The Perception of Gender Roles and Related Factors in Individuals of 18 Years And Over in Manisa

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: 3, 415 - 424, 29.09.2025

Kübra Çiçek , Pınar Dündar

https://doi.org/10.34087/cbusbed.1528283

Öz

Abstract
Aim: The aim of this study is to evaluate gender perception and related factors in individuals aged 18 and over in Manisa.
Method: The population consists of 5075 people aged 18 and over who are registered to two urban and semi-urban family health centers in Manisa. In the research, cluster sampling method was used, it was calculated that 357 people should be reached with 50% prevalence, 95% confidence limit and 5% deviation, and 360 people were targeted. Participation rate is 88.1%. The dependent variable of this study is gender perception, independent variables sociodemographic characteristics, lifestyle characteristics and gender related variables. Gender perception was assessed with the Gender Perception Scale. In data analysis, Student's t Test, ANOVA and logistic regression Enter Model were applied in independent groups. Type 1 error was accepted as 0.05.
Results: The average score of the participants in the study on the Gender Perception Scale was 82.9±21.7. In the study, the risk of negative gender perception was found to be higher in males, in those belonging to the lower social class, and in those living in rural/semi-urban areas until the age of twelve.
Conclusion: The most effective variables in shaping individuals' gender perception are gender, social class and place of childhood.

Anahtar Kelimeler

Gender Equity , Gender-Based Violence , Gender Role

Manisa’da 18 Yaş ve Üzeri Bireylerde Toplumsal Cinsiyet Rolleri Algısı ve İlişkili Faktörler

Öz

Öz
Giriş ve Amaç: Bu çalışmanın amacı Manisa’da 18 yaş ve üzeri erişkin bireylerin toplumsal cinsiyet algısı ve etkileyen faktörleri değerlendirmektir.
Gereç ve Yöntemler: Evren, Manisa’da kentsel ve yarı kentsel bölgede bulunan iki aile sağlığı birimine kayıtlı 18 yaş ve üzeri 5075 kişiden oluşmaktadır. Çalışmada örnek büyüklüğü küme örneklem yöntemiyle %95 güven düzeyinde, %50 sıklık ve %5 hata payı alınarak 357 kişi olarak hesaplanmış; 360 katılımcıya ulaşılması hedeflenmiştir. Katılım oranı %88.1’dir. Çalışmada, bağımlı değişken toplumsal cinsiyet algısı; bağımsız değişkenler sosyo-demografik özellikler, yaşam biçimi alışkanlıkları ve toplumsal cinsiyet algısı ile ilişkili değişkenlerdir. Toplumsal cinsiyet algısı, Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği ile değerlendirilmiştir. Veri analizinde bağımsız gruplarda t Testi, Anova (tek yönlü varyans analizi) ve lojistik regresyon uygulanmıştır. Tip 1 hata 0.05’e eşit ve küçük kabul edilmiştir.
Bulgular: Çalışmaya katılanların Toplumsal Cinsiyet Algısı Ölçeği’nden aldığı puan ortalaması 82.9±21.7’dir. Çalışmada, erkeklerin, alt sosyal sınıfta yer alanların ve 12 yaşına kadar kırsal veya yarı kentsel bölgede yaşayanların toplumsal cinsiyet algısının olumsuz olma riski anlamlı olarak daha yüksek bulunmuştur.
Sonuç: Bireylerin toplumsal cinsiyet algısının şekillenmesinde en etkili değişkenlerin cinsiyet, sosyal sınıf ve çocukluk döneminin geçtiği yer olduğu görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Cinsiyet Eşitliği , Cinsiyete Dayalı Şiddet , Gender Rolü

Etik Beyan

Bu çalışma 2019 yılında 3. Uluslararası 21. Ulusal Halk Sağlığı Kongresinde Sözlü Bildiri olarak sunulmuş ve bildiri özet metni kongre kitabında yayınlanmıştır.

