Kemoterapi ve Radyoterapi Alan Kanserli Bireylerde Yorgunluk ve Spiritüel İyilik Hali: Tanımlayıcı-Korelasyonel Bir Çalışma

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 3, 310 - 317, 30.09.2020

Nur Izgu , Zehra Gök Metin

https://doi.org/10.34087/cbusbed.684123

Cited By: 2

Öz

Amaç: Bu araştırmanın amacı, kanserli bireylerde yorgunluk ve spiritüel iyilik hali arasındaki ilişkiyi incelemektir.
Gereç ve yöntem: Tanımlayıcı-korelasyonel tasarımla yürütülen bu araştırmaya 10 Haziran-25 Temmuz 2019 tarihleri arasında bir kamu üniversitesi hastanesinde kemoterapi ve/veya radyoterapi alan kanserli bireyler (n=129) dahil edilmiştir. Araştırma verilerinin toplanmasında Kişisel Bilgi Formu, Kronik Hastalık Tedavisi Fonksiyonel Değerlendirmesi (FACIT) Yorgunluk Ölçeği ve FACIT Spiritüel İyilik Hali (FACIT-Sp) ölçeği kullanılmıştır.
Bulgular: Araştırmada, hem yorgunluk şiddeti hem de spiritüel iyilik hali puan ortancası 34 olarak belirlenmiştir. Erkek, ileri evre kanser tanısına sahip ve komorbid hastalığı bulunan bireylerde yorgunluk şiddeti anlamlı düzeyde yüksek bulunmuştur (p<0,05). Bireylerin tanımlayıcı özelliklerine göre spiritüel iyilik hali puanları arasında anlamlı bir farklılık bulunmamıştır (p>0,05). FACIT Yorgunluk Ölçeği ve FACIT-Sp Ölçeği toplam puanları, arasında pozitif yönde zayıf düzeyde bir korelasyon olduğu belirlenmiştir (p<0,001).
Sonuç: Araştırmada yorgunluğun cinsiyet, kanser evresi ve komorbid hastalık varlığından etkilendiği, yorgunluk şiddeti azaldıkça spiritüel iyilik halinin arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçlarından hareketle; onkoloji hemşirelerinin kanser ilişkili yorgunluğu değerlendirirken bireylerin spiritüel iyilik hali ve spiritüel bakım gereksinimlerini de göz önünde bulundurmaları, spesifik kanser türü ve evrelerini ele alan ileri prospektif araştırmaların yapılması önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kanser, yorgunluk, spirituelite, iyilik, hemşirelik

