Sosyal Bilgiler Eğitimi Temelinde Öğretmen Adaylarının Demokratik Eğilimleri

Yıl 2022, Cilt: 1 Sayı: 2, 198 - 207, 19.10.2022

İskender Daşdemir

Öz

Bireyler tolum içinde bir arada ve topluma uyum sağlayarak yaşayabilmek için bazı bilgi, değer, tutum ve becerilere ihtiyaç duyarlar bu ihtiyaç duyulan becerilerden en önemlisi ise demokratik becerilerdir. Bireyin sosyalleşmesini ve toplumun devamını sağlayan demokratik beceriler okullarda sistematik olarak demokratik becerilere sahip öğretmen tarafından verilmelidir. Demokratik değerleri benimsemiş bireylerin yetişmesi okul ortamı içerisinde, ancak bu değerleri benimsemiş öğretmenler ile birlikte mümkündür. Geleceğin öğretmenleri olacak öğretmen adaylarının demokratik eğilimlerini inceleyen çalışmaların sınırlı sayıda olduğu görülmektedir. Bu doğrultuda bu çalışma Sosyal bilgiler Öğretmenleri temelinde öğretmen adaylarının demokratik eğilimlerini belirlemeyi amaçlamaktadır. Çalışmada verilerin toplanması için Akbaşlı, Yanpar ve Sünbül, (2010), tarafından geliştirilen 5 li likert tipi “Öğretmen Adayı Demokratik Eğilim Ölçeği” kullanılmıştır. Çalışma grubu olarak 2021-2022 bahar yarıyılında Ege Üniversitesi ve Dokuz Eylül Üniversitesi eğitim fakültelerinde öğrenim gören sınıf öğretmenliği, okul öncesi öğretmenliği, Türkçe öğretmenliği ve sosyal bilgiler öğretmenliği öğretmen adayları belirlenmiş ve 423 kişiye ölçek uygulanmıştır. Veriler SPSS 21 programı ile analiz edilmiştir. Çalışmanın sonucunda, bu öğretmen adaylarının demokratik eğilimlerine ulaşılarak bu eğilimlerin 4 farklı branştaki öğretmenler adayları arasındaki ilişki ortaya konmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Öğretmeni, Öğretmen adayı, demokratik eğilim, Öğretmen Eğitimi, Eğitim fakültesi

Democratic Tendencies of Teacher Candidates on the Basis of Social Studies Education

Öz

Individuals need some knowledge, values, attitudes, and skills to live together in decency and adapt to society. The most important of these skills is democratic skills. Democratic skills that ensure the socialization of the individual and continuation of society should be systematically taught in schools by teachers with democratic skills. Education of individuals adopting democratic values is possible within the school environment, only together with teachers who adopt these values. There is a limited number of studies examining the democratic tendencies of teacher candidates. In this direction, this study aims to determine the democratic tendencies of teacher candidates on the basis of Social Studies Teachers. In this study, the 5-likert type “Teacher Candidate Democratic Tendency Scale” developed by Akbaşlı et al. (2010) was used to collect data. Preschool teaching, Turkish teaching, and social studies teacher candidates at Ege University and Dokuz Eylül University during September 2021-2022 Spring semester were selected as the study group and the scale was applied to 423 people. The data were analyzed with SPSS 21 program. As a result, the democratic tendencies of these teacher candidates were reached and the relationship between these deciencies and the candidates of teachers in 4 different branches was revealed.

Anahtar Kelimeler

social studies teacher, teacher candidate, democratic tendency, teacher education, faculty of education

