Work-Family Conflict, Alienation and Psychological Symptoms: A Research on Logistics Business Employees

Yıl 2020, Cilt: 18 Sayı: 2, 228 - 244, 24.06.2020

Meltem Akca

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.641612

Öz

The aim of this study is to determine whether work-family conflict is effective on alienation and to determine the role of psychological symptoms in this interaction. In this context, accordance with literature review the conceptual framework and research model were effectuated. Research population is comprised of logistics company’s employees that serves in three departments in Turkey. The questionnaires were distributed to the participants by convenience sampling method and parametric analyzes were applied on the obtained data. As a result of the study, it was found that work-family conflict is the predictor of work alienation. It was also revealed out that psychological symptoms also have a partial mediating role in the effect of work-family conflict on work alienation.

İş-Aile Çatışması, Yabancılaşma ve Psikolojik Belirtiler: Lojistik İşletmesi Çalışanları Üzerine Bir Araştırma

Öz

Bu araştırmanın amacı iş-aile çatışmasının işe yabancılaşma üzerinde etkili olup olmadığını ortaya çıkarmak ve bu etkileşimde psikolojik belirtilerin rolünü belirlemektir. Bu kapsamda, literatür taraması yapılarak kavramsal çerçeve ve araştırma modeli oluşturulmuştur.Araştırmanın evreni, Türkiye’de üç şubede hizmet veren bir lojistik işletmesinin çalışanlarından meydana gelmektedir. Soru formları kolayda örnekleme yöntemi ile katılımcılara dağıtılmış ve elde edilen veriler üzerinde parametrik analizler uygulanmıştır. Araştırma sonucunda iş-aile çatışmasının işe yabancılaşmanın yordayıcısı olduğu saptanmıştır. Ayrıca psikolojik belirtilerin iş-aile çatışmasının işe yabancılaşma üzerindeki etkisinde kısmi aracı role sahip olduğu ortaya çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

