The Relationship Between Perception of COVID-19 Disease Causes and Attitudes Towards COVID-19 Vaccine

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 3, 295 - 301, 30.09.2024

Zeynep Yılmaz , Çiğdem Yılmaz , Cantürk Akben

https://doi.org/10.34087/cbusbed.1377662

Öz

Introduction and Aim: In the COVID-19 pandemic and potential future pandemics, the success of vaccination implementation strategy is not solely dependent on vaccine development. Reservations towards vaccines within society can significantly impact this strategy. Therefore, in addition to vaccine procurement, attitudes towards vaccines are crucial for increasing vaccination rates. The aim of this study is to identify the variables that may influence attitudes towards vaccines and their interactions, and to test whether perception of causes of COVID-19 predicts positive and negative attitudes towards COVID-19 vaccines.

Material and Methods: This descriptive relational study was conducted between June and July 2021 at Bolu Abant Izzet Baysal University with 271 participants. Data were collected online using the "Demographic Information Form", "COVID-19 and Vaccination Experiences Form", "Perception of Causes of COVID-19 Scale", and "Attitudes Towards the COVID-19 Vaccine Scale" through convenience sampling. The relationships between positive and negative attitudes towards COVID-19 vaccines and perceptions of the causes of COVID-19 were examined using hierarchical regression analyses.

Results: It was found that the perception of conspiracy regarding the causes of the disease is negatively associated with positive attitudes towards vaccination and positively associated with negative attitudes. Belief perception regarding the causes of the disease was seen to be positively related to positive attitudes towards vaccination. Additionally, various interactions between participants' vaccination status and perceptions of the causes of the disease were observed. The negative relationship between conspiracy perception and positive attitudes towards vaccination was only observed among non-vaccinated individuals. The positive relationship between belief perception regarding the cause of the disease and positive attitudes towards vaccination, as well as the negative relationship between belief perception and negative attitudes, were also observed only among non-vaccinated individuals.

Conclusion: As a significant result in this study, it has been demonstrated how the relationship between perceptions of the causes of the disease and attitudes towards vaccination differs between vaccinated and non-vaccinated individuals. It is believed that the interactions between vaccination status and perceptions of the causes of the disease will serve as a resource for public health policies that can be developed in future pandemics.

Anahtar Kelimeler

Vaccine, COVID-19, Public Health, Conspiracy, Pandemic, Health Psychology.

Proje Numarası

1919B012001810

COVID-19 Hastalık Nedeni Algısı ile COVID-19 Aşısına Yönelik Tutumlar Arasındaki İlişki

Öz

Giriş ve Amaç: COVID-19 pandemisinde ve gelecekte meydana gelebilecek pandemilerde aşı uygulama stratejisinin başarıya ulaşabilmesi için aşıların geliştirilmesi tek başına yeterli değildir. Toplumda aşıya karşı oluşabilecek dirençler bu stratejiyi etkileyebilir niteliktedir. Bu bağlamda da aşılama oranlarının artması için aşıların temini kadar aşılara karşı tutum da önemlidir. Bu çalışmanın amacı, aşılara yönelik tutumlarda etkili olabilecek değişkenleri ve bu değişkenlerin etkileşimlerini tespit ederek COVID-19 hastalığı nedenine ilişkin algının COVID-19 aşısına yönelik olumlu ve olumsuz tutumları yordayıp yordamadığını test etmektir.

Gereç ve Yöntemler: Tanımlayıcı tipte ilişkisel bir çalışma olan bu çalışma Haziran-Temmuz 2021 tarihleri arasında Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesinde ve 271 katılımcı ile gerçekleştirilmiştir. Veriler "Demografik Bilgi Formu", "COVID-19 ve Aşıları Deneyimleri Formu", "COVID-19’un Nedenleri Algısı Ölçeği" ve "COVID-19 Aşısına Yönelik Tutumlar Ölçeği" aracılığıyla kolayda örnekleme yöntemiyle çevrimiçi olarak toplanmıştır. COVID-19 aşılarına yönelik olumlu ve olumsuz tutum ile COVID-19 hastalığının nedenlerine ilişkin algılar arasındaki ilişkiler hiyerarşik regresyon analizleri aracılığıyla incelenmiştir.

Bulgular ve Tartışma: Hastalığın nedenlerine ilişkin komplo algısının aşıya yönelik olumlu tutum ile negatif, olumsuz tutum ile pozitif yönde ilişkili olduğu bulunmuştur. Hastalığın nedenlerine ilişkin inanç algısının ise aşıya yönelik olumlu tutum ile pozitif ilişkide olduğu görülmüştür. Ayrıca katılımcıların aşı olma durumu ile hastalığın nedenlerine ilişkin algılar arasında çeşitli etkileşimler gözlemlenmiştir. Komplo algısı ile aşıya yönelik olumlu tutum arasındaki negatif ilişki yalnızca aşı olmayanlarda görülmüştür. Hastalığın nedenine ilişkin inanç algısı ile aşıya yönelik olumlu tutum arasındaki pozitif ilişki ve inanç algısı ile olumsuz tutum arasındaki negatif ilişki de yalnızca aşı olmayanlarda görülmüştür.

Sonuç: Bu çalışmada önemli sayılabilecek bir sonuç olarak hastalığın nedenlerine ilişkin algılar ile aşıya yönelik tutumların ilişkisinin, aşı olanlar ve olmayanlar arasında ne şekilde farklılaştığı ortaya koyulmuştur. Aşı olma durumu ile hastalığın nedenlerine ilişkin algıların etkileşimlerinin gelecek pandemilerde geliştirilebilecek halk sağlığı politikalarına kaynak olacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Aşı, COVID-19, Halk Sağlığı, Komplo, Pandemi, Sağlık Psikolojisi.