Kaynakça

• Akbaşlı, S., Yelken, T. Y., & Sünbül, Ö. (2010). Öğretmen adayı demokratik eğilim ölçeği geliştirme çalışması. Uluslararası Avrasya Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 94-108. https://toad.halileksi.net/olcek/ogretmen-adayi-demokratik-egilim-olcegi
• Akın, U., & Özdemir, M. (2009). Öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Eğitim bilimleri fakültesi örneği. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi), 42(2), 183-198. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000001182
• Akpınar, B., Turan, M., & Tekataş, H. (2004, 6-9 Temmuz). Öğretmen adaylarının gözüyle sınıf öğretmenlerinin yeterlilikleri. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, Malatya. https://docplayer.biz.tr/storage/93/111231990/1664667168/vGuqks4hrF_Xk70JUO2P4Q/111231990.pdf
• Arslan, A., & Çalmaşur, H. (2017). İlkokul ve ortaokul öğretmenlerinin çok kültürlü eğitim tutumları ve demokratik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 34, 90-109. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ataunikkefd/issue/29687/297697
• Aydemir, H., & Aksoy, N. D. (2010). Eğitim fakültesi öğrencilerinin demokratik tutumlarının bazı değişkenlerle ilişkisi: Malatya örneği. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 265-279. https://search.trdizin.gov.tr/yayin/detay/121496/
• Aydoğan, İ., & Kukul, F. (2003). Öğretmenler ile öğretim üyelerinin demokratik davranışlarının analizi. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(11), 23-32. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gefad/issue/6738/90576
• Azar, A. (1998). Fizik öğretmenlerinin mesleki gelişim sürecinde özel konular [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Karadeniz Teknik Üniversitesi.
• Başar, H. (1997). Sınıf yönetimi. PEGEM Özel Eğitim Hizmetleri.
• Blair, H. (2003). Jump - starting democracy: Adult civic education and democratic participation in three countries. Democratization Journal. 10(1), 53-76. https://doi.org/10.1080/714000108
• Bradshaw, R. (2014). Democratic teaching: An in complete job description. Democracy & Education, 22(2), 1-5. https://democracyeducationjournal.org/home/vol22/iss2/3
• Bulut, N. (2006). Bir grup üniversite öğrencisinin demokratik tutumları ile çeşitli değişkenler arasındaki ilişkiler. Educational Administration: Theory and Practice, 45(45), 37-59. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kuey/issue/10352/126768
• Büyükkaragöz, S. S. (1990). Demokrasi eğitimi. Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
• Büyükkaragöz, S. S., & Kesici, Ş. (1997, 12-14 Kasım). Demokrasi eğitimi konusunda yapılan araştırmalar ve demokratik tutumlar konusunda yapılan araştırmalarda karşılaşılan sorunlar [Sözlü bildiri]. Beşinci Ulusal Sosyal Bilimler Kongresi, Ankara.
• Çankaya, D., & O. Seçkin. (2004, 20-21 Mayıs). Demokratik değerlerin benimsenmesi açısından öğretmen ve öğretmen adaylarının görüş ve tutumları [Sözlü Bildiri]. Uluslararası Demokrasi Eğitimi Sempozyumu, Çanakkale.
• Davis, O. L. (2003). Editorial: Does democracy in education still live? Journal of Curriculum and Supervision, 19(1), 1-4.
• Demircioğlu, İ. H., Mutluer, C., & Demircioğlu, E. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının demokratik öğretmen nitelikleri hakkındaki görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19(2), 577-586. https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefdergi/issue/49052/625771
• Ektem, I. S., & Sünbül, A. M. (2011). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları üzerine bir araştırma. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 31, 159-168. https://silo.tips/download/retmen-adaylarinin-demokratk-tutumlari-zerne-br-aratirma
• Elkatmış, M., & Toptaş, V. (2015). Sınıf öğretmeni adaylarının demokratik tutumlarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12(1), 128-144. https://dergipark.org.tr/tr/pub/yyuefd/issue/25854/272575
• Ertürk, S. (1986). Diktacı tutum ve demokrasi. Yelkentepe Yayınları.
• Genç, S. Z., & Kalafat, T. (2008,). Öğretmen adaylarının demokratik tutumları ile empatik becerilerinin değerlendirilmesi üzerine bir araştırma. Sosyal Bilimler Dergisi, 10(19), 211-222. https://dergipark.org.tr/tr/pub/manassosyal/issue/49945/640049
• Gökçe, F. (2005). Devlet ve eğitim. Tek Ağaç Yayınları.
• Gömleksiz, M. (1993). Demokratik sınıf ortamı açısından öğretim eleman ve öğrenci davranışlarının değerlendirilmesi. Millî Eğitim Bakanlığı Basımevi.
• Gömleksiz, M. N., & Sare, Ç. (2011). Öğretmen adayların demokratik tutumları. Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim Fakültesi Dergisi, 17, 1-14. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/787027
• Gözütok, D. F. (1995). Öğretmenlerin demokratik tutumları. Türk Demokrasi Vakfı Yayınları.
• Hicks, H. G., & Gullett, C. R. (1981). Teori ve davranış. İşletme Bilimleri Enstitüsü Yayınları.
• Hotaman, D. (2010). Demokratik eğitim: Demokratik bir eğitim programı. Kuramsal Eğitimbilim, 3(1), 29-42. https://dergipark.org.tr/tr/pub/akukeg/issue/29340/313965
