School Health Nursing in the Direction of Current Legal Regulations

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 337 - 343, 28.06.2024

Esma Akgül , Ayşe Ergün , Kamer Gür

https://doi.org/10.34087/cbusbed.1363146

Öz

School health and school health nursing have a history as old as our country itself. Initiatives related to school health can be traced back to the early years of the Republic. The most recent and most promising development on behalf of school health nursing is the Ministry of National Education's Directive on Working Procedures and Principles of School Health Nurses. This directive clarifies that school nurses will have at least a bachelor's degree, and the statement "one nurse per school" from the Draft Regulation on Secondary Education Institutions has started to be implemented. In line with this, as of March 2023, a recruitment of 500 school health nurses has been carried out for central and provincial organizations. The purpose of this review is to elucidate the status of school health nursing in our country and to explain the implementation of school health nursing practices in accordance with current legal regulations.

Anahtar Kelimeler

Health policies, school health, School health nurse, Laws and regulations

Güncel Yasal Düzenlemeler Doğrultusunda Okul Sağlığı Hemşireliği

Öz

Okul sağlığı ve okul sağlığı hemşireliği tarihi ülkemiz tarihi kadar eskidir. Cumhuriyet’in ilk yıllarından itibaren okul sağlığı adına yapılan girişimleri görmek mümkündür. Okul sağlığı hemşireliği adına atılmış en güncel ve en umut verici gelişme ise Millî Eğitim Bakanlığı Okul Sağlığı Hemşirelerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönergesidir. Yönerge ile okul hemşirelerinin en az lisans derecesine sahip olacakları netleştirilmiş olup Ortaöğretim Kurumları Yönetim Taslağında yer alan her okulda bir hemşire söylemi hayata geçirilmeye başlanmıştır. Bu doğrultuda Mart 2023 tarihli merkez ve taşra teşkilatı için 500 okul sağlığı hemşiresi alımı yapılmıştır. Bu derlemenin amacı, okul sağlığı hemşireliğinin ülkemizdeki durumunu ve güncel yasal düzenlemeler doğrultusunda okul sağlığı hemşireliği uygulamalarını açıklamaktır.