Etik Beyan

Bu çalışma, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulu’nun 01.06.2021 tarihli, 2021/06 toplantı sayılı kararıyla etik kurul izni ile gerçekleştirilmiştir.

Destekleyen Kurum

TÜBİTAK

Proje Numarası

1919B012001810

Kaynakça

• 1. Özkanan, A, Covid-19 Pandemisi ve Çalışmaya Etkisi: Dönüşümlü (Uzaktan-Evden) Çalışmayı Sevdik Mi, İşletme Araştırmaları Dergisi, 2022, 14(1), 353-369.
• 2. Suryasa, I.W, Rodríguez-Gámez, M, Koldoris, T, The COVID-19 pandemic. International Journal of Health Sciences, 2021, 5(2), vi-ix.
• 3. Burdorf, A, Porru, F, Rugulies, R, The COVID-19 (coronavirus) pandemic. Scandinavian journal of work, environment & health, 2020, 46(3), 229-230.
• 4. World Health Organization, Coronavirus disease (COVID-19), 12 October 2020.
• 5. Çebi, E, COVID-19 Salgını döneminde “normal” ve “yeni normal” yaşam üzerine bir araştırma, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2020, 13(73), 582-593.
• 6. Erkekoğlu, P, Köse, S.B.E, Balcı, A, Yirün, A, Aşı kararsızlığı ve COVID-19’un etkileri, Literatür Eczacılık Bilimleri Dergisi, 2020, 9(2), 208-220.
• 7. Ndwandwe, D, Wiysonge, C.S, COVID-19 vaccines, Current opinion in immunology, 2021, 71, 111-116.
• 8. Plotkin, S. A, Vaccines for epidemic infections and the role of CEPI, Human vaccines & immunotherapeutics, 2017, 13(12), 2755-2762.
• 9. Bedford, J, Farrar, J, Ihekweazu, C, Kang, G, Koopmans, M, Nkengasong, J. A new twenty-first century science for effective epidemic response. Nature, 2019, 575(7781), 130-136.
• 10. Larson, H. J, Cooper, L. Z, Eskola, J, Katz, S. L, Ratzan, S, Addressing the vaccine confidence gap, The Lancet, 2011, 378(9790), 526-535.
• 11. Dubé, E, Vivion, M, MacDonald, N. E, Vaccine hesitancy, vaccine refusal and the anti-vaccine movement: influence, impact and implications. Expert review of vaccines, 2015, 14(1), 99-117.
• 12. Larson, H. J, Jarrett, C, Eckersberger, E, Smith, D. M, Paterson, P, Understanding vaccine hesitancy around vaccines and vaccination from a global perspective: a systematic review of published literature, 2007–2012. Vaccine, 2014, 32(19), 2150-2159.
• 13. Faul, F, Erdfelder, E, Buchner, A, Lang, A,-G, Statistical power analyses using G*Power 3.1: Tests for correlation and regression analyses, Behavior Research Methods, 2009, 41, 1149-1160
• 14. Geniş, B, Gürhan, N, Koç, M, Geniş, Ç, Şirin, B, Çırakoğlu, O.C, Coşar, B, Development of perception and attitude scales related with COVID-19 pandemia, Pearson journal of social sciences-humanities, 2020, 5(7), 306-328.
• 15. The jamovi project (2023). jamovi. (Version 2.4) [Computer Software]. Retrieved from https://www.jamovi.org.
• 16. Gallucci, M, Jentschke, S, SEMLj: jamovi SEM Analysis [jamovi module], 2021.
• 17. Rosseel, Y, lavaan: An R Package for Structural Equation Modeling, Journal of Statistical Software, 2019, 48(2), 1-36.
• 18. Gallucci, M, GAMLj: General analyses for linear models [jamovi module], 2019.
• 19. Lewandowsky, S, Gignac, G.E, Oberauer, K, The role of conspiracist ideation and worldviews in predicting rejection of science. PLOS ONE, 2013, 8(10), e75637.
• 20. Pennycook, G, McPhetres, J, Zhang, Y, Lu, J.G, Rand, D.G, The Implied Truth Effect: Attaching Warnings to a Subset of Fake News Stories Increases Perceived Accuracy of Stories Without Warnings, Management Science, 2020, 66(11), 4944-4957.
• 21. Uscinski, J.E, Enders, A.M, Klofstad, C, Seelig, M, Funchion, J, Everett, C, ... ve Murthi, M, Why do people believe COVID-19 conspiracy theories?. Harvard Kennedy School Misinformation Review, 2020, 1(3), 3-3
• 22. Romer, D, Jamieson, K.H, Conspiracy theories as barriers to controlling the spread of COVID-19 in the US. Social science & medicine, 2020, 263, 113356.
• 23. Douglas, K.M, COVID-19 conspiracy theories, Group Processes & Intergroup Relations, 2021, 24(2), 270-275.
• 24. Pirutinsky, S, Cherniak, A.D, Rosmarin, D.H, COVID-19, mental health, and religious coping among American Orthodox Jews. Journal of religion and health, 2020, 59, 2288-2301.
• 25. Ting, R. S. K, Aw Yong, Y. Y, Tan, M. M, Yap, C. K, Cultural responses to COVID-19 pandemic: Religions, illness perception, and perceived stress. Frontiers in psychology, 2021, 12, 634863.
• 26. Chilanga, E, Dzimbiri, Mwanjawala, P, Keller, A, Mbeya, R. A, Religion, politics and COVID-19 risk perception among urban residents in Malawi. BMC Public Health, 2022, 22(1), 1430.
• 27. Festinger, L, A theory of cognitive dissonance; Stanford University Press, 1957.