Örgüt Kültürü ve Örgütsel Demokrasinin Örgütsel Sessizlik Üzerindeki Etkisi

Yıl 2022, Cilt: 20 Sayı: 4, 23 - 42, 28.12.2022

Metin Işık , Cüneyt Tutgaç , Barış Gündoğdu

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1068126

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı, örgüt kültürü ve örgütsel demokrasinin örgütsel sessizlik üzerindeki etkisini tespit etmektir. Bu doğrultuda nicel bir araştırma yapılmıştır. Anket tekniğinden yararlanılarak veriler toplanmıştır. Veriler ilk olarak yapısal eşitlik modellemesi ile uyum ve güvenilirlik yönünden analiz edilmiştir. Hipotez testi için çoklu regresyon analizi yapılmıştır. Analizler sonucunda; klan ve adhokrasi kültürünün örgütsel sessizlik üzerinde negatif yönlü anlamlı etkisi olduğu görülmüştür. Diğer taraftan pazar kültürünün örgütsel sessizliği pozitif yönlü ve anlamlı etkilediği belirlenmiştir. Bir diğer analizde; örgütsel demokrasinin şeffaflık ve eşitlik boyutlarının örgütsel sessizliği negatif yönlü anlamlı etkilediği tespit edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; klan ve adhokrasi kültürü örgütsel sessizliği azaltırken, pazar kültürü artırmaktadır. Bir diğer sonuç olarak; örgütlerde şeffaflık ve eşitlik algısının azalması sessizlik davranışını artırmaktadır. Son olarak örgütsel demokrasinin örgüt kültürü tarafından önemli ölçü etkilendiği tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Örgüt Kültürü, Örgütsel Demokrasi, Örgütsel Sessizlik, KOBİ

The Impact of Organizational Culture and Organizational Democracy on Organizational Silence

Öz

The purpose of this research is to determine the effect of organizational culture and organizational democracy on organizational silence. In this context, quantitative research was conducted. Data were collected using the questionnaire technique. The data were first analyzed with structural equation modeling in terms of compozitivity and reliability. For the hypothesis tests, multiple regression analyses were performed. As a result of the analysis; it was seen that clan and adhocracy culture had a negative and significant effect on organizational silence. On the other hand, it has been determined that market culture has a positive and significant effect on organizational silence. In another analysis; it has been determined that the transparency and equality dimensions of organizational democracy have a negative and significant effect on organizational silence. According to the research results; while clan and adhocracy culture reduces organizational silence, market culture increases it. As another result; the decrease in the perception of transparency and equality in organizations increases the silence behavior. Finally, it has been determined that organizational democracy is significantly affected by organizational culture.

