The Ayyubids in Taqî al-Dîn Ahmad al-Maqrîzî's Work Titled “Kitâb al-Sulûk li-Ma'rifat Duwal al-Mulûk"

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 2, 141 - 156, 24.06.2023

İlhan Erdem Çevirmen: Zafer Ümit Kolukısa

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1134521

Öz

Makrîzî, who is one of the leading authors, who grew up in the Mamluks period when Muslim historiography gained a new dimension, as he stated in his preface, he deals with the Kurdish, Turkish and Circassian rulers who ruled in the Egyptian region and the events and narrations that took place during their period with the chronicle historiography system in his work titled “Kitâb al-Sulûk li-Ma'rifat Duwal al-Mulûk”. The work is an important source of information both for those who study the history of the Ayyubids and Mamluks, and for researchers who work on the Syria and Egypt region. The Ayyubids part, which is the main subject of our study covers the issue of their ancestry and the events that took place in the period starting from the period of Saladin until the marriage of Shajar al-Durr with Emir Izz al-Din Aybak after the death of Turanshah. While the events are reported year by year, the political, social and economic conditions of the Ayyubids and other administrative elements during the Crusades, starting from the time of Saladin, are also described in detail.

Anahtar Kelimeler

Ayyubids

Takıyyüddîn Ahmed El-Makrîzî’nin “Es-Sülûk Li-Ma’rifeti Düveli’l-Mülûk” Adlı Eserinde Eyyûbîler

Öz

Müslüman tarihçiliğinin yeni bir boyut kazandığı Memlükler döneminde yetişen müelliflerin başında gelen Makrîzî, ortaya koyduğu “Es-Sülûk li-Ma’rifeti Düveli’l-Mülûk” adlı eserinde, kendisinin de mukaddimesinde belirttiği gibi Mısır bölgesinde hüküm sürmüş olan Kürt, Türk ve Çerkes hükümdarlar ile onların döneminde cereyan eden olayları ve rivayetleri kronik tarih yazım sistemiyle ele almaktadır. Eser, hem Eyyûbî ve Memlükler tarihini inceleyenler hem de Suriye ve Mısır bölgesiyle ilgili çalışmalar yapan araştırmacılar açısından da önemli bir bilgi kaynağıdır. Çalışmamızın ana konusu olan Eyyûbîler kısmı; onların nesebi meselesi ve Selâhaddin Eyyûbî döneminden Turan Şah’ın ölümü üzerine karısı Şecerüddür’ün Emir İzzeddin Aybeg ile evlendiği zamana kadar olan dönemde yaşanan hadiseleri kapsamaktadır. Hadiseler yıl yıl nakledilirken, Haçlı Seferleri zamanında Eyyûbîlerin ve diğer idari unsurların Selâhaddin Eyyûbî döneminden başlayarak siyasi, sosyal ve iktisadi şartları detaylıca tasvir edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Eyyûbîler, Selâhaddin Eyyûbî, Haçlı Seferleri, Kudüs’ün Fethi

