Atletizm ve Judo Sporcularında Spora Katılım Güdüleri̇ ve Sporda Başarı Hedefleri̇ Üzerine Araştırma

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 2, 198 - 219, 31.07.2024

Emre Baydoğan , Zekeriya Goktas

https://doi.org/10.33459/cbubesbd.1401783

Öz

Bu araştırmada amaç, atletizm ve judo branşlarında eğitim alan sporcuların sporda başarı hedefleri ile motivasyonları arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Araştırmada veri toplama aracı olarak Sporda Motivasyon Ölçeği ve Sporda Başarı Amacı Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, sporda motivasyon ölçeği, bütünleşmiş düzenleme, içe yansıtılmış düzenleme ve içsel motivasyon alt boyutları açısından atletizm sporcuları lehine, özdeşleşmiş düzenleme, dışsal düzenleme, bütünleşmiş düzenleme, içe yansıtılmış düzenleme ve içsel motivasyon alt boyutları açısından milli olmayan sporcular lehine, “Sporda Başarı Amacı Ölçeği”, ustalık ve ego alt boyutlarından elde edilen puanlarda ise milli sporcular lehine anlamlı farklılık olduğu saptanmıştır. Araştırmada ayrıca, “Sporda Motivasyon Ölçeği” alt boyutları ile “Sporda Başarı Amacı Ölçeği” alt boyutları arasında anlamlı düzeyde ilişkiler olduğu tespit edilmiştir. Sporda başarı amacı ölçeğinin ustalık alt boyutunun çeşitli motivasyonel düzenlemelerle orta düzeyde pozitif korelasyonlar gösterdiğini ortaya koymuştur. Özellikle, ustalık odaklı hedef duygusu yüksek olan sporcuların öz kimlik duygusu ve spor uğraşlarına bağlılık açısından güçlü olduğu gözlemlenmiştir. Bu bulgular, başarı amacının kişisel kimlikle özdeşleştirilmesinin ego ile özdeşleşmiş düzenleme arasında pozitif bir ilişki kurduğunu göstermektedir. Ayrıca, dışsal düzenleme ile ego arasındaki pozitif ilişki, dışsal faktörlere dayalı motivasyonun sürdürülebilirliğini sorgulamaktadır. Motivasyonsuzluk alt boyutu ile ego arasındaki düşük düzeydeki negatif ilişki ise başarı amacının düşük olduğu durumlarda motivasyon eksikliği yaşandığını işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Atletizm, Başarı hedefi, Judo, Motivasyon, Spor

A Study on Sport Participation Motivations and Sport Achievement Goals in Athletics and Judo Athletes

Öz

The aim of this study is to examine the relationship between the goals of success in sports and motivation of athletes trained in athletics and judo. In the study, the Motivation in Sports Scale and the Aim of Success in Sports Scale were used as data collection tools. According to the results of the research, it was determined that there was a significant difference in favor of athletics athletes in terms of the sub-dimensions of motivation scale, integrated regulation, introspective regulation and intrinsic motivation in favor of non-national athletes in terms of the sub-dimensions of identified regulation, external regulation, integrated regulation, introspective regulation and intrinsic motivation, and in favor of national athletes in the scores obtained from the sub-dimensions of "Goal of Success in Sports Scale", mastery and ego. In the study, it was also determined that there were significant relationships between the sub-dimensions of the "Motivation in Sports Scale" and the sub-dimensions of the "Goal of Success in Sports Scale". It was revealed that the mastery sub-dimension of the achievement goal scale in sports showed moderate positive correlations with various motivational arrangements. In particular, it has been observed that athletes with a high sense of mastery-oriented goal are strong in terms of self-identity and commitment to sports pursuits. These findings suggest that the identification of the goal of success with personal identity establishes a positive relationship between the ego and the identified regulation. In addition, the positive relationship between external regulation and ego calls into question the sustainability of motivation based on extrinsic factors. The low level of negative relationship between the sub-dimension of demotivation and ego indicates that there is a lack of motivation in cases where the goal of success is low.