Anahtar Kelimeler

Organizational Culture, Organizational Democracy, Organizational Silence, SME

Kaynakça

• Aktaş, H., & Şimşek, E. (2014). Örgütsel sessizlik ile algılanan bireysel performans, örgüt kültürü ve demografik değişkenler arasındaki etkileşim. Akdeniz İİBF Dergisi, 14(28), 24-52.
• Algın, İ. (2014). Üniversitelerde örgütsel sessizlik, (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Alparslan, A., & Kayalar, M. (2012). Örgütsel sessizlik: sessizlik davranışları, örgütsel ve bireysel etkileri. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (6), 136-147.
• Altınışık, A., & Yengin, P. (2017). Ortaokul öğretmenlerinin örgütsel sessizlik davranışları ile örgüt kültürü arasındaki ilişki. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 6(3), 107-136.
• Anderson, J. C. & Gerbing, D. W. (1988). Structural equation modeling in practice: A review and recommended two-step approach. Psychological Bulletin. 103(3), 411.
• Ataç Oral, L., & Köse, S. (2017). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet ilişkisi: beyaz yakalılar üzerine bir araştırma, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 46(1), 117-132.
• Aydoğan, Z. F. (2004). Örgüt kültürü ve iklimi. Gazi Üniversitesi Ticaret ve Turizm Eğitim Fakültesi Dergisi, (2), 203-215.
• Bagheri, G., Zarei, R., & Aeen, M. N. (2012). Organizational silence (basic concepts and its development factors). Ideal Type of management, 1(1), 47-58.
• Bagozzi, R. P., & Yi, Y. (1988). On the evaluation of structural equation models. Journal of The Academy of Marketing Science. 16(1), 74-94.
• Barutçu, H. (2019). Örgütsel demokrasinin örgütsel vatandaşlık davranışı üzerine etkisi (Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Bowles, S., & Gintis, H. (1993). A political and economic case for the democratic enterprise. Economics and Philosophy, 9(1), 75-100.
• Cameron Kim S., & Quinn R. S. (1992), Report on “diagnosing and changing organizational culture”, Adison-Wesley, Massachusetts.
• Cameron, K. S., & Quinn, R. S., (2006). Diagnosing and changing organizational culture based on the competing values framework. Revised Edition, Jossey-Bass, San Francisco.
• Collom, E. (2003). Two classes and one vision? managers’ and workers’ attitudes toward workplace democracy. Work and Occupations, 30(1), 62-96.
• Çakır, E. (2017). Örgütsel sessizlik, sessizliğin nedenleri ve sonuçları: bir devlet hastanesi çalışanları üzerinde araştırma. (Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Çankaya, M. (2018). Örgütsel demokrasinin iş tatminine etkisi ile sağlık sektörü çalışanlarının örgütsel demokrasi algıları ve iş tatmini düzeylerinin tespitine yönelik bir araştırma. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi (82), 404-426.
• Çavuşoğlu, S., & Köse, S. (2016). Örgüt kültürünün örgütsel sessizlik davranışına etkisi. Dokuz Eylul University Journal of Graduate School of Social Sciences, 18(1). 115-146. http://dx.doi.org/10.16953/deusbed.46003
• Çetin, A., & Topaloğlu, C. (2018). Otel işletmelerinde Cameron-Quinn’nin örgüt kültürü tiplerinin yenilikçiliğe etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies 6(2), 457-473.
• Çopur, Z. (2018). Öğretim elemanlarının örgütsel demokrasi algıları ile örgütsel sinizm düzeyleri arasındaki ilişki. (Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Demirkanoğlu, Y. (2020). Hukukun üstünlüğü bakımından Türkiye’nin Avrupa Birliği karnesi: 10-11 Aralık 1999 Helsinki Zirvesi sonrası dönem üzerine bir inceleme. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(İktisadi ve İdari Bilimler), 161-174. https://doi.org/10.18506/anemon.761614
• Demirkanoğlu, Y. (2021). Kadroculara göre modernleşme sürecinde inkılapçılığın rolü. Premium E-Journal of Social Sciences, 5(11), 23-24. http://dx.doi.org/10.37242/pejoss.1088
• Doğan, S., & Yılmaz, M. (2020). Sağlık kurumlarında örgüt kültürü ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesi. Business & Management Studies: An International Journal, 8(2), 1523-1545. http://dx.doi.org/10.15295/bmij.v8i2.1440
• Donaghey, J., Cullinane, N., Dundon, T, & Wilkinson, A. (2011). Reconceptualising employee silence: problems and prognosis, ‘re‐conceptualising employee silence: problems and prognosis’. Work, Employment and Society 25(1), 51‐67.
• Durak, S. (2019). Dönüşümcü liderlik ile örgüt kültürü ilişkisi, örgüt kültürünün örgütsel sessizlik üzerindeki etkisi: Bir hazır giyim firması çalışanları üzerinde araştırma. (Yüksek Lisans Tezi, Beykent Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Durgun, S. (2006). Örgüt kültürü ve insanlarla iletişim. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 3 (2), 112-132.
• Dyne, L. V., Ang, S., & Botero, I. C. (2003). Conceptualizing employee silence and employee voice as multidimensional constructs. Journal of Management Studies, 40(6), 1359-1392.