iş-aile çatışması, yabancılaşma, psikolojik belirtiler, lojistik

Kaynakça

• Aiken, M., & Hage, J. (1966). Organizational alienation: A comparative analysis. American Sociological Review, 31(4), 497-507.
• Aktaş, H., & Gürkan, G. Ç. (2015). İş-aile ve aile-iş çatışması ile bireysel performans etkileşiminde mesleki bağlılığın aracı rolü: Hemşireler üzerinde bir araştırma. Doğuş Üniversitesi Dergisi, 16(2), 139-154.
• Allen, T. D., Herst, D. E., Bruck, C. S., & Sutton, M. (2000). Consequences associated with work-to-family conflict: a review and agenda for future research. Journal of occupational health psychology, 5(2), 278-308.
• Atay, S. E., & Gerçek, M. (2017). Algılanan Rol Belirsizliğinin İşe Yabancılaşma Üzerindeki Etkisinin ve Demografik Değişkenlere Göre Farklılıklarının İncelenmesi. Ordu Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 7(2), 321-332.
• Barlett, J. E., Kotrlik, J. W., & Higgins, C. C. (2001). Organizational research: Determining appropriate sample size in survey research. Information technology, learning, and performance journal, 19(1),43-50.
• Baron, R. M., & Kenny, D. A. (1986). The moderator–mediator variable distinction in social psychological research: Conceptual, strategic, and statistical considerations. Journal of personality and social psychology, 51(6), 1173-1182.
• Başoğul, C., & Buldukoğlu, K. (2015). Depresif bozukluklarda psikososyal girişimler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(1), 1-15.
• Brough, P., Kalliath, T. J., & O'Driscoll, M. P. (2008). Work-family conflict and facilitation: Achieving work-family balance. A.I.Glendon et al, (Ed) Advances in Organisational Psychology (73-88). Bowen Hills, Qld.: Australian Academic Press
• Brown, M.R., Higgins, K., & Paulsen, K. (2003). Adolescent alienation: what is it and what can educators do about it? Intervention in School and Clinic, 39 (1), 3-9.
• Büyüköztürk, Ş. (1997). Araştırmaya yönelik kaygı ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 12(12), 453-464.
• Carlson, D. S., Kacmar, K. M., & Williams, L. J. (2000). Construction and initial validation of a multidimensional measure of work–family conflict. Journal of Vocational behavior, 56(2), 249-276.
• Clark, L., Gresham, F. M., & Elliott, S. N. (1985). Development and validation of a social skills assessment measure: The TROSS–C. Journal of Psychoeducational Assessment, 3(4), 347–356.
• Clifton, R. A., Mandzuk, D., & Roberts, L. W. (1994). The alienation of undergraduate education students: A case study of a Canadian university. Journal of Education for Teaching, 20(2), 179-192.
• Cullati, S. (2014). The influence of work-family conflict trajectories on self-rated health trajectories in Switzerland: A life course approach. Social Science & Medicine, 113, 23-33.
• Cushway, D., & Tyler, P. (1996). Stress in clinical psychologists. International Journal of Social Psychiatry, 42(2), 141-149.
• Çarıkçı, İ. H., & Çelikkol, Ö. (2009). İş–Aile Çatışmasının Örgütsel Bağlılık Ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (9), 153-170.
• Demircan, P., & Turunç, Ö. (2017). İş-Aile Çatışması-Duygusal Emek İlişkisinde Lider Desteğinin Rolü: Eğitim Üzerine Bir Araştırma. İstanbul Gelişim Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(1), 41-76.
• Dubrin, A. J. (1997). Fundamentals of organizational behaviour: An applied approach. Cincinnati: South-Western College Press.
• Elma, C. (2003). İlköğretim okulu öğretmenlerinin işe yabancılaşması (Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Erdilek Karabay, M. (2015). Sağlık personelinin iş stresi, iş-aile çatışması ve iş-aile-hayat tatminlerine yönelik algılarının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkilerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Yönetim Bilimleri Dergisi,13(26),113-134.
• Erjem, Y. (2005). Eğitimde Yabancılaşma Olgusu ve Öğretmen: Lise Öğretmenleri Üzerine Sosyolojik Bir Araştırma. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 395-417.
• Eryılmaz, A., & Burgaz, B. (2011). Özel ve resmi lise öğretmenlerinin örgütsel yabancılaşma düzeyleri. Eğitim ve Bilim, 36, 271-286.