Kaynakça

• Akyüz, V. (2002). Müslüman Türk Devletlerinde Dîvân-ı Mezâlim Kurumu. Türkler Ansiklopedisi, 5, s. 210-234.
• Alptekin, C. (1990). Selçuklu Devletinin Askeri Teşkilatının Eyyûbî Devleti Askeri Teşkilatına Tesiri. Belleten, 54 (209), 117-120.
• Aslantaş, Y. (2003). Memlük Moğol Mücadelesi̇ ve Orta Doğu Tarihine Etkileri. Belleten, 67(250), 781-800.
• Ayaz, F.Y. & Düzenli, A. (2018). Makrîzî (Ölümü H. 845/M. 1442) ve Mısır’da Eş’arîliğin Yayılmasına Dair Tespitleri. Kastamonu Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2(1), 25-39.
• Bağdadî, A. (1998). el-İfâde ve’l-itibâr fi’l-Umûri’l-müşâhede ve Havâdisi’l mu’âyene bi-arzı Mısr. Neş. Abdurrahman Abdullah eş-Şeyh. Mısır: Hey’etü’l Mısriyye el-Amme li’l-Kitab.
• Broadhurst, R. J.C. (1980). History of The Ayyubid Sultans Of Egypt, (Translated From The Arabic Of al-Makrîzî With Introduction and Notes). Boston: Twayne Publishers.
• Cahen, C. (2016). Haçlı Seferleri Zamanında Doğu ve Batı. Çev. Mustafa Daş. İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
• Can, H. (2018). Abdüllatîf El-Bağdâdî’nin El-İfâde Ve’l Î’tibâr Adlı Eserinin İçerik Analizi. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslâm Tarihi ve Sanatları Anabilim Dalı İslâm Tarihi Bilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Diyarbakır. https://acikerisim.dicle.edu.tr:8443/xmlui/handle/11468/4726, Erişim Tarihi: 02.07.2021.
• Çakmak, M.A. (2015). İnanç Olgusunun ve Tarihi Olayların Türk Halkında Oluşturduğu İslâm Dünyası Algısı. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 19(1), 13-26. https://dergipark.org.tr/tr/pub/tsadergisi/issue/21494/230422, Erişim Tarihi: 11.11.2021.
• Demirkent, I. (2002). Haçlı Seferleri Döneminde Yakındoğu Kültürünün Batı'ya Taşınması ve Bunun Avrupa Toplumuna Etkileri Üzerine. Türklük Araştırmaları Dergisi, 12, 209-218.
• Doğan, S. (2016). Türkiye’nin Dönem Başkanlığı ve İslam İşbirliği Teşkilatı. İnsani ve Sosyal Araştırmalar Merkezi. https://www.insamer.com/tr/uploads/pdf/rapor-islam-isbirligi-teskilati-ve-turkiye-nin-donem-baskanligi.pdf, Erişim Tarihi: 09.02.2021.
• Eş-Şeyzeri, A. (1993). İslam Devletinde Hisbe Teşkilatı. İstanbul: Marifet Yayınları.
• Fayda, M. (2011). Târîhu’l-Ümem Ve’l-Mülûk. TDV İslâm Ansiklopedisi, 40, 92-94.
• Günaltay, Ş. (1991), İslâm Tarihinin Kaynakları Tarih ve Müverrihler, İstanbul: Endülüs Yayınları.
• Hasse, D. N. (2020). Alkohol’dan Ziffer’a (Alkolden Rakamlara)-Alman Dilinin Aynasında Avrupa’daki Arap Etkisi. Çev. Selâhattin Akti. Kilitbahir, (17), 224-248.
• Holt, P. M. (2020), Haçlılar Çağı: 11. Yüzyıldan 1517’ye Yakındoğu. Çev. Özden Arıkan. İzmir: Islık Yayınları.
• Humpreys, R. S. (2007). XIII. Yüzyılda Eyyubiler, Memlükler ve Latin Doğu. Çev. Mustafa Kılıç. C.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, XI(1), 359-378.
• İbn Kesîr, Ebû’l-Fidâ. (2017). Büyük İslâm Tarihi; el-Bidâye ve'n-Nihâye XIII. Çev. Mehmet Keskin. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• İbn Vâsıl. (1960). Müferricü’l Kurûb fi Ahbâri Benî Eyyûb III. Nşr. Cemalüddîn es-Şeyyâl. Kahire: Dâru’l-Kütüb ve’l-Vesaikü’l-Kavmiyye.
• Kanat, C. (2019). Kârimî. TDV İslâm Ansiklopedisi, Ek-2, 26-28.
• Kavas, İ. (2022). Ortaçağ Siyasetnameleri Üzerine Ekonomi Politik Bir Deneme. Ankara: İKSAD Yayınevi.
• Kaya, M. (2005). Mikyâsü’n-Nîl. TDV İslâm Ansiklopedisi, 30, 52-53.
• Keleş, M. R. (2022). Zengî ve Fâtımîlerin Eyyûbîlerin Kuruluş Devri Askeri Teşkilatlanmasındaki Yeri. Ortaçağ Araştırmaları Dergisi, V(I), 20-28. http://isamveri.org/pdfdrg/G00532/2022_1/2022_1_KELESMR.pdf. Erişim Tarihi: 17.07.2022.
• Kolukısa, Z.Ü. (2022). Es-Sülûk Li-Ma’rifeti Düveli’l-Mülûk Adlı Eserin I. Cildi (Eyyubiler Kısmının) Çevirisi ve Değerlendirilmesi. T.C. Ankara Üniversitesi SBE Tarih Anabilim Dalı Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Korkusuz, M. H. (2015). Selahaddin-i Eyyubi’nin Nil’den Dicle’ye Uzanan Ortadoğu Barış Misyonu’na Yeniden Bakmak. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(2), 1-10.
