Noktalama İşaretlerinin Biçim ve İşlevlerinin Görseller ve Sezdirimler Yoluyla Öğretimi: Tekir Noktalama İşaretlerini Öğretiyor Örneği

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 1, 1 - 33, 30.06.2022

Abdullah Tekin , Kadir Kaan Büyükikiz

https://doi.org/10.47935/ceded.972570

Cited By: 1

Öz

Dilin en önemli kullanım alanı yazılı veya sözlü metinlerdir. Dilin metinlerde etkili ve doğru kullanımı için bazı kurallar söz konusudur. Noktalama işaretleri de metinlerin hem anlam yönünden hem de biçim yönünden en gerekli kurallarından biridir. Yazılı ve sözlü metinlerde bu denli önemli işlevler görmesine rağmen dilbilgisel bir konu olan noktalama işaretlerinin öğretiminde istenilen başarı elde edilememiştir. Bu noktada nitelikli çocuk yapıtlarından yararlanılabileceği düşünülmektedir çünkü çocuk yapıtları hem içerik hem de biçimsel tasarımları dolayısıyla dilbilgisi öğretiminde yarar sağlayabilecek materyallerdir. Bu çalışmada da Yalvaç Ural’ın “Tekir Noktalama İşaretlerini Öğretiyor” adlı çocuk kitabı, noktalama işaretlerinin biçim ve işlevlerinin görseller ve sezdirimler yoluyla öğretimi açısından incelenmiştir. Araştırmanın yöntemi nitel araştırma yöntemlerinden doküman (belge) incelemesidir. Araştırmada 14 noktalama işaretine dair sezdirim ögeleri ve görsel malzemeler tespit edilmiştir. Bulgular ve yorum bölümünde birinci aşama olarak yapıtın cümlelerinde ilgili noktalama işaretine dair sezdirim ögeleri taşıyan ifadeler yorumlanıp çözümlenmiştir. İkinci aşamada ise tespit edilen sezdirim ögelerinin görsellerle uyumu yorumlanmıştır. Araştırmanın verilerine dayanarak söz konusu çocuk yapıtının noktalama işaretlerinin sezdirimler ve görseller yoluyla öğretimi açısından zengin bir içeriğe sahip olduğu yargısına ulaşılmıştır. Yapıtın hedef okur kitlesi olarak ilköğretim öğrencilerine hitap etmesi sebebiyle ilkokul ve ortaokul kademelerinde noktalama işaretlerinin öğretimi noktasında eğitimcilere uygun ders materyali oluşturabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dil biilgisi öğretimi, Noktalama İşaretleri, Sezdirim, Görsel

Kaynakça

• Aslan Gürsen, F. (2020). Nokta geminin uzay yolculuğu. İstanbul: Eksik Parça Yayınları. Akkaya, A. (2011). Karikatürlerle dil bilgisi öğretimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Selçuk Üniversitesi, Konya.
• Batur, Z. (2010). Ana dili öğretiminde gösterge biliminin yeri: ana dili ders kitaplarındaki sözel metinlerle görsel metinleri bütünselliğinin analizi. Turkish Studies, 5/4 ,174-200.
• Bulut, S. (2011). Toparlacık nokta ve arkadaşları. İstanbul: Can Çocuk Yayınları.
• Doğan, B. (2015). Okuma ve görsel okumanın bir metnin ana düşüncesini bulma ile metni analiz etme üzerine etkilerinin belirlenmesi. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, II: 67-84.
• Dolunay, A. (2010). Dil bilgisi öğretiminin amacı ve önemi. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 275-284.
• Dolunay, S. ve Savaş, Ö. (2018). Çoklu zekâ kuramı destekli dil bilgisi öğretimi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (3), 1433-1455.
• Göçer, A. (2015). Türkçe dersi metin işleme sürecinde bağlam temelli sözcük öğretimi ve etkin sözcük dağarcığı oluşturmadaki işlevi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 3 (1), 48-63.
• Günay, D. (2013). Metin bilgisi. İstanbul: Papatya Bilim Yayınları.
• Güneş, F. (2013a). Türkçe öğretiminde metin seçimi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 1 (1), 1-12.
• Güneş, F. (2013b). Yapılandırmacı yaklaşımla dil bilgisi öğretimi. Eğitimde Kuram ve Uygulama, 9 (3) ,171-187.
• Kalfa, M. (2000). Noktalama işaretlerinin Türkçe öğretimindeki yeri ve önemi. (Doktora Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Karadeniz, A. (2015). Metindilbilim temelli metin çözümlemesinin bağdaşıklık araçlarını kullanma ve tutarlı metin oluşturma becerilerine etkisi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,11 (1).
• Onan, B. (2017). Dil öğretiminde disiplinler arası yaklaşımlar. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (39), 145-159.
• Özbay, M. (2000). İlköğretim okulu öğrencilerinin yazılı anlatım becerileri. Alan araştırması, Ankara.
• Özbay,M.(2014). Yazma eğitimi. M.Özbay.(Ed). Yazma eğitiminde noktalama ve imla. (4.Baskı) içinde (ss.182-196). Ankara:Pegem Yayıncılık.
• Öztürk, M. (2018). Noktalama işaretleri ile tanışıyorum. İzmir: Altın Nokta Yayınevi.
• Sever, S., Kaya, Z. ve Aslan, C. (2013). Etkinliklerle Türkçe öğretimi. İzmir: Tudem Yayıncılık.
• Takıl, N. B. (2021). Noktalama ve imla oyunu. İstanbul: Martı Çocuk Yayınları.
• Temizkan, M. (2014). Türkçe eğitimi açısından dil bilgisi öğretimi. M.Özbay. (Ed). Metin temelli dil bilgisi öğretimi ve uygulamaları. (2. Baskı) içinde (ss.129-152). Ankara:Pegem Yayıncılık.
• Türk Dil Kurumu. (Mayıs 2021). Güncel Türkçe sözlük. 13 Mayıs 2021, https://sozluk.gov.tr/.
• Türkben, T. (2019). Türkçe ders kitaplarındaki metin resimlerinin incelenmesi. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 20 (2), 650-672.
• Uğur, F. (2017). Ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin bilgilendirici metin yapısı unsurlarını belirleme düzeyleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 14 (39), 200-222.
• Ural, Y. (2015). Tekir noktalama işaretlerini öğretiyor. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Yaman, H. ve Süğümlü, Ü. (2009). Dilbilgisi öğretiminde senaryo tabanlı öğrenme yaklaşımının etkililiği: kelime türleri örneği. Dil Dergisi, (144), 56-73.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yiğit, A. (2018). Şarkılaştırılmış noktalama işareti etkinliklerinin 8. sınıf öğrencilerinin noktalama işaretlerini kullanma başarılarına etkisi. (Yüksek Lisans Tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Küyahya.