• Feldman, P. J., Cohen, S., Lepore, S. J., Matthews, K. A., Kamarck, T. W., & Marsland, A. L. (1999). Negative emotions and acute physiological responses to stress. Annals of Behavioral Medicine, 21(3), 216-222.
• Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşmanın yönetimi: Kahramanmaraş özel işletme ve kamu kuruluşlarında karşılaştırmalı bir araştırma (Yüksek Lisans tezi, Sütçü İmam Üniversitesi Kahramanmaraş). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Frone, M. R. (2000). Work–family conflict and employee psychiatric disorders: The national comorbidity survey. Journal of Applied psychology, 85(6), 888-895.
• Frone, M. R., Russell, M., & Cooper, M. L. (1992). Antecedents and outcomes of work-family conflict: testing a model of the work-family interface. Journal of applied psychology, 77(1), 65-78.
• Gokce, T., & Dundar, C. (2008). The frequency of exposing to violence and its effects on state and trait anxiety levels among the doctors and nurses working in Samsun Psychiatry Hospital. Journal of Inonu University Medical Faculty, 15, 25-28.
• Goldberg D.P., & Williams, P. (1988). A User's Guide to the General Health Questionnaire. Windsor: NFER/Nelson.
• Greenhaus, J. H., & Beutell, N. J. (1985). Sources of conflict between work and family roles. Academy of management review, 10(1), 76-88.
• Gunthert, K. C., Cohen, L. H., & Armeli, S. (1999). The role of neuroticism in daily stress and coping. Journal of personality and social psychology, 77(5), 1087-1100.
• Gürbüz, S., & Bekmezci, M. (2012). İnsan kaynakları yönetimi uygulamalarının bilgi işçilerinin işten ayrılma niyetine etkisinde duygusal bağlılığın aracılık ve düzenleyicilik rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 41(2), 189-213.
• Gürel, E. B. (2016). Duygusal tükenmişlik, iş stresi ve işe bağlılığın iş-aile çatışması üzerindeki etkisi: Amprik bir araştırma. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 48, 349-364.
• Hammer, L. B., Bauer, T. N., & Grandey, A. A. (2003). Work-family conflict and work-related withdrawal behaviors. Journal of Business and Psychology, 17(3), 419-436.
• Hammer, L. B., Cullen, J. C., Neal, M. B., Sinclair, R. R., & Shafiro, M. V. (2005). The longitudinal effects of work-family conflict and positive spillover on depressive symptoms among dual-earner couples. Journal of occupational health psychology, 10(2), 138-154.
• Haslam, C., Atkinson, S., Brown, S. S., & Haslam, R. A. (2005). Anxiety and depression in the workplace: effects on the individual and organisation (a focus group investigation). Journal of affective disorders, 88(2), 209-215.
• İşçan, Ö. F., & Moç, T. (2018). Çalışanların Presenteizm (İşte Sözde Var Olma) Davranışlarının İşe Yabancılaşmalarına Etkisi: Bir Kamu Kurumu Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(3), 379-402.
• Johnson, P. R., & Indvik, J. (1997). The scourge of the workplace: depression at work. Journal of workplace learning, 9(1), 12-16.
• Kalliath, T. J., O'Driscoll, M. P., & Brough, P. (2004). A confirmatory factor analysis of the General Health Questionnaire‐12. Stress and Health: Journal of the International Society for the Investigation of Stress, 20(1), 11-20.
• Kanungo, R. N. (1992). Alienation and empowerment: Some ethical imperatives in business. Journal of Business Ethics, 11(5-6), 413-422.
• Kara, H., & Acet, M. (2012). Investigation effect of the state anxiety level of sports managers on automatic thoughts. E-Journal of New World Sciences Academy, 7(4), 244–258.
• Karamustafalıoğlu, O., & Yumrukçal, H. (2011). Depresyon ve anksiyete bozuklukları. Şişli Etfal Hastanesi Tıp Bülteni, 45(2), 65-74.
• Kartal, N. (2017). Sağlık Çalışanlarında İşe Cezbolma, İşe Yabancılaşma ve Performans Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi (Yüksek Lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Kaya, U., & Serçeoğlu, N. (2013). Duygu İşçilerinde İşe Yabancılaşma: Hizmet Sektöründe Bir Araştırma. Calisma ve Toplum, 36(1),311-345.
• Keser, A. Ve Güler, K.G.(2016). Çalışma Psikolojisi. Umuttepe Yayınları
