (2001). “Yerel Yönetimlerde Özelleştirme Uygulamaları ve Yaygınlık Derecesi”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Nisan, Cilt: 10, Sayı: 2, ss. 31-50. ERYILMAZ, Bilal (2012). Kamu Yönetimi Düşünceler-Yapılar-Fonksiyonlar-Politikalar, Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş 5. Baskı, Umuttepe Yayınları, Kocaeli. FALAY, Nihat (1998). “Yerel Yönetimlerde Özelleştirmeye İlişkin Sorunlar”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Ocak, Cilt: 7, Sayı: 1, ss. 14-20. FIRAT, A. Serap (1998). “Belediyelerde Özelleştirme Uygulamaları”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Ocak, Cilt: 7, Sayı: 1, ss. 78-90. GERAY, Cevat (2001). “Kentleşme Sorunlarının Çözümü Açısından Küreselleşme, Özelleştirme, Yerelleşme ve Yerel Yönetimler”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Ekim, Cilt: 10, Sayı: 4, ss. 7-22. GÖZÜBÜYÜK, A.Şeref (2010). Türkiye’nin Yönetim Yapısı, Güncelleştirilmiş 11. Bası, Turhan Kitabevi Yayınları, Ankara. GÜL, Hüseyin; Hakan Mehmet KİRİŞ; Nilüfer NEGİZ ve İsmail GÖKDAYI (2014). Türkiye’de Yerel Yönetimler ve Yerel Siyaset, Detay Yayıncılık, Ankara. GÜLER, Birgül Ayman (2011). Türkiye’nin Yönetimi -Yapı-, 3. Baskı, İmge Kitabevi, Ankara. GÜNAL, Alpay; Senem ATVUR ve Kadriye Okudan DERNEK (2014). “6360 Sayılı Yasanın Yerelleşme Bağlamında Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 19, Sayı: 3, ss. 55-70. GÜNEY, Selami (2013). “Türkiye’de Özelleştirmenin Maliyetler Üzerine Etkisi: Konya Şeker Sanayi ve Ticaret Anonim Şirketi Örneği”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 6, Sayı: 1, ss. 314-327. İLERİ, Hüseyin (1998). “Türkiye'de Özelleştirme”, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksek Okulu Dergisi, Sayı: 1, ss. 149-162. KELEŞ, Ruşen (2012). Yerinden Yönetim ve Siyaset, Genişletilmiş 8. Basım, Cem Yayınevi, İstanbul. KOÇAK, Hüseyin (2009). “Küreselleşme ve Yerelleşme Çağında Yerel Demokrasi ve Kentsel Yaşam”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 10, ss. 133-142. KÖSE, Hacı Ömer (2003). “Küreselleşme Sürecinde Devletin Yapısal ve İşlevsel Dönüşümü”, Sayıştay Dergisi, Nisan-Haziran, Sayı: 49, ss. 3-46. NACAR, Birsen (2005). “Yerel Yönetimlerin Mali Krizi Üzerine Kuramsal Açıklamalar: Nedenler, Öneriler ve Bir Değerlendirme”, Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 5, Sayı: 9, ss. 202-247. ÖKMEN, Mustafa ve Bekir PARLAK (2008). Kuramdan Uygulamaya Yerel Yönetimler İlkeler Yaklaşımlar ve Mevzuat, 1. Baskı, Alfa Aktüel Yayınevi, İstanbul. ÖZDEMİR, Gürbüz (2008). “Belediye İktisadi Teşebbüslerinin Özelleştirilmesi”, Sayıştay Dergisi, Ekim-Aralık, Sayı: 71, ss. 41-74. ÖZEL, Mehmet (2015). “Modern Desentralizasyon” Düşüncesinin Temel Dinamikleri ve Yerelleşme Üzerine Etkileri, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt: 8, Sayı: 1, ss. 99-116. ÖZEL, Mehmet (2007). “Bir Yerelleşme Biçimi Olarak Özelleştirme, Rekabetle ilişkisi Ve Yerel Yönetimlerde Uygulamaları”, Akademik Fener Dergisi, (Yeni Adı: Bandırma İİBF Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi), Sayı: 8, ss. 51-74. ROLAND, Gérard (2008). “Introduction”, Privatization Success and Failures, (Editor: Gérard Roland), (pp. 1-8), Columbia University Press, New York. SAKINÇ, Süreyya ve Gül KAYALIDERE (2003). “Yerel Hizmetlerin Özelleştirilmesinde Sorunlar ve Çözüm Önerileri: Manisa Belediyesi Örneği”, Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt: 10, Sayı: 1, ss. 205-221. SARIKAMIŞ, Cevat (2005). “Türkiye’de Özelleştirme Çalışmaları”, Muhasebe ve Finansman Öğretim Üyeleri Derneği (MUFAD) Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim, Sayı: 28, ss. 9-12. SAVAS, Emanuel S. (2003). Daha İyi Devlet Yönetiminin Anahtarı Özelleştirme, (Çeviren: Ergün Yener), 3. Baskı, Yayın No: 517, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları (MPM), Ankara. SEKİZİNCİ BEŞ YILLIK KALKINMA PLANI, YEREL YÖNETİMLER ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU RAPORU, Yayın No: DPT: 2538-ÖİK: 554, Ankara 2001. (http://www.kalkinma.gov.tr/Lists/zel%20htisas%20Komisyonu%20Raporlar/Attachments/180/oik554.pdf), (01.11.2017). SEZER, Birkan Uysal (1992). “Büyük Devlet-Küçük Devlet Tartışması”, Amme İdaresi Dergisi, Aralık, Cilt: 25, Sayı: 4, ss. 3-29. ŞAHİN, Yusuf (2014). Yerel Yönetimler, 1. Baskı, Ekin Yayınevi, Bursa. ŞANLIOĞLU, Ömer (2003). “Türkiye’de Özelleştirmenin Önündeki Başlıca Engeller ve Daha İyi Bir Özelleştirmenin Çerçeve Koşulları”, Atatürk Üniversitesi Erzurum Hukuk Fakültesi Dergisi, Aralık, Cilt: 7, Sayı: 3-4, ss. 865-888. TOPRAK, Zerrin (2006). Yerel Yönetimler, 6. Baskı, Nobel Yayınevi, Ankara. TORTOP, Nuri; Eyüp G. İSPİR; Burhan AYKAÇ; Hüseyin YAYMAN ve Mehmet Akif ÖZER (2012). Yönetim Bilimi, 9. Basım, Nobel Yayınevi, Ankara. ULUSOY, Ahmet ve Tekin AKDEMİR (2008). Mahalli İdareler Teori-Uygulama-Maliye, Güncelleştirilmiş 5. Baskı, Seçkin Yayınevi, Ankara. VURAL, Tarık (2015). “Özelleştirme Kavramının Yerel Yönetimler Açısından Değerlendirilmesi”, Maliye Araştırmaları Dergisi, Yıl:1, Cilt: 1, Sayı: 1, ss. 17-28. YILDIRIM, Uğur (2004). “Yeni Belediye Yasaları Çerçevesinde Alternatif Hizmet Sunma Yöntemleri”, Çağdaş Yerel Yönetimler Dergisi, Ekim, Cilt: 13, Sayı: 4, ss. 19-37. 1982 ANAYASASI, (https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2709.pdf), (12.03.2019). 5393 SAYILI BELEDİYE KANUNU, (http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5393.pdf), (06.02.2018; 16.02.2018).