Kaynakça

• 1. Vatandaş, C. (2007). Toplumsal cinsiyet ve cinsiyet rollerinin algilanişi. Istanbul Journal of Sociological Studies, (35), 29-56 . 2. Bal, M. D. (2014). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğine genel bakiş. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 1(1), 15-28.
• 3. Bingöl, O. (2014). Toplumsal cinsiyet olgusu ve Türkiye'de kadınlık. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014(3), 108-114.
• 4. Kansu, A. (2015). Sağlık çalışanlarına göre toplumsal cinsiyet (Nazilli Devlet Hastanesi örneği). İstanbul:(Yüksek lisans tezi). Beykent Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 5. Zorlu, R. (2011). Toplumsal cinsiyet olgusunun farklı eğitim düzeyindeki hemşireler üzerindeki etkisinin incelenmesi. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• 6. Şimşek, H. (2011). Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin kadın üreme sağlığına etkisi: Türkiye örneği. Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 25(2), 119-126.
• 7. CEDAW. (2005). Concluding Comments: Turkey. Advance Unedited Version. https://www.un.org/womenwatch/daw/cedaw/reports/docs/conclude-comments/Turkey.rev.1.pdf (Erişim Tarihi: 08.01.2020).
• 8. Akın, A. (2007). Toplumsal cinsiyet (gender) ayırımcılığı ve sağlık. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(2), 1-9.
• 9. Akın, A., & Türkçelik, E. (2018). Sağlık Hizmetlerine Erişimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması.
• 10. Bozkurt Karaca, Ö. (2011). Uluslararası Nüfus ve Kalkınma Konferansı Eylem Programı'nın Türkiyede Uygulanan Sağlık Politikalarına Yansımalarının İncelenmesi (Doctoral dissertation, TC BAŞBAKANLIK Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü).
• 11. UNFPA. About the Nairobi Summit. 2020. http://www.nairobisummiticpd.org/content/about-nairobi-summit.
• 12. WEF. Global Gender Gap Report 2023. 2023. http://reports.weforum.org/globalgender-gap-report-2023.
• 13. UNDP (United Nations Development Programme). Human Development Report 2021-22: Uncertain Times, Unsettled Lives: Shaping our Future in a Transforming World. 2022, New York.
• https://hdr.undp.org/content/human-development-report-2021-22. Accessed 15 Oct. 2023.
• 14. Savaş, G. (2018). Türkiye’de yaşayan bireylerin toplumsal cinsiyet eşit (siz) liği algısı-Gender (In) equality perception of individuals living in Turkey. Akdeniz Kadın Çalışmaları ve Toplumsal Cinsiyet Dergisi, 1(2), 101-121.
• 15. Yılmaz, D. V., Zeyneloğlu, S., Kocaöz, S., Kısa, S., Taşkın, L., & Eroğlu, K. (2009). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin görüşleri. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 775-792.
• 16. Altınova, H. H., & Duyan, V. (2013). Toplumsal cinsiyet algisi ölçeğinin geçerlik güvenirlik çalişmasi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 9-22.
• 17. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, 2013, Ankara, Türkiye. http://www.hips.hacettepe.edu.tr/tnsa2013/rapor/TNSA_2013_ana_rapor.pdf. Accessed 17 May 2023.
• 18. Altuntaş, O., & Altınova, H. H. (2015). Toplumsal cinsiyet algısı ile sosyo-ekonomik değişkenler arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Turkish Studies – International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(6), 83-100.
• 19. Kadir Has Üniversitesi Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Çalışmaları Araştırma Merkezi. (2018). Türkiye'de Toplumsal Cinsiyet ve Kadın Algısı Araştırması 2018. İstanbul: Kadir Has Üniversitesi.
• 20. Esen, E., Soylu, Y., Siyez, D. M., & Demirgürz, G. (2017). Üniversite öğrencilerinde toplumsal cinsiyet algısının toplumsal cinsiyet rolü ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. E-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 8(1), 46-63.
• 21. İlhan, M. N., Dikmen, A. U., & Ak, N. (2017). Toplumsal Cinsiyet Algısının Değerlendirilmesi. IJSHS, 1(2), 108-121.
• 22. Aylaz, R., Güneş, G., Uzun, Ö., & Ünal, S. (2014). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rolüne yönelik görüşleri. Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi, 23(5), 183-189.
• 23. Frieze, H. I., Ferligoj, A., Kogovsek, I., Horvat, J., & Sarlija, N. (2003). Gender role attitudes in university students in the USA, Slovenia and Croatia. Psychology of Women Quarterly, 27, 256-261.
• 24. Kabasakal, Z., & Girli, A. (2012). Üniversite öğrencilerinin kadına yönelik şiddet hakkındaki görüşlerinin, deneyimlerinin bazı değişkenler ve yaşam doyumu ile ilişkisi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14(2), 105-123.
• 25. Kodan Çetinkaya, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin şiddet eğilimlerinin ve toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumlarının incelenmesi. Nesne, 1(2), 21-43.
• 26. Öngen, B., & Aytaç, S. (2013). Üniversite öğrencilerinin toplumsal cinsiyet rollerine ilişkin tutumları ve yaşam değerleri ilişkisi. Sosyoloji Konferansları, 48(2), 1-18.
• 27. Çelik, A. S., Pasinlioğlu, T., Tan, G., & Koyuncu, H. (2013). Üniversite öğrencilerinin cinsiyet eşitliği tutumlarının belirlenmesi. Florence Nightingale Hemşirelik Dergisi, 21(3), 181-186.
• 28. Zhang, N. "Gender role egalitarian attitudes among Chinese college students." Sex Roles, vol. 55, no. 7-8, 2006, pp. 545-553.
• 29. Khalid, R., & Hanon Frieze, I. (2004). Measuring perceptions of gender roles: the IAWS for Pakistanis and U.S. immigrant populations. Sex Roles, 51(5/6), 293-300.
• 30. Wilde, A., and Diekmen, A. B. "Cross-cultural similarities and differences in dynamic stereotypes: a comparison between Germany and the United States." Psychology of Women Quarterly, vol. 29, 2005, pp. 188-196.
• 31. Güzel, A. (2017). Öğrencilerin Toplumsal Cinsiyet Rolleri Tutumu ve İlişkili Faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(4), 1-11.
• 32. Uzun, Z., et al. "Toplumsal cinsiyet algısı ve toplumsal cinsiyet rollerine eğitimin etkisi: Deneysel bir çalışma." Journal of Human Sciences, vol. 14, no. 1, 2017, pp. 678-693. doi:10.14687/jhs.v14i1.4354.
• 33. Kalaycı, N., & Hayırsever, F. (2014). Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Bağlamında Vatandaşlık ve Demokrasi Eğitimi Ders Kitabına Yönelik Bir İnceleme ve Bu Konuya İlişkin Öğrenci Algılarının Belirlenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 14(3), 1-26.
• 34. Pınar, G., Taşkın, L., & Eroğlu, K. (2008). Başkent Üniversitesi yurdunda kalan gençlerin toplumsal cinsiyet rol kalıplarına ilişkin tutumları. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi, 15(1), 47-57.
• 35. Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması (TNSA). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, 2018, Ankara, Türkiye.