Zamyatin’in “Biz” (Mıy) Adlı Eseri Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 4, 259 - 274, 28.12.2021

Emine Cengiz

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.973479

Cited By: 3

Öz

Her dönemde toplumun, dünyanın nasıl daha adil ve iyi olabileceğine dair sorgulamalarla karşılaşırız. İdeal bir düzenin tesis edilmesine dair sistemli ilk düşünceleri ortaya koyan Platon’dan itibaren pek çok düşünür bu sorgulamaların sonucu olarak ütopik sistemler ileri sürmüştür. Fakat mükemmel olanın tasvirine yönelik eleştiriler distopyanın ortaya çıkmasına zemin hazırlamıştır. Ütopyadan beslenen distopya, istenmeyen, baskıcı toplumların bir betimini sunmaktadır. Bu çalışmada da Zamyatin’in, bir distopya olan Biz’de kurguladığı yaşamın ve baskıcı düzenin var olma teknikleri, totaliter rejimlere karşı eleştirisi ele alınacaktır. Totaliter yapının kendini var etme, gözetim tekniklerini kullanma biçimi açıklanacak ve bireyin, özgürlüklerin, hakların durumu sorgulanacaktır. Bu eleştiri ve sorgulama sürecinde Biz’ deki yaşamın Panoptikon ile benzerlikleri ve farklılıkları olduğu ortaya konulacaktır. İktidarın egemenliğini sürdürmek için uyguladığı teknikler ve bunların özgürlükle ilişkisi Foucault’nun görüşleri ile bağlantı bir şekilde incelenmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Zamyatin, Biz / Mıy, Bentham, Foucault

An Examination of Zamyatin’s Novel Named “Biz” (Mıy)

Öz

In every period, we encounter questions about how society and the world can be juster and better. Starting from Plato, who generate the first systematic ideas on the establishment of an ideal order, many thinkers have brought forward utopian systems as a result of these inquiries. However, the criticisms towards the depiction of the perfect paved the way for the emergence of dystopia. Dystopia, benefitting from utopias, presents a description of undesirable, oppressive societies. In this study, the existence techniques of the oppressive order and the life that Zamyatin fictionalized in Biz, a dystopia, and his criticism against totalitarian regimes will be discussed. The way the totalitarian structure creates itself and uses surveillance techniques will be explained and the status of the individual, freedoms and rights will be questioned. In this process of criticism and questioning, it will be revealed that the life in Biz has similarities and differences with the Panopticon. The techniques applied by the power to maintain its dominance and their relationship with freedom will be tried to be examined in connection with Foucault's views.

Anahtar Kelimeler

Zamyatin, Biz /Mıy, J. Bentham, Foucault

Kaynakça

• Alihodžić D. (2017). Gendered Dystopia: Gender Politics In Yevgeny Zamyatin’s We. DHS 2, 111-140
• Amey, D. M. (2005). Living Under the Bell Jar: Survelliance and Resistance in Yevgeny Zamyatin’s We. Critical Survey, Vol. 17, No 1, 22-39
• Andre-Saint, P. (2003). Zamyatin and Rand. The Journal of Ayn Rand Studies, Vol. 4., No. 2., 285-304
• Bauman, Z., Lyon, D. (2018). Akışkan Gözetim (Çev. E. Yılmaz). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Bentham, J. (1995) Panopticon or The Inspection-House, https://nissenbaum.tech.cornell.edu/papers/panopticon.pdf
• Bentham, J. (1995) Panopticon or The Inspection-House, https://www.ics.uci.edu/~djp3/classes/2012_09_INF241/papers/PANOPTICON.pdf
• Bentham, J. (2008). Panoptikon Gözün İktidarı (Çev. Z. Özarslan). İstanbul: Su Yayınları
• Burns, T. (2000) Zamyatin’s We and Postmodernism. Utopian Studies, Vol 11, No 1, 66-90
• Claeys, G. (2017). Distopyanın Kökenleri: Wells, Huxley ve Orwell. Cambridge Edebiyat Araştırmaları Ütopya Edebiyatı (Haz. G. Claeys), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 3-35
• Collins, C.(1996). Zamyatin, Wells and The Utopian Literary Tradition. The Slavonic and East European Review, Vol 144, No 103, 351-360
• Çoban, B. (2008). Gözün İktidarı Üzerine. Panoptikon: Gözün İktidarı. İstanbul: Su Yayınevi, 111-138
• Foucault, M. (2000). Hapishanenin Doğuşu. (Çev. M.A. Kılıçbay). Ankara: İmge Kitabevi
• Foucault, M. (2016). Bir Özgürlük Pratiği Olarak Kendilik Kaygısı. Özne ve İktidar-Seçme Yazılar 2 (Çev. I. Ergüden & O. Akınbay). İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Kumar, K. (2006). Modern Zamanlarda Ütopya ve Karşıütopya. (Çev. A. Galip). İstanbul: Kalkedon Yayıncılık
• McCarthy, P. (1984). Zamyatin and The Nightmare of Technology (zamyatine et le cauchemar de la technologie), Science Fiction Studies, Vol. 11, No. 2, 122-129
• Mikesell, L.M., Suggs, C.J.,(1982) Zamyatin’s We And The Idea Of The Dystopic. Studies in 20th&21st Centruy Literature, Vol. 7., Issue 1, 89-102
• Orwell, G. (1946). Review of “WE” by E. I. Zamyatin, https://orwell.ru/library/reviews/zamyatin/english/e_zamy
• Parrinder, P. (1973). Imagining The Future: Zamyatin and Wells. Science Fiction Studies, Vol 1. No1., 17-26
• Pease-Watkin, C. (2008). Bentham’ın Panoptikon’u ve Dumanout’un Panoptique’i. Panoptikon: Gözün İktidarı (Çev. B. Çoban). İstanbul: Su Yayınevi, 77-86
• Sarcey-Riot M., Bouchet T., Picon A. (2003). Ütopyalar Sözlüğü. (Çev. Turhan Ilgaz). İstanbul: Sel Yayıncılık
• Stableford, B. (2017). Ekoloji ve Ütopya. Cambridge Edebiyat Araştırmaları Ütopya Edebiyatı (Haz. G. Claeys). İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 359-390
• Tandaçgüneş N. (2009). Ütopya- Antikçağ’dan Günümüze Mutluluk Vaadi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları
• Werret, S. (2008). Potemkin ve Panoptikon: Samuel Bentham ve On sekizinci Yüzyıl Rusya’sında Mutlakiyetçi Mimari. Panoptikon: Gözün İktidarı. (Çev. B. Çoban & Z Özarslan). İstanbul: Su Yayınevi, 87-110
• Walker, M.J. (1987). Totalitarian and Liminal Socities in Zamyatin’s “We”. Mosaic: Interdisciplinary Critical Journal, 20 (1), 113-127
• Vieira, F. (2017). Ütopya Kavramı. Cambridge Edebiyat Araştırmaları Ütopya Edebiyatı (Haz. G. Claeys), İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları, 3-35
• Zamyatin, Y. (2012). Biz. (Çev. S. Arıkan & F. Arıkan). İstanbul: İthaki Yayınları
• Zamyatin,Y. (1923). On Literature, Revolution, Entropy and Other Matters, https://iamyouasheisme.files.wordpress.com/2009/07/zamyatin_essay.pdf