• Kılıç, C. (1992). Genel sağlık anketi: Güvenilirlik ve geçerlilik çalışması (Uzmanlık tezi, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi, Ankara).
• Kinnunen, U., & Mauno, S. (1998). Antecedents and outcomes of work-family conflict among employed women and men in Finland. Human Relations, 51(2), 157-177.
• Korkmaz, B. (2018). Öz-Duyarlık: Psikolojik Belirtiler ile İlişkisi ve Psikoterapide Kullanımı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(1), 40-58.
• Lindley, D. A. (1990). For teachers of the alienated: Three defenses against despair. The English Journal, 79(6), 26-31.
• Major, V. S., Klein, K. J., & Ehrhart, M. G. (2002). Work time, work interference with family, and psychological distress. Journal of applied psychology, 87(3), 427-436.
• Masuda, A. D., Poelmans, S. A., Allen, T. D., Spector, P. E., Lapierre, L. M., Cooper, C. L., ... & Lu, L. (2012). Flexible work arrangements availability and their relationship with work‐to‐family conflict, job satisfaction, and turnover intentions: A comparison of three country clusters. Applied psychology, 61(1), 1-29.
• Md-Sidin, S., Sambasivan, M., & Ismail, I. (2010). Relationship between work-family conflict and quality of life: An investigation into the role of social support. Journal of Managerial Psychology, 25(1), 58-81.
• Meyer, J. P., Stanley, D. J., Herscovitch, L., & Topolnytsky, L. (2002). Affective, continuance, and normative commitment to the organization: A meta-analysis of antecedents, correlates, and consequences. Journal of vocational behavior, 61(1), 20-52.
• Michel, J. S., Kotrba, L. M., Mitchelson, J. K., Clark, M. A., & Baltes, B. B. (2011), Antecedents of work–family conflict: A meta‐analytic review. Journal of organizational behavior, 32(5), 689-725.
• Moç, T. (2018). Örgütsel Adalet Algısının Çalışanların İşte Yabancılaşmaya Etkisinde Tükenmişliğin ve Presenteizmin Rolü (Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, Erzurum). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Netemeyer, R. G., Boles, J., & Mcmurrian, R. (1996). Development and Validation of Work-Family Conflict and Family-Work Conflict Scales. Journal of Applied Psychology, 81, 400-410.
• Netemeyer, R. G., Brashear-Alejandro, T., & Boles, J. S. (2004). A cross-national model of job-related outcomes of work role and family role variables: A retail sales context. Journal of the Academy of Marketing Science, 32(1), 49-60.
• Özmete, E., & Eker, I. (2012). İş-Aile Yaşamı Çatışması ve Roller: Kamu Sektörü Örneğinde Bir Değerlendirme. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(2), 1-23.
• Özturan, M. (2018). Yöneticilerin duygusal zekâ düzeylerinin, yönetim tarzları ve örgütsel yabancılaşma duyguları üzerindeki etkisinin incelenmesi (Doktora tezi, İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Pal, S., & Saksvik, P. Ø. (2008). Work-family conflict and psychosocial work environment stressors as predictors of job stress in a cross-cultural study. International Journal of Stress Management, 15(1), 22-42.
• Parasuraman, S., & Simmers, C. A. (2001). Type of employment, work–family conflict and well‐being: a comparative study. Journal of Organizational Behavior, 22(5), 551-568.
• Parker, D.E. ve Decotiis, T.A. (1983). Organizational Determinants of Job Stress. Organızatıonal Behavior and Human Performance, 32, 160-177.
• Parker, J. G. & Asher, S. R. (1993). Friends and friendship quality in middle childhood: Links with peer group acceptance and feelings of loneliness and social dissatisfaction. Developmental Psychology, 29(4), 611-621.
• Rhodes, A. C. (2004). Effect of conflict management styles on stress level of correctional officers (Doctoral dissertation, Alliant International University, San Diego).Seeman, M. (1959). On the meaning of alienation. American sociological review,24(6), 783-791.
• Seeman, M. (1983), Alienation Motifs in Contemporary Theorizing: The Hidden Continuity of the Classic Themes. Social Psychology Quarterly, 46(3), 171–184.
• Senécal, C., Vallerand, R. J., & Guay, F. (2001). Antecedents and outcomes of work-family conflict: Toward a motivational model. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(2), 176-186.
