Resimli Çocuk Kitaplarında Çocuk Hakları

Yıl 2020, Cilt: 3 Sayı: 2, 138 - 163, 26.12.2020

Pınar Bağçeli Kahraman , Tuğçe Kartal Süreyya Yıldız

https://doi.org/10.47935/ceded.801810

Cited By: 6

Öz

Bu çalışmanın amacı resimli çocuk kitaplarında çocuk haklarına yer verme düzeylerinin belirlenmesidir. Resimli çocuk kitaplarında çocuk haklarına yer verme düzeyi doküman incelemesi ile belirlenmiştir. Türkiye’de 2019 yılındaki kitap satış sitelerinde (Kitapyurdu, D&R, BKM Kitap) resimli çocuk kitaplarında en çok tercih edilen yayınevlerinin ( Can Çocuk, Yapı Kredi, İş Bankası, Redhose Kidz, 1001 Çiçek, Hep Kitap, Beta Kids) her birinde en çok satan ilk 5 ile 15 kitabı seçilerek amaçlı örnekleme yolu ile belirlenmiş toplamda 64 resimli çocuk kitabı belirlenmiştir. Kitaplar betimsel analizi ile incelenmiştir. Ana tema çocuk hakları olarak, alt temalar ise yaşama, gelişime, korunma ve katılım hakları olarak belirlenmiştir. Bu temalar Karaman Kepenekci ve Aslan’ın (2011) yaptıkları araştırmada belirledikleri çerçeve göz önünde bulundurularak düzenlenmiştir. Bu araştırmada incelenen 64 kitapta toplam 1063 hak cümlesi tespit edilmiştir. Bu cümlelerden 700 tanesi katılım, 182 tanesi yaşama, 142 tanesi gelişim ve 39 tanesi korunma cümlesidir. Dolayısıyla resimli çocuk kitaplarında çocukların katılım ve yaşamsal hakları ile ilgili ifadelere daha fazla yer verdikleri; gelişimsel ve korunma haklarına ile ilgili ifadelere ise daha az yer verdikleri saptanmıştır. Bu bulgudan çocukların Sözleşme ile ilgili olarak daha fazla bilgilendirilmeleri ve eğitilmeleri için kitaplarda daha fazla hak ifadelerine yer verilmesi gerektiği söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk hakları, Resimli çocuk kitapları, Okul Öncesi dönem

Child Rights In Illustrated Children’s Books

Öz

The aim of this study is to examine the level of inclusion of child rights in illustrated children's books. Document Analysis was used in this study. Totally 64 illustrated children books were selected via purposeful sampling methods by selecting the first 5-15 books that were sold online in 2019 in Turkey (Kitapyurdu, D& R, BKM) considering most preferred publishers of illustrated children books (Can Çocuk, Yapi Kredi, İş Bankası, Redhose Kidz, 1001 Çiçek, Hep Kitap, Beta Kids). The books were analyzed by descriptive analysis. In this study where the main theme was determined as child rights; sub-themes were determined as the right to life, development, protection and participation. These themes (Karaman Kepenekci and Aslan (2011) were arranged considering the framework determined in their study. Totally 1063 sentences regarding rights were identified in 64 books investigated. 700 of these sentences were regarding participation, 182 were survival, 142 were development and 39 were protection. In this study, it was determined that expressions about participation and life rights of children are more included in illustrated children's books on the other hand expressions about developmental and protection rights were included less. As a result of this research, it was determined that rights were included at different levels in the books.

