Investigation of Folk Literature Poet Ahmet Çıtak's Ashab-ı Kehf Mesnevi in terms of Values Education

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 3, 319 - 338, 28.09.2022

Mustafa Orhan

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1111143

Öz

It is known that nations have unique values and that they continue their existence with these values and the importance of values for the individual and society. Literature also plays an important role in values education and transferring values to future generations, as well as individuals. Values can be given directly or implicitly in literary texts. In this study, the masnavi named Ashab-ı Kehf, which consists of 224 couplets written by the poet of folk Ahmet Çıtak, was examined in terms of values education. The qualitative research method was used in the analysis, and the data were obtained by document analysis. The masnavi in the book prepared by Serdar Yakar (Yakar, 2014) is based on. According to the findings obtained in the study, the values of “justice, friendship, honesty, self-control, patience, respect, love, responsibility, patriotism” (10 root values) determined by the Ministry of National Education were included in the masnavi called Ashab-ı Kehf, and the masnavi used by the local people in the masnavi. The results were obtained as the words were included. Based on the findings obtained, some suggestions, especially the examination of "different narratives on the Ashab-ı Kehf in Turkey and in the world" in terms of values education, are given.

Anahtar Kelimeler

Values Education, Folk Literature, Ashab-ı Kehf

Halk Şairi Ahmet Çıtak’ın Ashab-ı Kehf Mesnevisi’nin Değerler Eğitimi Yönünden İncelenmesi

Öz

Milletlerin kendine özgü değerleri olduğu ve bu değerlerle varlıklarını devam ettirdikleri, değerlerin birey ve toplum açısından önemi bilinmektedir. Değerler eğitiminde ve değerlerin gelecek nesillere aktarılmasında bireylerin yanı sıra edebiyatın da önemli rolü vardır. Değerlerin, edebi metinlerin içinde doğrudan veya örtük olarak verilmesi mümkündür. Bu çalışmada halk şairi Ahmet Çıtak’ın yazmış olduğu 224 beyitten oluşan Ashab-ı Kehf adlı mesnevi, değerler eğitimi yönünden incelenmiştir. İncelemede nitel araştırma yöntemi kullanılmış, veriler dokuman incelemesi ile elde edilmiştir. Serdar Yakar (Yakar, 2014) tarafından hazırlanan kitapta yer alan mesnevi esas alınmıştır. Yapılan incelemede elde edilen bulgularda, Ashab-ı Kehf adlı mesnevide MEB’in belirlemiş olduğu “adalet, dostluk, dürüstlük, öz denetim, sabır, saygı, sevgi, sorumluluk, vatanseverlik” değerlerine (10 kök değer) yer verildiği, mesnevide yöre halkının kullandığı sözcüklere yer verildiği gibi sonuçlara ulaşılmıştır. Elde edilen bulgulardan hareketle “Türkiye’de ve dünyada Ashab-ı Kehf’i konu alan farklı anlatımların” değerler eğitimi yönünden incelenmesi başta olmak üzere bazı önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Değerler Eğitimi, Halk Edebiyatı, Ashab-ı Kehf, Mesnevi