• Kozak, İ.E. (1994). Bir Sosyal Siyaset Müessesesi Olarak Vakıf. Adapazarı: Sakarya Üniversitesi Matbaası.
• Kubat, A. (2020). Eyyûbilerde Askerî Teşkilat. Harran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Şanlıurfa. http://tez2.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi, Erişim Tarihi: 07.03.2022.
• Kuşçu, A.D. (2009). Eyyûbîler’de Mezâlim Mahkemeleri ve Dârü’l-Adl. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 207-229. Kuşçu, A.D. (2013). Eyyûbî Devleti Teşkilâtı. Ankara: TTK Yayınları.
• Makrîzî. (1956-1973). Kitâbü’s-Sülûk li-Ma’rifeti düveli’l-mülûk I-XII. Nşr. Muhammed Mustafa Ziyâde-Saîd A. Âşûr. Kahire: Lecnetü't-Te’lif ve't-Terceme ve’n-Neşr.
• Merçil, E. (1990). Sultan Selâhaddin Eyyûbî'nin Anadolu'daki Türk Devletleriyle Münasebetleri. Belleten, 54(209), 417-426.
• Merçil, E. (2001). MİCHAEL COOPERSON, Classical Arabic Biography, The Heirs of the Prophets in the Age of al-Me’mûn (Klâsik Arapça Biyografi, el-Me'mûn devrinde Peygamberin Vârisleri) Kitap Tanıtımı. Belleten, 65(243), 745-752.
• Oflaz, A. (2016). Eyyûbî Ailesinin İlk Dönem Tarihleri. Iğdır Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (7), 37-60.
• Özaydın, A. (2020). el-Muhtasar, TDV İslâm Ansiklopedisi, 31, 64-66.
• Özbek, S. (1995). Türkiye Selçukluları-Eyyûbî İlişkileri (1175-1250). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Ortaçağ Tarihi Bilim Dalı Doktora Tezi, Ankara.
• Özbek, S. (2018). Selçuklu-Eyyûbî İlişkileri. Ankara: Berikan Yayınları.
• Öztürk, M. (2020). Abdüllatîf El-Bağdâdî’nin Kitâb El-İfâde ve’l-İ’tibâr İsimli Eserinde Gemiler, Nil Nehri ve Nilometre Hakkında Verdiği Bilgilere Dair. Selçuk Üniversitesi Selçuklu Araştırmaları Dergisi. (12), 117-142.
• Polat, Z. (2015). Selâhaddin Eyyûbi’nin Kudüs Haçlı Krallığıyla Yaptığı 581/1185 Yılı Antlaşması. Journal of Islamic Jerusalem Studies, 15, 47-68. https://dergipark.org.tr/tr/pub/beytulmakdis/issue/28529/338470, Erişim Tarihi: 09.08.2022.
• Sezgin, F. (2015). İslâm’da Bilim ve Teknik. Çev. Abdurrahman Aliy. Ankara: Türkiye Bilimler Akademisi.
• Şeşen, R. (1987). Salâhaddin Eyyûbî ve Devlet. İstanbul: Çağ Yayınları.
• Şeşen, R. (1995). İbn Fazlan Seyahatnamesi. İstanbul: Bedir Yayınları.
• Şeşen, R. (2007). Selâhaddin’den Baybars’a Eyyûbîler-Memlükler 1193-1260, İstanbul: İSAR.
• Şeşen, R. (2010). Eyyûbîler Devrinde Tıp Eğitimi. İslam Tetkikleri Dergisi, 9(0), 243-268. https://dergipark.org.tr/tr/pub/iuislamtd/issue/1186/13953. Erişim Tarihi: 02.04.2022.
• Şeşen, R. (2012). Eyyûbîler (1169-1260). İstanbul: İSAM Yayınları.
• Yakıt, İ. (2019). Salâhaddin Eyyûbi’nin Nesebi. Belleten, LXXXIII(297), 469- 484.
• Yıldız, G. (1998). Namık Kemal'in "Selâhaddin Eyyûbî" Biyografisi: Öncü Bir Pan-İslamist Metnin İnşasına Dair Bazı Gözlemler. İlmi Araştırmalar, 6, 271-287.
• Yılmaz, M. (2003). İslam Şurta Teşkilatı (Ortaya çıkışı ve işleyişi). Ondokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İslam Tarihi ve Sanatları Ana Bilim Dalı Yayımlanmamış Doktora Tezi, Samsun. http://tez2.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi, Erişim Tarihi: 17.01.2022.
• Yiğit, İ. (1994). Ayni’yi Yetiştiren Memlûkler Dönemi İlmî Hareketine Genel Bir Bakış. Marmara Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi, (11-12), 26-45.
• Yiğit, İ. (2004). Memlükler. TDV İslâm Ansiklopedisi, 29, 90-97.
• Yürekli, T. (2017). El-Melikü’s-Sâlih Necmeddin Eyyûb Hâkimiyetinde Harizmliler. Journal of Turkish Studies, 12(26), 255-265.
• Ziyade, M. M. (1993). El-Makrîzî ve Muâsıruhü (Makrîzî ve Çağdaşları). Çev. Cüneyt Kanat. Tarih İncelemeleri Dergisi, 8(1), 219-232.