• İnan, M., & Dervent, F. (2013). Beden eğitimi ve sınıf öğretmeni adaylarının demokratik eğilimleri ile sınıf yönetimi anlayışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, 3(1), 27-34. https://dergipark.org.tr/tr/pub/pegegog/issue/22585/241244
• Karadağ, E., Baloğlu, N., & Yalçınkayalar, P. (2006). İlköğretim okulu yöneticilerinin öğretmenler tarafından algılanan demokratik tutumları ile öğretmenlerin demokratik değerleri üzerine ilişkisel bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 4(12), 65-82. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29189/312531
• Karasar, N. (2005). Bilimsel araştırma yöntemleri. Nobel Yayın Dağıtım.
• Karatekin, K., Merey, Z., & Kuş, Z. (2013). Öğretmen adayları ve öğretmenlerin demokratik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(2), 561-574. http://openaccess.ahievran.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12513/476
• Kepenekçi, K. Y. (2003). Demokratik okul. Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(11), 44-53. https://www.researchgate.net/profile/Yasemin- Karaman-Kepenekci/publication/360400838_Karaman-Kepenekci_Y_2003b_Demokratik_Okul_Egitim_Arastirmalari_Dergisi_11_44-54/links/6274426b3a23744a7266298c/Karaman-Kepenekci-Y-2003b-Demokratik-Okul-Egitim-Arastirmalari-Dergisi-11-44-54.pdf
• Küçükahmet, L. (2000). İdeal bir öğretmen nasıl davranır? Öğretmenlik mesleğine giriş. Nobel Yayınevi.
• McCowan, T. (2010). School democratization in prefigurative form: two Brazilian experiences. Citizenship and Social Justice, 5(1), 21-42. https://doi.org/10.1177/1746197909353567
• Miser, R. (1991). Demokrasi eğitimi ya da eğitim için demokrasi, A.Ü. Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24(1), 50-53. https://doi.org/10.1501/Egifak_0000000721
• Otluca, M. (1996). Demokratik eğitim ilkelerinin 1968 ilkokul programına yansıması [Yayımlanamamış Yüksek Lisans Tezi], Anadolu Üniversitesi.
• Özgün, A. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin demokratik tutumlarına etkisinin çeşitli değişkenler açısından değerlendirilmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi.
• Öztaşkın, Ö. B., & Mustafa, İ. (2015). Ortaokul öğrencilerinin hoşgörü eğilimleri ile demokrasi algıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, 7(2), 1-14. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ksbd/issue/16219/169867
• Palavan, Ö., & Agboyraz, İ. (2017). The survey of emphatic tendency and democratic values of primary school teachers. İnönü University Journal of the Faculty of Education, 18(1), 134-150. https://doi.org.10.17679/inuefd.296141
• Perliger, A., Canetti, D., & Ami, P. (2007). Democratic attitudes among high-school pupils: The role played by perceptions of class climate. An International Journal of Research, Policy and Practice, 17(1), 119-140. https://doi.org/10.1080/09243450500405217
• Subba, D. (2014). Democratic values and democratic approach in teaching: A perspective. American Journal of Educational Research, 2(12A), 37-40. https://doi.org/10.12691/education-2-12A-6
• Şentürk, H., & Oral, B. (2008). Türkiye’de sınıf yönetimi ile ilgili yapılan bazı araştırmaların değerlendirilmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7(26), 1-26. https://dergipark.org.tr/tr/pub/esosder/issue/6140/82377
• Şişman, M., Güleş, H., & Dönmez, A. (2010). Demokratik bir okul kültürü için yeterlilikler çerçevesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3(1), 167-182. https://dergipark.org.tr/tr/pub/usaksosbil/issue/21651/232775
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
• Tekin, M., Yıldız, M., Sefa, L. Ö. K., & Taşgın, Ö. (2009). Beden eğitimi ve spor yüksekokulunda öğrenim gören öğretmen adaylarının çeşitli değişkenlere göre demokratik tutum düzeylerinin incelenmesi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 3(3), 204-212. https://dergipark.org.tr/tr/pub/bsd/issue/53576/713940
• Uluçınar, U. (2012). Öğretmen adaylarının eleştirel düşünme eğilimlerinin demokratik değerlerini yordama düzeyi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Osmangazi Üniversitesi.
• Uluğ, F. (1999). Eğitimde grup süreçleri: yönetsel psiko-sosyal ve teknik bakış. Todaie Yayınları.
• Yağcı, E. (1997). Sınıf içi demokratik öğretimin öğrenci erişişi ve akademik benlik kavramına etkisi [Doktora Tezi]. Hacettepe Üniversitesi. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/tezDetay.jsp?id=hVkSvqYR6_tJrhwsYlD5w&no=hV-kSvqYR6_tJrhwsYlD5w
• Yazıcı, K. (2011). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının demokratik değerlerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36(159), 165-178. https://app.trdizin.gov.tr/makale/TVRFek5qUXhNUT09
• Yılmaz, K. (2011). İlköğretim okulu öğretmenlerinin sınıf yönetimi tarzları ile demokratik değerlere ilişkin görüşleri arasındaki ilişki. Değerler Eğitimi Dergisi, 9(21), 147-170. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ded/issue/29179/312458
• Yılmaz, Ö., & Akgün, N. (2019). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının okullarda demokrasi ve demokratik öğretmen davranışlarına ilişkin görüşleri. Academy Journal of Educational Sciences, 3(2), 177-189. https://doi.org/10.31805/acjes.644807