Kaynakça

• Akın, Ş. (2018). merhamet kavramı ve schopenhauer'in merhamet yaklaşımının değerlendirilerek farklı düşünürlerin görüşleyile karşılaştırılması. Türkiye Biyoetik Dergisi, 5(3), 126-131.
• Aktan, B., & Şahin, Ç. (2018). okul öncesi 5-6 yaş grubu çocuklarının sorumluluk kazanma düzeylerinin veli görüşlerine göre değerlendirilmesi. İnternational Primary Education Research Journal, 2(1), 9-16.
• Artun, E. (2013). Çukurova aşıklık geleneği. Folklor / Edebiyat, 19 (75), 73-116.
• ASB. (2022, 4 7). 2021 yılı faaliyet raporu. Türkiye Cumhuriyeti Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanığı: https://www.aile.gov.tr/media/100242/2021-yili-faaliyet-raporu.pdf adresinden alındı.
• Çağırıcı, M. (2022, 4 11). Adalet. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/adalet adresinden alındı.
• Çağırıcı, M. (2022, 4 14). Ahlak. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/ahlak adresinden alındı.
• Çağırıcı, M. (2022, 4 11). Dostluk. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/dostluk adresinden alındı.
• Çağırıcı, M. (2022, 4 14). Kanaat. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/kanaat adresinden alındı.
• Çağırıcı, M. (2022, 4 11). Sıdk. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/sidk adresinden alındı.
• Çağırıcı, M. (2022, 4 12). Sabır. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/sabir adresinden alındı.
• Çağırıcı, M. (2022, 4 13). Vatan. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/vatan adresinden alındı.
• Çağrıcı, M. (2021, Ocak 29). https://islamansiklopedisi.org.tr/adalet. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr adresinden alındı.
• Çelikten, F. (2019). Nezihe Meriç'in çocuk kitaplarının değerler eğitimi açısından incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Çetin, İ., & Çağlayan, Ö. (2018). Aşıkk tarzı edebiyat gelenegi ürünlerı̇nde ‘dostluk, dürüstlük, öz denetı̇m, vatanseverlik, yardımseverlik’ değerleri. III. Uluslararası Değerler Eğitimi Konferansı (Bildiriler Kitabı) (s. 165-181). Zonguldak: Zonguldak Bülent Ecevit Üniversitesi Yayınları.
• Demir, K. (2006). Açıklamalı insani terimler sözlüğü. İstanbul: Epsilon Yayınları.
• Doğan, İ. (2002). Modern toplumda vatandaşlık demokrasi ve insan hakları. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Ersöz, İ. (2022, 4 29). Ashab-ı Kehf. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/ashab-i-kehf adresinden alındı.
• Eyicil, A. (2005). Afşin ashab-ı kehf. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14, 269-288.
• Göksu, M. (2020). Afganistan uyruklu ilkokul öğrencilerinin gözüyle vatanseverlik. Değerler Eğitimi Dergisi, 18(39), 33-63.
• Gözler, H. (2001). Türk çocuklarına vatan, millet ve kahramanlık şiirlerinden bir demet. Ankara: MEB.
• Hökelekli, H. (2008). Merhamet. DEM Dergi, 78-84.
• İpek, Y. (2021). Kitab-ı mukaddes'te merhamet algısı. Erciyes Akademi (Özel Sayı), 628-640.
• Kıbrıs, İ. (2016). Çocuk Edebiyatı. Ankara: Kök Yayıncılık.
• Kızılay. (2022, 4 8). Bu hilal sensiz olmaz 2021 yıl sonu değerlendirme toplantısı. Türk Kızılay: https://www.kizilay.org.tr/Upload/Dokuman/Dosya/2021_yilsonu_v3_28aralik_son-29-12-2021-09503974.pdf adresinden alındı.
• Kamus-ı Türki. (2020, 6 5). https://turki.cagdassozluk.com/osmanlica-sozluk-madde-14860.html adresinden alındı.
• Kaplan, K. (2016). Okul çağındaki çocuklar için yazılmış çeviri eserlerde kullanılan görsellerin değer aktarımındaki etkisi. Eğitimde Gelecek Arayışları: Dünden Bugüne Türkiye'de Beceri, Ahlak ve Değerler Eğitimi Uluslararası Sempozyumu. 11, s. 794-810. Ankara: Atatürk Dil ve Tarih Yüksek Kurumu.
• Karaçay, B. (2019). Mutlu beyin. Ankara: TÜBİTAK.
• Keklik, S., & Savran, Ö. (215). Çocuk şiiri antolojilerinin (2000-2013) biçim ve içerik açısından incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19(2), 339-352.
• Koç, Ü., & Akdoğan, H. (2018, Spring I). Çocuklara değer aktarımının önemi. İnternational Journal of Social Science(65), 1-16.
• KTB. (2022, 4 8). Halk Edebiyatı. Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü: https://aregem.ktb.gov.tr/TR-12768/halk-edebiyati.html adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 12). Özdenetim. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/özdenetim adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 14). Özgürlük. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/özgürlük adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 11). Adalet. Kubbealatı Lugatı: http://lugatim.com/s/adalet adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 14). Ahlak. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/Ahlak adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 14). Barış. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/barış adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 11). Dürüstlük. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/dürüstlük adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 14). Dayanışma. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/dayanışma adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 11). Dostluk. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/dostluk adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 14). Kanaatkarlık. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/kanaatkarlık adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 15). Merhamet. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/merhamet adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 12). Saygı. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/saygı adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 13). Sevgi. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/sevgi adresinden alındı.
• Kubbealtı. (2022, 4 13). Sorumluluk. Kubbealtı Lugatı: http://lugatim.com/s/sorumluluk adresinden alındı.
• Kudret, C. (2003). Örneklerle edebiyat bilgileri-1. İstanbul: İnkılap.
• MEB. (2022, 4 7). MEB 2021 yılı idare faaliyet raporu. Milli Eğitim Bakanlığı:
• http://sgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_03/01003833_MEB_2021_YYlY_Ydare_Faaliyet_Raporu.pdf adresinden alındı.
• MEB. (2022, 4 8). Türkçe dersi öğretim programı. Ankara.
• Menteşe, O. (2008, Haziran). Edebiyat nedir? Littera, 22(2), 49-56.
• Nas, R. (2002). Örneklerle çocuk edebiyatı. Bursa: Ezgi Kitabevi.
• Oruç, C. (2010). Okul öncesi dönem çocuğunda ahlaki değerler eğitimi. Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 1(2), 37-60.
• Özçelik, B. (2022). Karakeçili (Kırıkkale) ilçesi fıkralarının metinsel analizi. Folklor/ Edebiyat Dergisi, 28(110), 537-565.
• Özçelik, B., & Turan, F. (2020). Elbistan havzası yazılı kültür ortamında gazetelerde yer alan karşılaşma - atışma - deyişme örnekleri. Dil ve Edebiyat Araştırmaları (DEA), 22, 367-400.
• Sümer, M. (2021). Hayvanlar üzerine düşünmek: alternatif bir paradigma. ETÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, 107-121.
• Sakaoğlu, S. (2022, 4 8). Halk edebiyatı. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/halk-edebiyati adresinden alındı.
• Sever, M. (2013). Türk halk şiiri. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınevi.
• Sever, M. (2021). İhtiyaçlar ve tüketim kültürü. Kültür Araştırmaları Dergisi, 8, 265-274.
• Seyyar, A. (2003). Ahlak terimleri sözlüğü. İstanbul: Beta Basım AŞ.
• SHÇEK. (1990). Anne ve çocuk şiirleri antolojisi. Ankara: Sanem Matbaacılık.
• TDK. (2022, 4 8). Güncel türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Sözlükleri: https://sozluk.gov.tr adresinden alındı.
• TDK. (2022, 4 8). güncel türkçe sözlük. Türk Dil Kurumu Web Sitesi: www.sozluk.gov.tr adresinden alındı.
• TDV. (2022, 4 8). Yer yüzünde iyilik egemen oluncaya kadar. Türkiye Diyanet Vakfı: https://tdvmedia.blob.core.windows.net/tdv/MedyaOdası/Raporlar/TDV%20-%20Faaliyet%20Raporu%20-%202020.pdf adresinden alındı.
• Topal, Y. (2019). Değerler eğitimi ve on kök değer. Mavi Atlas, 1, 245-254. Uludağ, S. (2022, 4 13). Muhabbet. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/muhabbet adresinden alındı.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Yıldız, K. (2009). Sorumluluk. Komisyon içinde, İslam Ansiklopedisi (s. 37. Cilt). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Yıldız, K. (2022, 4 13). Sorumluluk. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/sorumluluk adresinden alındı.
• Yılmaz, M., & Duman, T. (2018). TRT Çocuk Dergisi'nde milli bir değer olarak "vatan-vatanseverlik" değeri. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 639-657.
• Yığman, S. (2019). Değerler Eğitimi Açısından Aşık Veysel'in Şiirleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Samsun: Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Yakar, S. (2014). Ahmet Çıtak - hayatı ve şiirleri-. Kahramanmaraş: Kahramanmaraş Belediyesi.
• Yakut, S. (2019). Üniversite öğrencilerined öz-denetim. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1409-1419.
• Yalçın, A., & Aytaş, G. (2017). Çocuk edebiyatı. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Yalçın, S. K., & Şengül, M. (2004). Dede Korkut hikayelerinin çocuk eğitimi açısından öne sürdüğü değerler ve ortaya çıkarmak istediği tip üzerine bir değerlendirme. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (2), 209-223.
• Yaman, A. (2022, 4 14). Sulh. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/sulh--baris#1 adresinden alındı.
• Yanıklar, C. (2010). Tüketim kültürü, kapitalizm ve insan ihtiyaçları arasındaki ilişki üzerine bir tartışma. C.Ü. Sosyal Bilimler Dergisi, 34(1), 25-32.
• Yavuzer, H. (2016). Çocuk eğitimi el kitabı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yazıcı, V. (1999). Cumhuriyet dönemi çocuk şiirleri seçkisi. Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı.