"Ökkeş" Çocuk Romanı Serisinin Söz Varlığı ve Sözcük Öğretimi Açısından İncelenmesi*

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 279 - 303, 23.12.2024

Demet Sancı Uzun , Ramazan Aslan

https://doi.org/10.47935/ceded.1553421

Öz

Bu çalışma, Muzaffer İzgü’nün Ökkeş adlı çocuk romanı serisinin söz varlığı düzeyini, eserlerin söz varlığı açısından Türkçe Dersi Öğretim Programı’nda bulunan kazanımlara uygunluğunu tespit etmek amacıyla yapılmıştır. Ökkeş adlı çocuk romanı serisini oluşturan on kitabın sahip olduğu söz varlığı unsurları çekim ekleri silindikten sonra kök ve gövde hâlleriyle kodlanarak sınıflandırılmış; sınıflandırılan söz varlığı unsurlarına ilişkin sayısal veriler tablo ve şekiller aracılığıyla ifade edilip açıklanmıştır. Ökkeş serisinin söz varlığı düzeyinin, çocuk edebiyatı alanında yazılmış diğer kitaplarla karşılaştırılmasında Bayram Baş’ın 368 çocuk kitabıyla oluşturduğu çalışmadan yararlanılmıştır. Karşılaştırma sonucunda elde edilen bulgular, Ökkeş serisinin söz varlığının çocuk edebiyatı alanında yazılmış diğer kitapların seviyesinde olduğunu göstermiştir. Ökkeş serisinin Türkçe Dersi Öğretim Programı’na göre değerlendirilmesi sonucunda serinin öğretim programındaki söz varlığı kazanımlarını büyük ölçüde karşıladığı ve kitap serisinin okullarda okutulabilecek düzeyde bir okuma materyali olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Söz varlığı, sözcük öğretimi, çocuk edebiyatı, Muzaffer İzgü, Ökkeş serisi.

Investigation of "Ökkeş" Children’s Novel Series in Terms of Vocabulary and Vocabulary Teaching

Öz

This study was carried out in order to determine the vocabulary level of Muzaffer İzgü's children's novel series Ökkeş, the compatibility of the works with the acquisitions in the Turkish Lesson Curriculum in terms of vocabulary. Vocabulary elements of the ten books were classified by coding with the root and stem forms after the inflectional suffixes were deleted. Numerical data on the vocabulary of the Ökkeş series are expressed and explained through tables and figures. The study of Bayram Baş with 368 children's books was used to compare the vocabulary level of the Ökkeş series with other books written in the field of children's literature. The findings obtained as a result of the comparison showed that the vocabulary of the Ökkeş series is at the level of other books. The Ökkeş series was also evaluated according to the vocabulary acquisitions in the Curriculum. It has been determined that the series largely meet the vocabulary acquisitions in the curriculum.

