MUĞLA’NIN ÜÇ CAMİSİNDE ASHÂB-I KEHF SEMBOLLERİ

Yıl 2019, Cilt: 17 Sayı: 3, 469 - 492, 27.09.2019

İbrahim Ethem Karataş

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.599194

Cited By: 1

Öz

İslam’da kutsal sayılan isimlerin, tarih boyunca kültürümüze
ait hat ve tezhip sanatıyla ilgili eserlerde, özellikle dini mimarimizin en
önemli unsurlarından olan camilerimizde yer aldığı bilinen bir gerçektir.
Osmanlı’dan günümüze cami duvarlarında, lafzatullah ve ism-i nebi ile birlikte
dört halifenin ve Ehl-i Beyt üyelerinden Hz. Ali ve iki evladının adlarının
yazılması bir gelenek halini almıştır. Ancak Muğla ilinin Menteşe ilçesindeki
üç camide –Şahidi Camii, Keyfoturağı Camii ve Çatakbağyaka Köyü Camii- bu
isimlerin yanında Ashâb-ı Kehf’in (Yedi Uyurlar) isimleri de yer almaktadır.
Camilerde Ashâb-ı Kehf kahramanlarıyla ilgili sembollerin yer alması alışıldık
bir durum değildir.  Aynı zamanda onların
söz konusu camilerde niçin yer aldığıyla ilgili bir açıklama da yoktur. Bununla
birlikte Ashâb-ı Kehf isimlerinin bu camilerde yer almasının muhtemel nedenleri
arasında, kıssanın İslam’ın kutsal kitabı Kuran’da geçiyor olması ayrıca
hikayenin yörede iyi biliniyor ve seviliyor olması sayılabilir. Aynı şekilde
Muğla’nın geçmişte önemli bir Mevlevi şehri olması, bu konuda Mevlevilik
etkisinin olabileceğini de akla getirmektedir. Dolayısıyla söz edilen camilerde
Ashâb-ı Kehf ile ilgili semboller, kıssanın hem Kuran’da ele alınış amacına
uygun olarak hem de Mesnevî’de işleniş gayesi doğrultusunda, cemaatin kendi
adına ders çıkarması ve yaşamına buna göre yön vermesi için yer almış
olmalıdır. 