Anahtar Kelimeler

Athletics, Achievement goal, Judo, Motivation, Sports

Kaynakça

• Adams, L., & Smith, D.E. (2013). A Comparative analysis of cognitive difference among female elite and nonelite high school physical education class nonathletes. Master's thesis, University of New York College Physical Education and Sport State Brockport, New York.
• Aktaş, Z., Çobanoğlu, G., Yazıcılar, İ., & Nihal, E. (2006). Profesyonel basketbolcularda spora özgü başarı motivasyon düzeyinin cinsiyetler açısından karşılaştırılması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 4(2), 55-59. https://doi.org/10.1501/Sporm_00000000580
• Aktop, A., Erman, K. A., (2002). .Takım ve bireysel sporcuların başarı motivasyonu benlik saygısı ve sürekli kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. 7. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi Bildiri Kitapçığı içinde, Antalya 27-29 Ekim 2002.
• Altıntaş, A. (2010). Sporcuların hedef yönelimleri, algılanan güdüsel iklimleri ve algılanan fiziksel yeterliklerinin cinsiyete ve deneyim düzeyine göre karşılaştırılması. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Atkinson, J. W. (1964). Introduction to motivation. Van Nostrand.
• Başar, O. (2014). Türkiye’de sualtı hokeyi oynayan sporcuların spora katılım motivasyonlarının belirlenmesi. Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Bakan, İ., & Büyükbeşe, T. (2004). Örgütsel iletişim ile iş tatmini unsurları arasındaki ilişkiler: Akademik örgütler için bir alan araştırması. Akdeniz İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7, 1-30.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (24. baskı). Pegem Akademi.
• Broussard, S.C., & Garrison, M. E. B. (2004). The Relationship between classroom motivation and academic achievement in elementary school-aged children. Family and Consumer Sciences Research Journal, 33(2), 106–120.
• Cahill, B. R., & Pearl, A. S. (1993). Intensive participation in children’s sports. Human Kinetics.
• Canpolat, A.M., & Kazak-Çetinkalp, Z. (2011). İlköğretim II. kademe öğrenci sporcuların başarı algısı ve öz-yeterlik düzeyleri arasındaki ilişki. Selçuk Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1), 14–19.
• Carpenter, P.J., & Yates, B. (1997). Relationship between achievement goals and the perceived purposes of soccer for semi-professional and amateur players. Journal of Sport Exercises Psychology 19, 302- 311.
• Cecere, G., Mancinelli, S., & Mazzanti, M. (2014). Waste prevention and social preferences: The Role of intrinsic and extrinsic motivations. Ecological Economics, 107, 163-176. https://doi.org/10.1016/j.ecolecon.2014.07.007
• Çekiç, Ö. (2018). Farklı Mevkilerde oynayan futbolcuların hedef yönelimi ve algılanan motivasyonel iklim özellikleri arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Trakya Üniversitesi, Edirne.
• Cooper, R. N., & Layard, R. (2005). Happiness: Lessons from a new science. Foreign Affairs, 84(6), 139. https://doi.org/10.2307/20031793
• Cox, R, H. (1990). Sport Psychology, Concepts and Applications. (Second Edition). Brown Publishers.
• Cumming, S. P., Smith, R. E., Smoll, F. L., Standage, M. & Grossbard, J. R. (2008). Development and validation of the achievement goal scale for youth sports. Psychology of Sport and Exercise, 9(5), 686-703. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2007.09.003
• Cüceloğlu, D. (1996). İnsan ve davranışı. Remzi Kitapevi.
• Cranmer, G. A., & Myers, S. A. (2015). Sports teams as organizations: A Leader–member exchange perspective of player communication with coaches and teammates. Communication & Sport, 3(1), 100-118.
• Dancey, C. P., & Reidy, J. (2020). Statistics without Maths for Psychology (8th ed.). Pearson.
• Deci, E. L., & Ryan, R. M. (1985). Intrinsic motivation and self-determination in human behavior. Plenum.
• Deci, E.L., Vallerand, R.J., Pelletier, L.G., & Ryan, R.M. (1991). Motivation and education: The Self determination perspective. Educational Psychologist, 26 (3&4), 325-346. https://doi.org/10.1080/00461520.1991.9653137
• Deci, E. L., Koestner, R., & Ryan, R. M. (1999). A Meta-analytic review of experiments examining the effects of extrinsic rewards on intrinsic motivation. Psychological Bulletin, 125(6), 627–668. https://doi.org/10.1037/0033-2909.125.6.627