Anahtar Kelimeler

Vocabulary, vocabulary teaching, children’s literatüre, Muzaffer İzgü, Ökkeş

Kaynakça

• Akın Aydın, D. (2021). Melek Özlem Sezer’e ait masal kitaplarının söz varlığı ve içerdiği iletiler açısından incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. İbrahim Çeçen Üniversitesi.
• Aksan, D. (2004). Türkçenin sözvarlığı (3. Baskı). Engin Yayınevi.
• Aksoy, A. Ö. (1984). Deyimler sözlüğü 2 (4. Baskı). Türk Dil Kurumu Basımevi.
• Akyalçın, N. (2007). Türkçe ikilemeler sözlüğü: tanıklı (1. Baskı). Anı Yayıncılık.
• Altheide, D. L., & Schneider, B. (1996). Process of qualitative document analysis. Qualitative Media Analysis, 2, 39-74.
• Anaz, Z. (2018). Mavisel Yener’in çocuk edebiyatı yapıtlarının dil özellikleri, söz varlığı, anlatım teknikleri ve dil yapı özellikleri bakımından incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Mustafa Kemal Üniversitesi.
• Aydın, İ., Öksüz, Ö., & Çelebi, A. (2021). Çocuk kitaplarında yansıma, ikileme ve pekiştirme sözcük görünümleri. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 5(3), 923-945. https://doi.org/10.47525/ulasbid.939363
• Aytan, T. (2016). Türk çocuk edebiyatı üzerine bir söz varlığı çalışması: atasözleri. Milli Eğitim Dergisi, 45(210) ,425-445.
• Barutçu, T., & Açık, F. (2018). Çocuk edebiyatı ürünlerinde yer alan deyimlerin kültür aktarımındaki rolü ve Türkçe ders kitaplarındaki deyimlerle örtüşme düzeyi. Bilig, (86), 183-209.
• Baş, B. (2006). 1985-2005 yılları arasında çocuk edebiyatı sahasında yazılmuş tahkiyeli metinlerin söz varlığı üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış doktora tezi]. Gazi Üniversitesi.
• Baş, B. (2010). Söz varlığının oluşumu ve gelişiminde çocuk edebiyatının rolü. Türklük Bilimi Araştırmaları, (27), 137-159.
• Çetin, M. A. (2015). Emine Işınsu romanları üzerine bir inceleme (1980-2013) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Çılgın Sınar, A. (2007). Çocuk edebiyatı. Morpa Kültür Yayınları.
• Gedizli, M. (2015). Türkçede ünlemler ve temel işlevi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(36), 126-134. http://doi.org/10.17719/jisr.2015369494
• Genç, G. E. (2019). 1960 kuşağı yazarlarından Muzaffer İzgü’nün öykülerinde mizah [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Gökçe, B. (2008). Gülten Dayıoğlu’nun çocuk öykülerinde değer eğitimi ve öykülerin Türkçeye katkısı [Yayımlanmamış doktora tezi]. İnönü Üniversitesi.
• Günay, D. (2013). Dil ve iletişim. Papatya Yay.
• Kaplan, K. (2017). Muzaffer İzgü’nün kitaplarındaki söz sanatlarının metni anlama ve anlatmadaki yeri. Uluslararası Türkoloji Araştırmaları ve İncelemeleri Dergisi, 2(2), 58-69.
• Karatay, H. (2007). Kelime öğretimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 27(1), 141-153.
• Kılıç, B. S., & Yılmaz, O. (2018). Fakir Baykurt’un masallarında değer eğitimi ve masalların Türkçe eğitimine katkısı. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1104-1125. http://dx.doi.org/10.7884/teke.4155
• Korkmaz, Z. (2009). Türkiye Türkçesi grameri: (Şekil Bilgisi) (3. Baskı). Türk Dil Kurumu Yayınları. Millî Eğitim Bakanlığı [MEB]. (2022). İlköğretim Türkçe Dersi Öğretim Programı. Ankara.
• Pekaslan Özdaş, S. (2018). Muzaffer İzgü’nün Ökkeş adlı roman serisinin değerler eğitimi ile şekil ve içerik özellikleri açısından incelenmesi. AKRA Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi, 6(15), 193-228. https://doi.org/10.31126/akrajournal.412751
• Sancı Uzun, D., & Furtun, S. (2017). İlkokul Türkçe ders kitaplarının atasözleri açısından değerlendirilmesi ve etkinlik önerileri. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, (63), 665-684.
• Turan, D. (2021). Çocuk yazını çevirisinde ses yansımaları. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi, 61(2), 1222-1245. http://doi.org/10.33171/dtcfjournal.2021.61.2.25
• Türk Dil Kurumu (t.y.). Güncel Türkçe Sözlük. 10 Mart 2022 tarihinde https://sozluk.gov.tr/ adresinden edinilmiştir.
• Yardelen, D. (2019). Ceyhun Atuf Kansu’nun “balım kız dalım oğul” adlı eserinin söz varlığı [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kafkas Üniversitesi.
• Yıldırım Bilgen, D., & Nurlu, M. (2017). Çocuk edebiyatı alanındaki eserlerin temel söz varlığına ilişkin karşılaştırmalı bir inceleme. Turkish Studies, 12(4), 585- 602. https://doi.org/10.7827/turkishstudies.11322
• Yıldırım, A. (1999). Nitel araştırma yöntemlerinin temel özellikleri ve eğitim araştırmalarındaki yeri ve önemi. Eğitim ve Bilim, 23(112), 7-17.