Anahtar Kelimeler

Okul sağlığı, Okul sağlığı hemşiresi, Sağlık politikaları, Yasa ve Yönetmelikler

Kaynakça

• 1. Kesgin, M. T, Caglar, S, The development of school nursing around the world and in Turkey, Journal of Education and Research in Nursing, 2019, 16(4), 343-353.
• 2. Çakır, G, Altay, N, Kronik hastalığı olan çocukların bakımında okul hemşiresinin görev ve sorumlulukları, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 2021, 14(1), 55-61.
• 3. Millî Eğitim Bakanlığı, Millî Eğitim Bakanlığı Okul Sağlığı Hemşirelerinin Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönerge. http://mevzuat.meb.gov.tr/dosyalar/2121.pdf, 2022 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
• 4. Örsal, Ö, Emiroğlu, O.N, Türkiye’deki okul sağlığı hizmetlerine ve okul hemşireliğine ilişkin yasal düzenlemeler: Kritik analiz, Turkiye Klinikleri Halk Sağlığı Hemşireliği Özel Konular, 2016, 2(1), 79-95.
• 5. Özcan, C, Kılınç, S, Gülmez, H, Türkiye’de okul sağlığı ve yasal durum, Ankara Medical Journal, 2013, 13(2), 71-81.
• 6. Millî Eğitim Bakanlığı, Okul Sağlığı Hizmetleri İşbirliği Protokolü / Okulda Sağlığın Korunması ve Geliştirilmesi Programı Uygulama Kılavuzu. https://okulsagligi.meb.gov.tr/www/okul-sagligi-hizmetleri-isbirligi-protokolu-okulda-sagligin-korunmasi-ve-gelistirilmesi-programi-uygulama-kilavuzu/icerik/50, 2016 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
• 7. Şimşek, H. G, Temel, A. B, Halk Sağlığı hemşireliğine adanmış yıllar: Dünya örnekleriyle öncü halk sağlığı hemşireleri, Florence Nightingale Journal of Nursing, 2018, 26(1), 55-67.
• 8. Resmî Gazete, Sağlık Hizmetlerinin Sosyalleştirildiği Bölgelerde Hizmetin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/3.5.63470.pdf, 1964 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
• 9. Resmî Gazete, Hemşirelik Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/04/20110419-5.htm, 2011 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
• 10. Resmî Gazete, Ortaokul ve Ortaöğretim Kurumları Özel Barınma Hizmetleri Yönetmeliği. https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2020/09/20200911-2.htm,2020 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
• 11. Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı Tez Merkezi, https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezSorguSonucYeni.jsp, 2023 (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• 12. Gür, K, Yıldız, A, Erol, S, Yurt, S, Ergün, A, Kadıoğlu, H, Kolaç, N, Adana, F, Bir ilköğretim okulunda OMAHA problem sınıflandırma listesine göre sağlık problemleri, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2008, 10(3), 1-14.
• 13. Türk Tabipler Birliği, I. Okul Sağlığı Sempozyumu 21-22 Mayıs'ta. https://www.ttb.org.tr/haberarsiv_goster.php?Guid=66a41a0a-9232-11e7-b66d-1540034f819c#, 2010 (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• 14. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Halk Sağlığı Müdürlüğü Hizmet Birimleri ve Görevleri Hakkında Yönerge. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/haberler/halk-sagligi-mudurlugu-hizmet-birimleri-ve-gorevleri-hakkinda-yonerge.html, 2017 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
• 15. Ozdemir, İ. N, Kadıoğlu, H, A curriculum development project for a school nursing certification program in Turkey: A delphi study, Clinical and Experimental Health Sciences, 2023, 13(1), 122-128.
• 16. Mykkänen, M, Kinnunen, U. M, Liljamo, P, Ahonen, O, Kuusisto, A, Saranto, K, Using standardized nursing data for knowledge generation–ward level analysis of point of care nursing documentation, International Journal of Medical Informatics, 2022, 167, 104879.
• 17. Millî Eğitim Bakanlığı, Merkez İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi: Okul Hemşiresi: Ek-1 Standart Formlar. https://merkezisgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_04/20103930_Ek_1_Standart_Formlar.pdf, 2022 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
• 18. Akgül, E, Ergün, A, Toplum sağlığının geliştirilmesinde okul sağlığı hemşireliği, Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 2021, 3(2), 141-153.
• 19. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Aşılama Takviminde Değişiklik Yapıldı. https://asi.saglik.gov.tr/asi-takvimi2, 2021 (Erişim Tarihi: 05.08.2023).
• 20. Gur, K, Erol, S, Kadioglu, H, Ergun, A, Boluktas, R, The impact on adolescents of a Transtheoretical Model-based programme on fruit and vegetable consumption, Public Health Nutrition, 2019, 22(13), 2500-2508.
• 21. Aygun, O, Muslu, G. K, The effect of a school-based fruit and vegetable promotion program on adolescents' fruit and vegetable consumption behavior in Turkey, Journal of Pediatric Nursing, 2022, 66, e27-e36.
• 22. Ceylan, F, Erol, S, The effect of a physical activity program using whatsapp on adolescents’ exercise behavior, The Journal of School Nursing, 2022, 10598405221132207.
• 23. Aygun, O, Ergun, A, The impact of sun protection program on the sun protection behavior of adolescents, Clinical and Experimental Health Sciences, 2018, 8(3), 166-174.
• 24. Albayrak, S, Yıldız, A, Erol, S, Assessing the effect of school bullying prevention programs on reducing bullying, Children and Youth Services Review, 2016, 63, 1-9.
• 25. Akcan, A, Ergun, A, The effect of an aggressive behavior prevention program on kindergarten students, Public Health Nursing, 2019, 36(3), 330-340.