• Erat, V. (2018). Modernleşme ve postmodern eleştiriler ekseninde kamu politikasi disiplini. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 8(15), 245-260. https://dx.doi.org/10.29029/busbed.392632
• Erat, V. (2021). Kamu yönetimi çalışmalarında yönetişim. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (BUSBED), 11(21), 121-135. https://dx.doi.org/10.29029/busbed.816864
• Erdem, R. (2007). Örgüt kültürü tipleri ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki: Elazığ il merkezindeki hastaneler üzerinde bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2(2), 63-79.
• Erdem, R., Adıgüzel, O., & Aslı, K. (2010). Akademik personelin kurumlarına ilişkin algıladıkları ve tercih ettikleri örgüt kültürü tipleri. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (36), 73-88.
• Erkal Coşan, P., & Altın Gülova, A. (2014). Örgütsel demokrasi. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(2), 231-248.
• Fornell, C., & Larcker, D. F. (1981). Evaluating structural equation models with unobservable variables and measurement error. Journal of Marketing Research, 18(1), 39-50.
• Geçkil, T. (2013). Örgütsel demokrasi ile örgütsel vatandaşlık davranışları arasındaki ilişki: TRB1 bölgesindeki üniversite hastanelerinde bir uygulama. (Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sivas). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Geçkil, T., & Tikici, M. (2015). Örgütsel demokrasi ölçeği geliştirme çalışması. Amme İdaresi Dergisi, 48(4), 41-78.
• Geçkil, T., ve Koçyiğit, N. (2017). Örgütsel demokrasi ile psikolojik sermaye arasındaki ilişki: konaklama işletmelerinde bir araştırma, Social Sciences Research Journal, 6(4), 331-346.
• Gujarati, D. 1999. Basic Econometrics, Mc Graw Hill Inc: New York.
• Güçlü, N. (2003). Örgüt kültürü. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(2), 61-85.
• Gün, G. (2015). Örgüt kültürü tiplerinin kariyer yönetim sistemi uygulamalarına etkisi: Bir araştırma, (Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Hair, J., J. F., Hult, G. T. M., Ringle, C., & Sarstedt, M. (2017). A primer on partial least squares structural equation modeling (pls-sem). Sage Publications.
• Hasan, G., & Özcan, N. (2011). Mobbing ve örgütsel sessizlik arasındaki ilişkiler: Karaman il özel idaresinde görgül bir çalışma. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 107-134.
• Henriksen, K., & Dayton, E. (2006). Organizational silence and hidden threats to patient safety. Health services research, 41(42), 1539-1554.
• Işık, M. (2017). Kamu kurumlarında örgütsel demokrasi algısı (İş-Kur Isparta İl Müdürlüğü Örneği). Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(15), 1661-1672.
• Işık, M., & Toptancı, A. (2018). Örgüt kültürü örgütsel demokrasinin bir belirleyicisi midir? 1.Uluslararası İKSAD Sosyal Bilimler Kongresi 9-11 Mart, Mardin.
• İşcan, Ö. F., & Timuroğlu, M. K. (2007). Örgüt kültürünün iş tatmini üzerindeki etkisi ve bir uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 21(1), 119-135.
• Kahveci, G., & Demirtaş, Z. (2013). Okul yöneticisi ve öğretmenlerin örgütsel sessizlik algıları. Eğitim ve Bilim, 38(167), 50-64.
• Kerlinger, F. N., Lee, H. B. (1999). Foundations of behavioral research. New York: Harcourt College Publishers.
• Köksal, K., & Gök, S. G. (2020). Örgüt kültürünün örgütsel sessizlik üzerine etkisi: yerli ve yabancı firma çalışanları üzerinde çoklu grup analizi. Third Sector Social Economic Review, 55(3), 1594-1614.
• Köse, S., Tetik, S., & Ercan, C. (2001). Örgüt kültürünü oluşturan faktörler. Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 219-242.
• Kulualp, H. G., & Çakmak, A. F. (2016). Örgütsel sessizlik türlerini etkileyen faktörlerin yapısal eşitlik modeli ile belirlenmesi. Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 123-146.
• Maruf, M., & Altıntaş, M. (2021). Örgütsel demokrasinin örgütsel mutluluğa etkisi: bir kamu üniversitesi örneği. ESAM Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2(1), 129-155.
• Morrison, E. W., & Milliken, F. J. (2000). Organizational silence: A barrier to change and development in a pluralistic world. Academy of Management Review, 25(4), 706-725.
• Naldöken, Ü., & Limoncu, G. (2019). Örgütsel demokrasinin örgütsel bağlılığa etkisi: Sağlık kurumlarında bir uygulama. Uluslararası Turizm, Ekonomi ve İşletme Bilimleri Dergisi, 3(1), 15-29.
• Öz, M. (2013). Konaklama işletmelerinde personel güçlendirme düzeyine etki eden örgüt kültürü tipleri: İstanbul ili örneği. (Yüksek Lisans Tezi, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Tokat). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Özbezek, B. D., & Paksoy, H. M. (2022). Örgütsel demokrasinin örgütsel sessizlik düzeyine etkisi üzerine bir araştırma. İşletme Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 80-101. https://doi.org/10.33416/baybem.1025326