• Deci, E. ve Ryan, R. (2000). The “What” And “Why” of goal pursuits: Human needs and the self determination of behaviour. Psychological Inquiry, 11 (4), 227-269. https://doi.org/10.1207/S15327965PLI1104_01
• Demir, H. (2022). Sporda motivasyon ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği: Türkçe uyarlama çalışması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 20(4), 56-68. https://doi.org/10.33689/spormetre.1062454
• Dong, S.S., & Kang, H.L. A. (2014). Comparative study of mental toughness between elite and nonelite female athletes. Korean Journal Sport Science, 6(1), 224-228.
• Duda, J. L. (1989). Relationship between task and ego orientation and the perceived purpose of sport among high school athletes. Journal of Sport and Exercise Psychology, 11(3), 318-335.
• Fraenkel, J.R., Wallend, N.E., & Hyun, H.H. (2012). How to design and evaluate research in education (8th ed). McGraw Hill.
• Gonzalez, G. B. (2019). Motivation and goal orientation in rock climbers. Journal of Sport Behavior, 42(1), 48-62.
• Guay, F., Chanal, J., Ratelle, C. F., Marsh, H. W., Larose, S., & Boivin, M. (2010). Intrinsic, identified, and controlled types of motivation for school subjects in young elementary school children. British Journal of Educational Psychology, 80(4), 711–735. https://doi.org/10.1348/000709910X499084
• Hulleman, C. S., Schrager, S. M., Bodmann, S. M., & Harackiewicz, J. M. (2010). A Meta-analytic review of achievement goal measures: Different labels for the same constructs or different constructs with similar labels? Psychological Bulletin, 136, 422-449. https://doi.org/10.1037/a0018947
• Ilieva, I. P., & Farah, M. J. (2013). Enhancement stimulants: Perceived motivational and cognitive advantages. Frontiers in neuroscience, 7, Article 198. https://doi.org/10.3389/fnins.2013.00198
• Ilıkkıran, D. (2021). Eskrim sporu yapan lise ve üniversite öğrencilerinin sosyal yapı özelliklerinin kolektif yeterlik ve hedef yönelimine etkisi. Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Jakobsen, A. M., & Evjen, E. (2018). Gender differences in motives for participation in sports and exercise among Norwegian adolescents. Baltic Journal of Health and Physical Activity, 10(2), 92-101.
• Karafil, A. Y., Ulaş, M. ve Akgül, M. H. (2021). Sporda başarı amacı ölçeği: Alt yapı sporcularına (9-18 Yaş) yönelik geçerlilik ve güvenilirlik çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(1), 46-58. https://doi.org/10.33459/cbubesbd.947136
• Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler (32. Basım). Nobel Akademik Yayıncılık.
• Koçel, T. (2010). İşletme yöneticiliği. Beta Basım.
• Kumartaşlı, M., Gülen, Ö., Serçe, B., Madak, E., & Doğan, E. (2021). Elit seviyedeki taekwondo sporcularının çeşitli değişkenlere göre spora özgü başarı motivasyonlarının incelenmesi. Uluslararası Güncel Eğitim Araştırmaları Dergisi, 7(1), 80-88.
• Kusan, O. (2014). Güreş, boks, taekwondo branşındaki elit düzeydeki sporcuların başarı motivasyonunun çeşitli değişkenlere göre değerlendirilmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Lavallee, D., Kremer, J., Moran, A. P., & Williams, M. (2012). Sport psychology contemporary themes (Second Edition) Palgrave Macmillan.
• Manninen, M., Deng, Y., Hwang, Y., Waller, S., & Yli-Piipari, S. (2020). Psychological need-supportive instruction improves novel skill performance, intrinsic motivation, and enjoyment: A Cluster-randomised study. International Journal of Sport and Exercise Psychology, 20(1), 122–146. https://doi.org/10.1080/1612197X.2020.1826999
• Mallett, C., Kawabata, M., Newcombe, P., Otero-Forero, A., & Jackson, S. (2007). Sport motivation scale-6 (SMS6): A Revised six-factor sport motivation scale. Psychology of Sport and Exercise, 8(5), 600-614. https://doi.org/10.1016/j.psychsport.2006.12.005
• Myers, M. C., Bourgeois, A.E., Murray, N., & Leunes, A. (1993). Comparison of psychological characteristics and skills of elite and sub-elite equestrian athletes. Medicine and Science in Sport and Exercise,25(5), 858-863.
• McMillan, J. W., & Schumacher, S. (2014). Research in education: Evidence-based inquiry (7th ed.). Pearson.
• Mcmanus, S. P. (2004). Relationship between collegiate track runners’ achievement goal orientations and perceptions of motivational climate. Master's thesis, University of Florida, Florida.