• Sharma, J., Dhar, R. L., & Tyagi, A. (2016). Stress as a mediator between work–family conflict and psychological health among the nursing staff: Moderating role of emotional intelligence. Applied Nursing Research, 30, 268-275.
• Shepard, J. M. (1972). Alienation as A Process: Work as A Case in Point. The Sociological Quarterly, 13(2), 161–173.
• Sidorkin, A. M. (2004). In the event of learning: Alienation and participative thinking in education. Educational Theory, 54(3), 251-262.
• Şahin, N. H., Güler, M., & Basım, H. N. (2009). A tipi kişilik örüntüsünde bilişsel ve duygusal zekânın stresle başa çıkma ve stres belirtileri ile ilişkisi. Türk Psikiyatri Dergisi, 20(3), 243-254.
• Şimşek, M. Ş., Çelik, A., Akgemci, T., & Fettahlıoğlu, T. (2006). Örgütlerde yabancılaşmanın yönetimi araştırması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15, 569-587.
• Tanriverdi, S.(2017). Öğrencilerinin Depresyon Düzeylerini Yordayan Değişkenlerin Belirlenmesi: Multinominal Lojistik Regresyon Analizi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1517-1543.
• Temel, M., & Kutlu, F. Y.(2019). Functional Health Pattern Model Based Care Plan for a Depression Diagnosed Patient. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 27(1), 91-103.
• Tezcan, S., & Aslan, D. (2000). Ankara'da Çeşitli Meslek Gruplarında Genel Ruhsal Sağlık Durumunun Değerlendirilmesi. Kriz Dergisi, 9(1),1-8.
• Turunç, Ö., & Erkuş, A. (2010). İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Tatmini Ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri: İş Stresinin Aracılık Rolü. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 10(19), 415-440.
• Tutar, H. (2010), İşgören Yabancılaşması Ve Örgütsel Sağlık İlişkisi: Bankacılık Sektöründe Bir Uygulama. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(1), 175-204.
• Tükel, İ. (2012). Modern Örgütlerde Yabancılaşma Ve Kafka’nın “Dönüşüm” Romanının Bu Bağlamda Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 34-50.
• Türkçapar, M.H. (2011). Dirençli depresyon tedavisinde bilişsel davranıșçı yaklașım. Psikiyatride Güncel, 1(3), 240-250.
• Ulusoy, H. (2017). Sanayi Örgütü işçileri ve işe yabancılaşma. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 32(1-2).77-84.
• Ünsar, A. S., & Karahan, D. (2011). Yabancılaşmanın İşten Ayrılma Eğilimine Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir Alan Araştırması. Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, (21), 361-378.
• Üstün, A., & Bayar, A. (2015). Üniversite öğrencilerinin depresyon, anksiyete ve stres düzeylerinin çeşitli değişkenlere göre incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 384-390.
• Vatan, S. (2017). Duygular ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişkiler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 9(1), 45-62.
• Waldenström, K., Ahlberg, G., Bergman, P. U., Forsell, Y., Stoetzer, U., Waldenström, M., & Lundberg, I. (2008). Externally assessed psychosocial work characteristics and diagnoses of anxiety and depression. Occupational and Environmental Medicine, 65(2), 90-96.
• Yalçın, İ., & Koyuncu, S. C. (2014). Örgütsel Yabancılaşma Olgusunun İş Tatmini Üzerine Etkisi: Niğde İlinde Bir Araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 26, 86-94.
• Yeniçeri, Özcan (2009). Örgütlerde Çatışma Ve Yabancılaşma Yönetimi. IQ Kültür Sanat Yayıncılık, İstanbul.
• Yıldız, M. (2017). Banka çalışanlarında stres algısı ve ruhsal durum arasındaki ilişkinin araştırılması ( Yüksek Lisans tezi, Işık Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Yılmaz, S., & Sarpkaya, P. (2009). Eğitim örgütlerinde yabancılaşma ve yönetimi. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 314-333.
• Yüksel, H. (2014). Yabancılaşma Kavramı Paralelinde Emeğin Yabancılaşması ve Sonuçları. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 159-188.
• Zhang, G., Chan, A., Zhong, J., & Yu, X. (2016), Creativity and social alienation: The costs of being creative. The International Journal of Human Resource Management, 27(12), 1252-1276.