Aristoteles’in Tarih Algısının İbn Haldûn’un Tarih Felsefesi İle Benzerliği Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2024, Cilt: 22 Sayı: 3, 1 - 16, 30.09.2024

Murat Serdar , Sami Okan Köse

https://doi.org/10.18026/cbayarsos.1425282

Öz

Tarih felsefesi en basit tanımıyla tarihin felsefi bir zihinle telakkisi, bir nevi felsefileştirilmesi veya felsefileştirilmiş halidir. Genel kabul, tarih felsefesini isim olarak ilk dillendirenin Voltaire ve kurumsal manada bir disiplin haline sokan kişinin de Vico olduğu üzerinedir. Her ne kadar genel kabul bu yönde olsa da aslında bu iki isimden çok daha önce ilk olarak Aristoteles ve sonrasında da İbn Haldûn, çeşitli yöntem ve söylemlerle tarihin ancak felsefi bir mahiyete bürünmek suretiyle değer ve anlam kazanacağı minvalinde bir yaklaşım ortaya koymuştur. Böylelikle de tarih felsefesinin ilk nüvelerinin oluşturulmasına katkıda bulunmuşlardır. Aristoteles ve İbn Haldûn’un tarih anlayışlarını veya tarih felsefelerini karşılaştırmayı amaç edinen bu çalışma; hem Aristoteles’in hem de İbn Haldûn’un aralarındaki birtakım basit nüansların sayılmaması halinde, tarihin, sadece felsefi bir karaktere sahip olmakla kıymetli olabileceği düşüncesinde hemfikir olduklarını ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

Aristoteles, İbn Haldûn, Tarih, Felsefe

A Study On The Similarity Of Aristotle's Perception Of History With Ibn Khaldūn's Philosophy Of History

Öz

Philosophy of history, in its simplest definition, is the understanding of history with a philosophical mind, a kind of philosophizing or philosophizing. It is generally accepted that Voltaire was the first to articulate philosophy of history as a name and Vico was the first to institutionalize it as a discipline. Although this is generally accepted, in fact, long before these two names, first Aristotle and then Ibn Khaldūn, with various methods and discourses, put forward an approach that history could only gain value and meaning by taking on a philosophical nature. Thus, they contributed to the formation of the first nuclei of the philosophy of history. This study, which aims to compare Aristotle's and Ibn Khaldūn's conceptions of history or philosophies of history, reveals that both Aristotle and Ibn Khaldūn, apart from some simple nuances between them, agree on the idea that history can only be valuable by assuming a philosophical character.

Anahtar Kelimeler

Aristototle, Ibn Khaldūn, History, Philosophy

Kaynakça

• Aristoteles, (1985). Metafizik (c. 1, çev. A. Arslan). İzmir: Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yayınları.
• Aristoteles, (1987). Poetika (çev. İ. Tunalı). İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• Aristoteles, (1995). Retorik (çev. M. H. Doğan). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Arslan, A. (2007). İlk Çağ Felsefesi Tarihi 3 (Aristoteles). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Bilgi Yayınları.