Anahtar Kelimeler

Child rights, illustrated children’s books, preschool education

Kaynakça

• Akyüz, E. (2015). Ulusal ve uluslararası hukukta çocuk haklarının ve güvenliğinin korunması. Ankara: Milli Eğitim Basım Evi.
• Akyüz, E. (2016). Çocuk hukuku, çocukların hakları ve korunması. Ankara: Pegem Yayıncılık.
• Aslan, C., & Güldenoğlu, B. N. D. (2018). Çok satılan çocuk edebiyatı kitaplarında çocuk hakları üzerine bir çözümleme. Prof. Dr. Emine AKYÜZ’e Armağan Akademisyenlikte 50 Yıl (Ed. Y. Karaman Kepenekçi ve P. Taşkın), Ankara: Pegem Yayıncılık, 90-102.
• Batur Musaoğlu, E. & Haktanır, G. (2012). Investigation of MONE Preschool Program for 36-72 Months Old Children (2006) according to Children Rights. Educational Sciences: Theory and Practice, 12(4), 3285-3305.
• Budak, İ. & Budak, A. (2014). Nicel, nitel ve karma araştırmalarda örnekleme. Eğitim araştırmaları nicel, nitel ve karma yaklaşımlar, Ankara: Eğiten Kitap,215-242.
• Buğday, G., & Küçükoğlu, A. (2017). 4. sınıf insan hakları, yurttaşlık ve demokrasi ders kitabının çocuk katılım hakkı ilkelerine göre incelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi, 2(2), 61-81.
• Collins, T. M. (2019). The general measures of implementation: opportunities for progress with children’s rights. The International Journal of Human Rights, 23(3), 338-356.
• Durgut, A. (2014). 2005 Sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının çocuk hakları açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Dumlupınar Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Kütahya
• Dündar, H., & Hareket, E. (2016). Türkiye’de ilköğretim hayat bilgisi ve sosyal bilgiler dersi öğretim programlarının çocuk hakları açısından incelenmesi. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(2), 85-103.
• Erbay, F., & Samur, A. Ö. (2010). Anne ve babaların çocuk kitapları hakkındaki genel görüşleri ile çocukların alıcı dil gelişim düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Studies, 5 (4), 1063-1073.
• Eriksen, E. (2018). Democratic participation in early childhood education and care-serving the best interests of the child. Nordic Early Childhood Education Research Journal, 17(10), 1-15. https://doi.org/10.7577/nbf.2319
• Flowers, N. (2010). Pusulacık çocuklar için insan hakları eğitimi kılavuzu Çulhaoğlu M. (Çev) İstanbul: Bilgi İletişim Grubu Yayıncılık.
• Gömleksiz, M., Kilimci, S., Vural, R. A., Demir, Ö., Koçoğlu-Meek, Ç., & Erdal, E. (2008). Okul bahçeleri mercek altında: şiddet ve çocuk hakları üzerine nitel bir çalışma. İlköğretim Online, 7(2), 273-287.
• Gürkan, T. & Koran, N. (2014). 36-72 aylık çocuklar için okul öncesi eğitim programının çocuğun katılım hakkına yer verme durumu açısından incelenmesi. Journal of Teacher Education and Educators, 3 (2), 203-226.
• Güzelyurt, T. (2020). Okul öncesi dönemde cinsel eğitim ve istismar: çocuk kitaplarına yönelik bir inceleme. Uluslararası Çocuk Edebiyatı ve Eğitim Araştırmaları Dergisi (ÇEDAR), 4(1), 54-69.
• Hassi, M. L., Niemelä, H., Paloniemi, A., Piekkari, J., & Wolde, K. (2015). Drama in child rights education-Developing a pedagogical model. The European Journal of Social & Behavioural Sciences, 14(3), 1902-1914.
• Howe R. B., & Covell, K. (2010). Miseducating children about their rights. Education, Citizenship and Social Justice, 5(2) 91–102.
• Karaman‐Kepenekci, Y.(2010). An analysis on children’s rights in stories recommended for children in Turkey. Journal of Peace Education. 7(1), 65-83
• Karaman Kepenekci, Y. K., & Aslan, C. (2011). Okulöncesi döneme seslenen kitaplarda çocuk hakları. Ankara Üniversitesi Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Uygulama ve Araştırma Merkezi, Ankara.
• Maltepe, S. (2013). Aytül Akal’ın öykülerinde çocuk hakları. Akademik Araştırmalar Dergisi, 58, 141-156.
• Merey, Z. (2016). Çocuk hakları. Ankara: Pegem Akademi.
• Nayir, F. ve Karaman Kepenekçi, Y. (2011). Children’s participation rights in elementary schools’ Turkish textbooks. Elementary Education Online, 10(1), 160-168.
• Owens, W. T., & Nowell, L. S. (2001). More than just pictures: Using picture story books to broaden young learners' social consciousness. The Social Studies, 92(1), 33-40.
• Özdemir Uluç, F. (2008). İlköğretim programında insan hakları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara.
• Seyhan, G., B. & Cansever, B. A. (2017). Öğretmen adaylarının “çocuk haklarına” ilişkin algılarının materyal tasarımları ve görüşleri çerçevesinde incelenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 98-119.
• Şahin, G. (2014). Okul öncesi dönem çocuk kitaplarında görsel bir uyaran olarak resim. Turkish Studies, 9(3), 1309-1324.
• Turan, S. (2011). Masalların çocuk hakları bağlamında çözümlenmesi (“Her Güne Bir Masal” Adlı Kitap Üzerine Bir İnceleme). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Türkyılmaz, M. (2015). Türk atasözlerinin çocuk hakları bakımından incelenmesi. Zeitschrift für die Welt der Türken/Journal of World of Turks, 7(1), 221-236.
• Türkyılmaz, M., & Kuş, Z. (2014). İlköğretim 100 temel eserde çocuk hakları. Sosyal Bilimler Dergisi, 5(15), 39-63.
• UĞURLU, S. B. (2013). Resimli çocuk kitaplarında hayvan karakter kullanımı. Electronic Turkish Studies, 8(4). 1381-1393.
• Uçuş, Ş. (2013). Çocuk hakları eğitimi programının hazırlanması ve değerlendirilmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara
• Uçuş, Ş., & Şahin, A. E. (2012). Çocuk hakları sözleşmesine yönelik öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin görüşleri. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 3 (1), 25-41
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2011). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.