Anahtar Kelimeler

Ashâb-ı Kehf, Muğla, kıssa, Mesnevi

Kaynakça

• AÇIKGÖZ, Namık, (2006), “Muğla'da Mevlevilik ve Şahidi”, Mevlâna Mesnevi ve Mevlevihaneler Sempozyumu, Manisa, ss. 85-90
• AÇIKGÖZ, Namık, (2008), Şahidi ve Muğla'da Mevlevilik, Muğla
• AKPINAR, Ali, (2010) “Tefsirlerde Ashab-ı Kehf”, Türk İslam Kültür ve Medeniyetinde Tarsus, Ankara, ss. 118-140
• BAŞ, Mustafa, (2013), “Dinlerde ve Geleneksel Türk İnanışında Dağ Kültü”, Çukurova Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 13 (1), Adana, ss. 165-179
• ÇELİK, Hüseyin, (2017), “Ashab-ı Kehf Kıssası ve İçerdiği Mesajlar”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, c. 6, Sayı: 1, ss. 189-217
• ÇIPAN, Mustafa, (1985), Muğlalı İbrahim Şahidi, Hayatı, Edebi Şahsiyeti, Eserleri, Divan ve Gülşen-i Vahdet, (Basılmamış Yüksek Lisans tezi), Ankara
• ÇIPAN, Mustafa, (1996), “Konya Mevlana Müzesi Hazine-i Evrak Arşivindeki Belgelere Göre Muğla Mevlevihanesi”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı, 2, Konya, ss. 233-250
• ÇIPAN, Mustafa, (2010), “Şahidi İbrahim”, T.D.V.İ.A. c. 38, ss. 273-274
• ÇIPAN, Mustafa, (2014), Muğlalı Şahidi Dede, Konya
• ERSÖZ, İsmet, (1991), “Ashab-ı Kehf”, T.D.V.İ.A. c. 3, ss. 465-467
• EYİCİL, Ahmet, (2005), “Afşin Ashab-ı Kehf”, S.Ü.S.B.E.D. Konya, Sayı:14, ss. 269-287
• GUIDI, I. (1920), “Seven Sleepers”, James Hastings (ed), Encyclopedia of Religion and Ethics, c. XI, ss. 427-430
• HARMAN, Ömer Faruk, (2000), “İbrahim”, T.D.V.İ.A. c. 21, ss. 266-272
• İMAMOĞLU, Ahmet Hilmi, (2005), Muğlalı Şahidi İbrahim Dede Tuhfe-i Şahidi, Muğla
• KOÇ, Kemalettin, (2017), Afşin Ashabü’l-Kehf’in Tarihsel Süreci (Ana Kaynaklar ve Arşiv Belgelerine Göre), Nevşehir Hacı Bektaş Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Basılmamış Doktora Tezi), Nevşehir
• KONCU, Hanife, (2013), “Bir Ashab-ı Kehf Kıssası: Haza Kıssa-i Ashabü’l-Kehf”, Divan Edebiyatı Araştırmalar Dergisi, İstanbul, ss. 275-318
• MEVLANA, Mesnevi, (2001) Çev. Veled İzbudak, MEB. Yayınları, İstanbul
• NALÇAKAR Ayfer, Ülger Arif Özgür, (2014), “Muğla'da Bir Çınar "İbrahimŞahidi Dede Hayatı ve Eserleri”, 1. Uluslararası Mevlevîlik ve Şâhidî Sempozyumu, 17 Aralık, Muğla
• NEFES Eyüp, GÜN Recep, (2011), “Giresun Çamoluk İlçesi Sarpkaya Köyü’ndeki Ahşap Sütunlu Bektaş Bey Camii”, Vakıflar Dergisi, Sayı 36, Ankara, ss. 137-154
• NİZAM, Elif Ayan, (2013), “Divan Şiirinde Bir Telmih Unsuru Olarak Ashâb-ı Kehf”, Turkish Studies - International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, Volume 8/13, Ankara, ss. 483-499
• ÖNKAŞ, Nilgün Açık, (2012), Muğlalı İbrahim Şahidi, Muğla
• PARLAK Sevgi, TANRIKORUR Barihüda (2003), “Kütahya Mevlevihanesi”, T.D.V.İ.A, c. 27, ss. 1-3
• RİFAT, Ahmet, (2004) Lugat-ı Tarihiye ve Coğrafiye, c. I, Ankara
• SCHMIDT, Claire, (2008), Sleeping Toward Christianity: The Form and Function of The Seven Sleepers Legend in Medieval British Oral Tradition, (A Thesis presented to the Faculty of the Graduate School at the University of Missouri-Columbia), Columbia
• SÜMER, Faruk, (1989), Eshabü’l-Kehf (Yedi Uyurlar), Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı, İstanbul
• ŞAHİN, Harun, (2007), “Mesnevide Ashab-ı Kehf Kıssası ve Tefsiri”, H.Ü.İ.F.D. Temmuz-Aralık Sayı:18, Şanlıurfa, ss. 215-223
• ŞENTÜRK, Mustafa, (2013), “Kuran’da Pasif Direniş Öyküsü: Ashab-ı Kehf”, G.Ü.İ.F.D. Gümüşhane, c. 2, Sayı:3, ss. 224-237
• TABERİ, Ebû Ca’fer Muhammed Bin Cerir, (2007) ,Tarih-i Taberi, c. 2, Mehmet Faruk Gürtunca (çev.), İstanbul
• TANMAN, M. Baha, (1996), “Galata Mevlevihanesi”, T.D.V.İ.A. c. 13, ss. 317-321
• TANMAN, M. Baha, (1996), “Yenikapı Mevlevihanesi”, T.D.V.İ.A. c. 43, ss. 463-468
• TANRIKORUR, Barihüda, (1996), “Gelibolu Mevlevihanesi”, T.D.V.İ.A. c. 14, ss. 6-8
• TANRIKORUR, Barihüda, (2001), “Karahisar Mevlevihanesi”, T.D.V.İ.A. c. 24, ss. 418-421
• TANYU, Hikmet, (1973), Dinler Tarihi Araştırmaları, Ankara
• YAZIR, Elmalı Muhammed Hamdi, (1982), Hak Dini Kuran Dili, (Eser Neşriyat Dağıtım), c. 5
• YAĞCIOĞLU, Songül Aydın, (2015), Ashab-ı Kehf Hikayesi, İstanbul
• YILMAZ, Nuran, (2006), “Klasik Türk Şiirinde Ashab-ı Kehf: İslami’nin Mesnevisi Örneği”, Ç.Ü.İ.F.D. Adana, ss. 35-64
• e-KayanakAÇIKGÖZ, Namık, (07.07.2015), “Ashab-ı Kehf ve Mugla”, http://www.hamlegazetesi.com.tr/ashab-i-kehf-ve-mugla/, (Erişim Tarihi: 03.11.2018)
• AÇIKGÖZ, Namık, (02.07.2013), “Keyfoturağı mı Kehfoturağı mı”, http://www.hamlegazetesi.com.tr/keyf-oturagi-mi-kehf-oturagi-mi/, (Erişim Tarihi: 03.11.2018)
• https://kuran-ikerim.org/meal/diyanet/kehf-suresi, (Erişim Tarihi: 03.11.2018)
• “Muğla'da devlet vatandaş elele”, (25.07.2005), http://www.internethaber.com/muglada-devlet-vatandas-elele-1136142h.htm. (Erişim Tarihi: 03.11.2018)
• “Şahidi Cami”, http://www.mentese.gov.tr/sahidi-cami. (Erişim Tarihi: 03.11.2018)