Kaynakça

• Weis J. Cancer-related fatigue: prevalence, assessment and treatment strategies. Expert Rev Pharmacoecon Outcomes Res 2011;11(4):441-6.
• Karakoç T. Kanser hastalarında yorgunluk ve hemşirelik bakımı. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2008;3(8):99-118 . Can G, Enç N, Akkaya S. Onkoloji hemşireliğinde kanıta dayalı semptom yönetimi. Konsensus. 2007;7:64-6.
• Sherman DW. Palliative care nursing: Quality care to the end of life: Springer Publishing Company; 2010.
• Curt GA, editor Impact of fatigue on quality of life in oncology patients. Seminars in hematology; 2000: Elsevier.
• Curt GA, Breitbart W, Cella D, Groopman JE, Horning SJ, Itri LM, et al. Impact of cancer-related fatigue on the lives of patients: new findings from the Fatigue Coalition. Oncologist. 2000;5(5):353-60. Charalambous A, Kouta C. Cancer related fatigue and quality of life in patients with advanced prostate cancer undergoing chemotherapy. BioMed Res Int. 2016;2016.
• Mitchell SA. Cancer-related fatigue. Cancer nursing: Principles and practice. 2011:772-91.
• Visser A, Garssen B, Vingerhoets A. Spirituality and well‐being in cancer patients: a review. Psychooncology 2010;19(6):565-72.
• Bulkley J, McMullen CK, Hornbrook MC, Grant M, Altschuler A, Wendel CS, et al. Spiritual well‐being in long‐term colorectal cancer survivors with ostomies. Psychooncology. 2013;22(11):2513-21.
• Cotton SP, Levine EG, Fitzpatrick CM, Dold KH, Targ E. Exploring the relationships among spiritual well‐being, quality of life, and psychological adjustment in women with breast cancer. Psychooncology 1999;8(5):429-38.
• Vincensi BB. Interconnections: Spirituality, Spiritual Care, and Patient-Centered Care. Asia Pac J Oncol Nurs. 2019;6(2):104.
• Baetz M, Bowen R. Chronic pain and fatigue: Associations with religion and spirituality. Pain Res Manag. 2008;13(5):383-8.
• Meraviglia M, editor Effects of spirituality in breast cancer survivors. Oncol Nurs Forum 2006;33(1): E1-E7
• Sousa FFdPR, Freitas SMFdM, Farias AGdS, Cunha MdCdS, Araújo MFMd, Veras VS. Religious/Spiritual Coping by People with Cancer Undergoing Chemotherapy: Integrative Literature Review. SMAD Revista eletrônica saúde mental álcool e drogas. 2017;13(1):45-51.
• Bai M, Lazenby M, Jeon S, Dixon J, McCorkle R. Exploring the relationship between spiritual well-being and quality of life among patients newly diagnosed with advanced cancer. Palliat Support Care. 2015;13(4):927-35.
• Whitford HS, Olver IN, Peterson MJ. Spirituality as a core domain in the assessment of quality of life in oncology. Psychooncology 2008;17(11):1121-8.
• Leak A, Hu J, King CR. Symptom distress, spirituality, and quality of life in African American breast cancer survivors. Cancer Nurs. 2008;31(1):E15-E21.
• Rabow MW, Knish SJ. Spiritual well-being among outpatients with cancer receiving concurrent oncologic and palliative care. Support Care Cancer. 2015;23(4):919-23.
• Lewis S, Salins N, Rao MR, Kadam A. Spiritual well-being and its influence on fatigue in patients undergoing active cancer directed treatment: A correlational study. J Cancer Res Ther. 2014;10(3):676-80.
• Tennant K. Assessment of fatigue in older adults: the FACIT Fatigue Scale (version 4). Support Care Cancer. 2015;23(5):1355-64.
• Cinar D, Yava A. Validity and reliability of functional assessment of chronic illness treatment-fatigue scale in Turkish patients with type 2 diabetes. Endocrinol Diabetes Nutr 2018;65(7):409-17.
• Peterman AH, Fitchett G, Brady MJ, Hernandez L, Cella D. Measuring spiritual well-being in people with cancer: the functional assessment of chronic illness therapy—Spiritual Well-being Scale (FACIT-Sp). Ann Behav Med. 2002;24(1):49-58.
• Aktürk Ü, Erci B, Araz M. Functional evaluation of treatment of chronic disease: Validity and reliability of the Turkish version of the Spiritual Well-Being Scale. Palliat Support Care. 2017;15(6):684-92.
• Butt Z, Lai J-s, Rao D, Heinemann AW, Bill A, Cella D. Measurement of fatigue in cancer, stroke, and HIV using the Functional Assessment of Chronic Illness Therapy—Fatigue (FACIT-F) scale. Journal Psychosom Res. 2013;74(1):64-8.
• Courtier N, Gambling T, Enright S, Barrett-Lee P, Abraham J, Mason MD. Psychological and immunological characteristics of fatigued women undergoing radiotherapy for early-stage breast cancer. Support Care Cancer. 2013;21(1):173-81.
• Banipal RPS, Singh H, Singh B. Assessment of cancer-related fatigue among cancer patients receiving various therapies: A cross-sectional observational study. Indian J Palliat Care. 2017;23(2):207-11
• Mota DDCdF, Pimenta CAdM, Caponero R. Fatigue in colorectal cancer patients: prevalence and associated factors. Rev Lat Am Enfermagem. 2012;20(3):495-503.
• Walsh D, Donnelly S, Rybicki L. The symptoms of advanced cancer: relationship to age, gender, and performance status in 1,000 patients. Support Care Cancer. 2000;8(3):175-9.
• Servaes P, van der Werf S, Prins J, Verhagen S, Bleijenberg G. Fatigue in disease-free cancer patients compared with fatigue in patients with chronic fatigue syndrome. Support Care Cancer. 2001;9(1):11-7.
• Kandasamy A, Chaturvedi S, Desai G. Spirituality, distress, depression, anxiety, and quality of life in patients with advanced cancer. Indian J Cancer. 2011;48(1):55-9