• Öztop, İ. (2008). Liderlik tarzları ve örgüt kültürü tipleri arasındaki ilişki ve bu ilişkinin nitel performans üzerine etkileri. (Yüksek Lisans Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Gebze). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Parcham, E., & Ghasemizad, A. (2017). The impact of organizational culture on employees’ organizational silence In Shiraz University of Medical Sciences. Journal of Health Management & Informatics, 4(1), 25-30.
• Pelenk, S. E. (2020). Örgüt kültürünün demokrasi ve muhalefet üzerine etkisi. TURAN-SAM, 12(46), 443-452. http://dx.doi.org/10.15189/1308-8041
• Pinder, C. C., & Harlos, K. P. (2001). Employee Silence: Quiescence and acquiescence as responses to perceived inj ustice. Research in Personnel and Human Resources Management, 20, 331-370.
• Radmard, S. G. & Ardakani, M. A. (2014). Effect of organizational culture on organizational silence: the mediating role of organizational commitment. International Journal of Management and Humanity Sciences, 3(10), 3306-3313.
• Sadykova, G., & Tutar, H. (2014). Örgütsel demokrasi ve örgütsel muhalefet arasındaki ilişki üzerine bir inceleme, İşletme Bilimi Dergisi, 2(1), s. 1-16.
• Sayılır, H. (2020). Ortaokullardaki örgüt kültürü tipleri ve okul müdürlerinin yetki kullanımı algılarına ilişkin görüşleri: Karma yöntem (Sivas ili örneği). (Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara).
• Schermelleh-Engel, K., Moosbrugger, H., & Müller, H. (2003). Evaluating the fit of structural equation models: Tests of significance and descriptive goodness-of-fit measures. Methods of Psychological Research Online, 8(2), 23-74.
• Şehitoğlu, Y., (2010). Örgütsel sessizlik örgütsel vatandaşlık davranışı ve algılanan çalışan performans ilişkisi. (Doktora Tezi, Gebze Yüksek Teknoloji Enstitüsü, Kocaeli). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Şahin, D. (2020). İş müfettişlerinde iş stresi ve örgütsel sessizlik: Ankara ili örneği. (Yüksek Lisans Tezi, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Şahin, H. (2018). Akademik personelin kurumlarını ilişkilendirdikleri örgüt kültürü tipleri. (Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Şenol, S., & Aktaş, H. (2017). Algılanan örgütsel demokrasinin örgütsel sessizlik tutumlarına etkisi: İstanbul’da tekstil sektöründe faaliyet gösteren bir işletme çalışanları üzerinde araştırma. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 833-850.
• Taner, D. (2020). Sağlık kurumlarında örgüt kültürü tiplerinin farklılık yönetimi algısına etkisi üzerine bir araştırma (Hatay ilçeleri örneği. (Yüksek Lisans Tezi, Çağ Üniversitesi, Ankara). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Taşkıran, E. (2010). Liderlik tarzının örgütsel sessizlik üzerindeki etkisinde örgütsel adaletin rolü ve bir araştırma. (Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Tutar, H. (2017). Örgüt kültürü. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Uçar, Z. (2016). Örgütlerde yaşanan sessizlik olgusunun kişisel özellikler bağlamında araştırılması: Nitel bir çalışma. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 31 (1), 311-342.
• Uçar, Z. (2019). Yönetsel sessizleştirme, hiyerarşik bilgi paylaşımı ve yenilikçi davranış arasındaki ilişkiler üzerine görgül bir uygulama. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 179-196.
• Üst Can, Ç. (2020). Örgütsel demokrasi boyutlarının incelenmesine yönelik açıklayıcı bir karma yöntem araştırması. (Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Yağcı, E. (2020). Toksik Liderliğin yöneticiye güven aracılığı ile örgütsel sessizlik üzerindeki etkisi. (Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Yalçınsoy, A. (2019). Örgüt kültürü ve örgüt ikliminin örgütsel sessizlik üzerindeki etkisinin analizi. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 67-77. https://doi.org/10.18506/anemon.425635
• Yalçınsoy, A., Işıldak, M. S., & Bilen, A. (2017). Örgüt kültürü ile örgütsel sessizlik arasındaki ilişkinin incelenmesine yönelik bir araştırma. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(13), 132-146.
• Yaman, E., & Ruçlar, K. (2014). Örgüt kültürünün yordayıcısı olarak üniversitelerde örgütsel sessizlik, Yükseköğretim ve Bilim Dergisi , (1), 36-50.
• Yeşilaydın, G., Bayın, G., Esatoğlu, A. E., & Yılmaz, G. (2016). Örgütsel sessizliğin nedenleri: Kamu hastaneleri çalışanları üzerine bir araştırma. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18 (31), 14-22.
• Yetim Dayı. M.,(2018). The relationship between organizational silence and organizational commitment: a study. (Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Ticaret Üniversitesi, İstanbul). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/
• Yılmaz, M. (2020). Örgüt kültürü tipi ile örgütsel sessizlik ilişkisi: Otel işletmeleri örneği. (Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyon). Erişim adresi: http://tez2.yok.gov.tr/