Examining Emotional Intelligence in Children and Adolescents by Gender: A Meta-Analysis Study

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 2, 134 - 148, 28.06.2022

Aslı Tunca

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1054512

Öz

The aim of the study is to determine the effect and direction of the gender variable on the emotional intelligence of children and adolescents. Studies conducted in Turkey and scanned in the database of the National Thesis Center of the Council of Higher Education were included in the research. In this context, 101 studies were reached. However, 34 studies addressing the gender variable and complying with the coding protocol were included in the analysis. The sample of the study consists of 15027 people. The effect size of emotional intelligence by gender was analyzed using the Standardized Difference of Means (SOF) method. For the meta-analysis, publication bias was tested and no publication bias was found. According to the homogeneity test, it was determined that the study was heterogeneous in terms of gender variable. According to the findings; In the random-effects model, the level of emotional intelligence in children and adolescents was found to be significantly lower in favor of girls for gender. In the study, the level of development and working year variables (moderator variable) were also examined in the effect of gender on emotional intelligence. The variance between studies according to developmental level and year of study was not statistically significant. The findings were interpreted in line with the related literature and suggestions were made.

Anahtar Kelimeler

Emotional intelligence

Çocuk ve Ergenlerde Duygusal Zekanın Cinsiyete Göre İncelenmesi: Bir Meta-Analiz Çalışması

Öz

Araştırmanın amacı, çocuk ve ergenlerin duygusal zekâ üzerindeki cinsiyet değişkenin etkisini ve yönünü belirlemektir. Araştırmaya Türkiye’de yapılan ve Ulusal Tez Merkezinde taranan çalışmalar dâhil edilmiştir. Bu kapsamda 101 çalışmaya ulaşılmıştır. Ancak cinsiyet değişkenini ele alan ve kodlama protokolüne uyan 34 çalışma analize dâhil edilmiştir. Araştırmanın örneklemi 15027 kişiden oluşmaktadır. Duygusal zekânın cinsiyete göre etki büyüklüğü Standardize Ortalamalar Farkı (SOF) yöntemi ile analiz edilmiştir. Meta-analiz için yayın yanlılığı olup olmadığı test edilmiştir ve yayın yanlılığı olmadığı saptanmıştır. Homojenlik testine göre çalışmanın cinsiyet değişkeni açısından heterojen olduğu tespit edilmiştir. Bulgulara göre; rastgele etkiler modelinde çocuk ve ergenlerdeki duygusal zekâ düzeyi cinsiyet için kızlar lehine anlamlı düşük etki büyüklüğünde (0.19) bulunmuştur. Araştırmada cinsiyetin duygusal zekâ üzerindeki etkisinde gelişim düzeyi ve çalışma yılı değişkenleri de (moderatör değişken) incelenmiştir. Gelişim düzeyine ve çalışmanın yılına göre cinsiyetin duygusal zeka üzerindeki etkisi anlamlı bulunmamıştır. Bulgular ilgili alan yazın doğrultusunda yorumlanmış ve öneriler getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet, Çocuk, Duygusal Zekâ, Ergen, Meta-Analiz.

Kaynakça

• Acosta, F. P., & Clavero, F. H. (2018). Predictores de la Felicidad y la Inteligencia Emocional en la Educación Secundaria [Predictors of happiness and emotional intelligence in secondary education]. Revista Colombiana de Psicología, 27(1), 71–84.
• Ak, Ç. (2016). Ortaokul öğrencilerinin duygusal zekaları ve güçlü yönleriyle ortaokul öğrencilerinin duygusal zekaları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Akaydın, D. (2015). 6 yaş grubu çocukların duygusal zekaları ile annelerinin mizah tarzları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Akgöz, S., Ercan, İ. ve Kan, İ. (2004). Meta-analiz. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 30(2), 107-112.
• Aksoy, Ö (2021). Ergenlerde problemli internet kullanımı, duygusal zeka ve okul iklimi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Alper, R. (2020). Okul sporlarına katılan ortaokul öğrencilerinin duygusal zeka düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Lisanüstü Eğitim Enstitüsü, Bolu.
• Aran, N.T. (2019). Meslek lisesi öğrencilerinin duygusal zeka düzeyleri ve meslek tercihlerinin bazı sosyodemografik özelliklere göre incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir. Arslan, F. (2020). Okul öncesi eğitimde devam eden 60-72 aylık çocukların duygusal zeka düzeyleri ile anne-baba-çocuk iletişimi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Atalay, B. (2014). Ortaokul öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile akademik başarıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Konya.
• Averill, J. R. (1980). A constructivist view of emotion. In R. Plutchik and H. Kellerman (Eds.), Emotion: Theory, research and experience: Vol. I. Theories of emotion (pp. 305-339). New York: Academic Press.
• Aysan, F. (2020). Okulöncesi eğitime devam eden 60-72 aylık çocukların duygusal zeka düzeyleri ile anne-baba-çocuk iletişimi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. İzmir.
• Bar-On, R. ve Parker, J.D. (2000). The handbook of emotional intelligence: Theory. development, assessment, and application at home, school, and in the workplace. San Francisco: Jossey-Bass.
• Bircan, S. (2004). Ergenlerin duygusal zekalarının çizimine ve aynası görünümüne etki (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Borenstein, M., Hedges, L. V., Higgins, J. P. T., ve Rothstein, H. R. (2009). Introduction to meta-analysis. West Sussex, UK: John Wiley & Sons, Ltd.
• Brody, L. R., ve Hall, J. A. (1993). Gender and emotion. In M. Lewis & J. M. Haviland (Eds.), Handbook of emotions (pp. 447–460). The Guilford Press.
• Büyükbiçer, E. (2019). Okul öncesi dönem çocukların duygusal zekâ düzeyleri ile annelerinin duygu sosyalleştirme davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Cabello, R., Sorrel, M. A., Fernández-Pinto, I., Extremera, N., ve Fernández-Berrocal, P. (2016). Age and gender differences in ability emotional intelligence in adults: A cross-sectional study. Developmental Psychology, 52(9), 1486–1492. https://doi.org/10.1037/dev0000191
• Card, N. A. (2012). Applied meta-analysis for social science research. New York: The Guilford Press.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences. US: Lawrence, Erlbaum.
• Cooper, H., Hedges, L.V., ve Valentine, J.C. (2009). The handbook of research synthesis and meta-analysis (2nd ed.). New York: Russell Sage Publication.
• Cumming, G. (2012). Understanding the new statistics. New York: Routledge, Taylor and Francis Group.
• Çullu, M. S. (2019). İlkokul öğrencilerinde duygusal zekâ ile okul reddi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Demir-Yapıcı, S. (2018). Lise öğrencelerinde akıllı telefon bağımlılığının duygusal zeka ile ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisan Tezi). Çukurova Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Adana.
• Duran, R. (2020). İlköğretim öğrencilerinin fiziksel aktivite durumları ve duygusal zekâ düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Bartın Üniversitesi Lisans Üstü Eğitim Enstitüsü, Bartın.
• Easton CJ (2004). The relationship between emotional intelligence and counselling self-efficacy (Unpublishing Doctoral Thesis). Northern Arizona University.
• Elfenbein, H. A., Marsh, A. A., ve Ambady, N. (2002). Emotional intelligence and the recognition of emotion from facial expressions. In L. F. Barrett & P. Salovey (Eds.), The wisdom in feeling: Psychological processes in emotional intelligence (pp. 37–59). The Guilford Press.
• Ellis, P. D. (2012). The essential guide to effect sizes (5th edition). Cambridge-UK: Cambridge University Press.
• Ergün, O. (2016). Ergenlerde duygusal zekâ özellikleri ile psikolojik sağlamlık arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Foster, B., Lomas, J., Downey, L., ve Stough, C. (2018). Does emotional intelligence mediate the relation between mindfulness and anxiety and depression in adolescents? Frontiers in Psychology, 9, 2463. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2018.02463
• Goleman, Daniel. (1995). Emotional Intelligence. New York: Bantam Books.
• Gordon, R.L. (2001). Ritual and hierarchy in the mysteries of mithras. ARYS, 4, 245-274.
• Göçet, E. (2006). Üniversite öğrencilerinin duygusal zeka düzeyleri ile stresle başa çıkma tutumları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Harrod, N.R. and Scheer, S. D. (2005). An Exploration of Adolescent Emotional Intelligence In Relation to Demographic Characteristics. Adolescence, 40, 159.
• İşeri, İ. (2016). Lise öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile sosyal duygusal öğrenme becerileri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Sakarya Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Sakarya.
• Karayılmaz, D., (2008). Anasınıfına devam eden çocukların duygusal zeka ve sosyal uyum becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Kırtıl, S. (2009). İlköğretim ikinci kademe öğrencilerinin duygusal zeka düzeyleri ile yaşam doyumu düzeylerinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Kleinginna, P. R. Jr., ve Kleinginna, A. M. (1981). A categorized list of emotion definitions, with suggestions for a consensual definition. Motivation and Emotion, 5, 345-379. doi:10.1007/BF00992553
• Köksal, A. (2003). Ergenlerde duygusal zekâ ile karar verme stratejileri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Köse, E. (2020). Ergenlerde anne baba tutumlarının duygusal zekâ ve karar verme stilleri üzerine etkisinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Köse, N. (2009). 7-13 yaş çocuklarının duygusal zeka düzeyleri (Yayımlanmamış Yüksek lisans tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Samsun.
• Köse, S. (2019). Çocuklarda aleksitimi, duygusal zekâ ve sosyal anksiyete arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Mavroveli, S., Petrides, K. V., Shove, C., ve Whitehead, A. (2008). Investigation of the construct of trait emotional intelligence in children. European Child & Adolescent Psychiatry, 17(8), 516–526. https://doi.org/10.1007/s00787-008-0696-6
• Mayer, J. D., Caruso, D. R., ve Salovey, P. (1999). Emotional intelligence meets traditional standards for an intelligence. Intelligence, 27(4), 267–298. https://doi.org/10.1016/S0160-2896(99)00016-1
• Mayer, J.D., Salovey, P. ve Caruso, D.R. (2004). Emotional intelligence: Theory, findings, and implications. Psychological Inquiry, 15(3), 197-215.
• Muzafferoğlu, L. (2019). Lise öğrencilerinin duygusal zeka, aleksitimi ve psikolojik iyi oluş düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Beykent Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Naghavi, F., ve Redzuan, M. (2011). The relationship between gender and emotional intelligence. World Applied Sciences Journal, 15(4), 555– 561.
• Nyland, B. (1999). Listening To İnfants: Emotional Literacy And The Child Care Setting. International Journal of Early Childhood, 31(2), 99-104.
• Özcan, C. (2019). 5-6 yaş çocuklarının duygusal zekalarının bazı değişkenlere göre incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özkan, L. (2019). Lise öğrencilerinin duygusal zekâ düzeyleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Özkanlı, Z. (2018). 10-11 yaş grubu çocukların duygusal zeka düzeyleri ile saldırganlık düzeyleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Samsun.
• Palmer, B., Walls, M., Burgess, Z. ve Stough, C. (2001). Emotional Intelligence And Effective Leadership, Leadership & Organisational Development Journal, 22, 5–10.
• Pektaş, S. (2013). Güzel sanatlar ve spor lisesi müzik bölümü öğrencileri ile diğer lise öğrencilerinin duygusal zeka düzeylerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Petrides, K. V., Sangareau, Y., Furnham, A., & Frederickson, N. (2006). Trait Emotional Intelligence and Children's Peer Relations at School. Social Development, 15(3), 537–547. https://doi.org/10.1111/j.1467-9507.2006.00355.x
• Petticrew, M., & Roberts, H. (2006). Systematic reviews in the social sciences: A practical guide. Malden: Blackwell Publishing.
• Piqueras, J. A., Mateu-Martínez, O., Cejudo, J., & Pérez-González, J.-C. (2019). Pathways into psychosocial adjustment in children: Modeling the effects of trait emotional intelligence, social-emotional problems, and gender. Frontiers in Psychology, 10, Article 507. https://doi.org/10.3389/fpsyg.2019.00507
• Reeve, J. (2021). Motivasyon ve duyguyu anlamak (Çev. H. İşözen, E. Ö. Erbay, H. Tasa). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Schilling, D. (2009). Duygusal zekâ beceri eğitimi uygulamaya yönelik pratik bir model ve 50 aktivite (1.Baskı).( Çev. F. T. Karahan, B. M. Yalçın, M. Yılmaz ve M. E. Sardoğan). Ankara: Maya Akademi.
• Sert, M. ve Traş, Z. (2019). Ergenlerin duygusal zekâ düzeyleri ile özyeterlik algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(Ek Sayı 1), 1205-1220.
• Seyis, S. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin motivasyonları ve duygusal zekâları ile akademik başarıları arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
• Sezen, M. F. (2018). Ergenlerde akran zorbalığı, internet bağımlılığı ve duygusal zekâ düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Gaziantep.
• Shachar, M. (2002), Differences Between Traditional and Distance Learning Outcomes: A Meta-Analytic Approach (Unpublishing Doctoral Thesis), Touro University, CA, USA. Smith, C. A., ve Lazarus, R. S. (1990). Emotion and adaptation. In L. A. Pervin (Ed.), Handbook of personality: Theory and research (p. 609–637). The Guilford Press.
• Şahin, F. İ. (2018). Ergenlerde duygusal zeka ve yaratıcılık düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Tetik, G. (2020). Ergenlerde algılanan ebeveyn tutumu ve duygusal zeka arasındaki ilişkide dijital oyun bağımlılığının aracı rolünün incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Işık Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Thalheimer, W., ve Cook, S. (2002). How to calculate effect sizes from published research articles: A simplified methodology. http://work-learning.com adresinden 02.12.2021 tarihinde erişilmiştir.
• Topşar, A. (2015). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinde duygusal zekâ ile bilgisayar oyun bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Fatih Üniversitesi Sosyal Bilimler Üniversitesi. İstanbul.
• Tunç, A. (2020). Ergenlik döneminde duygusal zeka özelliklerinin ve benlik saygısının internet bağımlılığı ile ilişkisinin incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
• Yurdakavuştu, Y. (2012). İlköğretim öğrencilerinde duygusal zekâ ve sosyal beceri düzeyleri (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Zeybekoğlu, Ö. (2010). Toplumsal Cinsiyet Rolleri Bağlamında Türk Toplumunda Erkeklik Algısı”. Felsefe ve Toplum Bilimlerde Diyaloglar, 3 (1).s. 1-14.