• 26. Koca, B, Toraman, A. U, The effect of a training program based on the health belief model on elementary school students’ behaviors toward preventing playground accidents: A randomized controlled trial, Journal of Basic and Clinical Health Sciences, 2022, 6(1), 206-216.
• 27. Gür, R, Ergün, S, Özyazıcıoğlu, N, The effectiveness of child-to-child education for prevention of school accidents ın a primary school: A randomized controlled trial, Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 2023, 17(1), 117-125.
• 28. Akgül, E, Darak, S, Sisman, F. N, Ergun, A, Effect of the Nurse-Led" I Am the Hero of my Body” program on the sexual abuse knowledge of children: A quasi-experimental study, Journal of Psychiatric Nursing, 2021, 12(2), 156.
• 29. Erol, S, Erdogan, S, Application of a stage based motivational interviewing approach to adolescent smoking cessation: The Transtheoretical Model-based study, Patient education and counseling, 2008, 72(1), 42-48.
• 30. Taş, F, Seviğ, E. Ü, Güngörmüş, Z, The effect of Transtheoretical Model based motivational interviewing on smokeless tobacco cessation in high school students, Journal of Substance Use, 2020, 25(6), 639-643.
• 31. Ergun, A, Toprak, R, Sisman, F. N, Impact of a healthy nails program on nail-biting in turkish schoolchildren: A controlled pretest–posttest study, The Journal of School Nursing, 2013, 29(6), 416-424.
• 32. Gür, K, Erol, S, Incir, N, The effectiveness of a nail‐biting prevention program among primary school students, Journal for Specialists in Pediatric Nursing, 2018, 23(3), e12219.
• 33. Öztaban, Ş, Adana, F, Lise öğrencisi erkek ergenlerde problem çözme eğitiminin; problem çözme becerisi, kişilerarası ilişki tarzı ve öfke kontrolü üzerine etkisi, Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi, 2015, 17(1), 21-36.
• 34. Yumru, H, Koç, Ş, İlköğretim öğrencilerine rol oynama (rol-play) yöntemi ile uygulanan el hijyeni eğitiminin öğrencilerin el yıkama bilgi ve becerilerine etkisi, Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 2021, 14(3), 188-198.
• 35. Özdoğru, M, COVID-19 salgınında okul müdürlerinin okul yönetiminde karşılaştıkları sorunlar ve bu sorunlarla başa çıkma stratejileri, Medeniyet Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2021, 5(1), 1-14.
• 36. Aydın, B, Ekici, E, COVID-19 pandemisinde okul sağlığı hemşirelerinin rol ve sorumlulukları, İzmir Katip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2021, 6(3), 193-198.
• 37. Millî Eğitim Bakanlığı, Merkez İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi: Okul Hemşiresi: Ek-2 Çocuk ve Ergen İzlemleri Tablosu. https://merkezisgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_04/20103807_Ek_2_Cocuk_ve_Ergen_Yzlemleri_Tablosu.pdf, 2022 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
• 38. Erol, S, Okul Sağlık Taramaları. Gözüm S, (ed.), Okul dönemindeki çocukların sağlığının geliştirilmesi içinde. Vize, Ankara, 2016 ss 105-154.
• 39. Neyzi, O, Günöz, H, Furman, A, Bundak, R, Gökçay, G, Darendeliler, F, Türk çocuklarında vücut ağırlığı, boy uzunluğu, baş çevresi ve vücut kitle indeksi referans değerleri, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 2008, 51(1), 1-14.
• 40. Tümer, N, Yalcinkaya, F, Ince, E, Ekim, M, Köse, K, Cakar, N, Kara, N, Özkaya, N, Ensari, C, Önder, S, Blood pressure nomograms for children and adolescents in Turkey, Pediatric nephrology, 1999, 13, 438-443.
• 41. Millî Eğitim Bakanlığı, Merkez İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi: Okul Hemşiresi: Ek-3 Okul Reviri Malzeme Listesi. https://merkezisgb.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2022_04/20103742_Ek_3_Okul_Reviri_Malzeme_Listesi.pdf, 2022 (Erişim Tarihi: 30.07.2023).
• 42. Kabasakal, E, Her okula bir hemşire: Kaynaştırma öğrencileri ve sağlık gereksinimleri, Journal of Contemporary Medicine, 2019, 9(2), 191-195.
• 43. Karataş, P, Alerjik astımlı adölesanlara internet ortamında akran ve yetişkin tarafından verilen eğitimin yaşam kalitesi, öz-etkililik, kaygı, hastalık bilgi ve yönetimine etkisi [Doktora Tezi]. Aydın, Adnan Menderes Üniversitesi, 2021.
• 44. Azak, M, Astımlı çocuklarda ölçülü doz ı̇nhaler kullanımına yönelik eğitimin astım kontrolü ve yaşam kalitesine etkisi [Yüksek Lisans Tezi]. İstanbul, İstanbul Üniversitesi, 2018.
• 45. Avcı, Ö, Bayat, M, Epilepsiye ilişkin verilen eğitimin çocukların yaşam kalitesi ve bilgi düzeyine etkisi: Bir karma yöntem çalışması, Türkiye Klinikleri Hemşirelik Bilimleri Dergisi, 2021, 13(2), 219-230.
• 46. Gür, K, Sezer, A. B, Şentürk, M. K, Sağlam, E, Top, K, Görme engelli öğrencilerde öz bakım geliştirme programının etkinliği, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2019, 10(2), 282-287.
• 47. Demir, A, Okulda diyabet programı kapsamında öğrencilere verilen diyabet eğitiminin etkinliğinin ölçülmesi [Yüksek Lisans Tezi]. Malatya, İnönü Üniversitesi, 2019.
• 48. Sögüt, S, Cangöl, E, Bir ortaokulda farklı iki yöntemle verilen diyabet eğitiminin karşılaştırılması, Zeynep Kamil Tıp Bülteni, 2017, 48(1), 1-7.
• 49. Gülcü, S, Arslan, S, Arslanoğlu, İ, Tip 1 diyabetli adolesanlarda web tabanlı egzersiz eğitiminin etkinliği, Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2020, 10(3), 279-288.
• 50. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü, Çocukluk Çağı Diyabeti Eğitimci Rehberi. https://hsgmdestek.saglik.gov.tr/depo/birimler/saglikli-beslenme-hareketli-hayat-db/Diyabet/diyabet-rehberleri/COCUKLUK_CAGI_DIYABETI_EGITIMCI_REHBERI.pdf#page=106, 2020 (Erişim Tarihi: 05.08.2023).