• Nicholls, J. G. (1989). The Competitive ethos and democratic education. Harvard University Press.
• Örel, M. Z. (2021). Rekreatif amaçlı yaz spor okullarına katılan erkek ve kız öğrencilerin katılım motivasyonlarının incelenmesi (Kocaeli örneği). Yüksek lisans tezi, Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Sakarya.
• Pelletier, L. G., Tuson, K. M., Fortier, M. S., Vallerand, R. J., Briere, N. M., & Blais, M. R. (1995). Toward a new measure of intrinsic motivation, extrinsic motivation, and amotivation in sports: The Sport Motivation Scale (SMS). Journal of sport and Exercise Psychology, 17(1), 35-53. https://doi.org/10.1123/jsep.17.1.35
• Roberts, G. C., & Ommundsen, Y. (1996). Effect of goal orientation on achievement beliefs, cognition, and strategies in team sport. Scandinavian Journal of Medicine and Science in Sports, 6, 46-56. https://doi.org/10.1111/j.1600-0838.1996.tb00070.x
• Roberts, G. C., Treasure, D. C., & Balague, G. (1998). Achievement goals in sport: The development and validation of the Perception of Success Questionnaire. Journal of sports sciences, 16(4), 337-347. https://doi.org/10.1080/02640419808559362
• Ryan, R.M., Deci, E.L. (2017). Self-Determination Theory: Basic Psychological Needs in Motivation, Development, and Wellness. Guilford
• Ryan, R.M., and Deci, E. (2000). Self – determination theory and the facilitation of intrinsic motivation, social development and well- being. American Psychologist, 55(1), 68-78. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.1.68
• Ryan, R.M., & Deci, E. L. (2002). Overview of self-determination theory: An Organismic dialectical perspective. Handbook of self-determination research, 2(3-33), 36.
• Ryan R.M., Frederick C.M., Lepes D., Rubio N., Sheldon K. (1997) Intrinsic motivation and exercise adherence. International Journal of Sport Psychology, 28, 335-354.
• Ronald E. Smith, Sean P. Cumming & Frank L. Smoll (2008). Development and validation of the motivational climate scale for youth sports. journal of applied sport psychology, 20,1, 116-136, https://doi.org/10.1080/10413200701790558
• Schumacher, A. (2012). The characteristics influencing the experience of intrinsic motivation in Chinese expatrate managers. Capella University.
• Seligman, M. E. (1975). On depression, development, and death. Freeman. https://doi.org/10.1192/S0007125000042616
• Sotoodeh, M. S., Talebi, R., Hemayattalab, R., & Arabameri, E. (2012). Comparison of selected mental skills between elite and non-elite male and female Taekwondo athletes. World Journal of Sport Sciences, 6(1), 32-38.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th ed.). Pearson.
• Tanriverdi, H. (2012). Spor ahlaki ve şiddet. The Journal of Academic Social Science Studies, 5(8), 1071-1093.
• Tiryaki, Ş., & Gödelek, E. (1997). Spora Özgü Başarı Motivasyonu Ölçeğinin türk sporcuları için uyarlanması çalışması, I. Uluslararası Spor Psikolojisi Sempozyumu Bildiri Kitapçığı içinde, Bağırgan Yayınevi.
• Tunç, H. (2023). Ortaöğretim öğrencilerinde başarı yönelimi, algılanan ebeveyn desteği ve başarı baskısı ile akademik motivasyon arasındaki ilişki. Yüksek lisans tezi, Düzce Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Düzce.
• Weinberg, R. S., & Gould, D. (2015). Foundations of Sport and Exercise Psychology (6th ed.). Human Kinetics.
• Weinberg R. S., & Gould D. (2003), Foundations of Sport and Exercise Psychology.(3th ed.) USA,N.Carolina: Miami UP, pp. 64–66.
• West, L. (2016). Coach-athlete communication: Coaching style, leadership characteristics, and psychological outcomes. Master's thesis, Bowling Green State University, United States.
• Yerlisu, T. (1993). Amatör sporda sporcuların ödüllendirilmeleri. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Zahariadis, P. N., & Biddle, S. J. H. (2000). Goal Orientations and participation motives in Physical Education and Sport: Their relationships in English schoolchildren. Athletic Insight: the Online Journal of Sports Psychology, 2(1), 1-12.
• Zorba, E. (2015). Herkes için yaşam boyu spor. Fırat matbaacılık.
• Zorlu, E. (2020). Atletizm branşındaki sporcuların kişilik özelliklerinin başarı motivasyonuna etkisinin incelenmesi. Akdeniz Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 24- 35 https://doi.org/10.38021/asbid.703780