Sorun Odaklı Çocuk Edebiyatı Yaklaşımı Çerçevesinde Akran Zorbalığı Sorununu Çözmede Bir Kaynak Önerisi: “Mucize”

Yıl 2025, Cilt: 8 Sayı: 1, 43 - 61, 30.06.2025

Rukiye Evler , Erol Aksoy

https://doi.org/10.47935/ceded.1611582

Öz

Çocuk edebiyatı; çocuğun yaş ve seviyesine göre, çocuğa görelik ilkeleri doğrultusunda onların duygu, düşünce, ilgi, hayal ve isteklerine yönelik ortaya konulan hem eğitme hem de eğlendirme işlevi olan bir edebiyattır. Bu anlamda çocuk edebiyatı, çocukların benlik ve kimlik oluşturmasında etkilidir. Bunun yanında kullanılan yaklaşımlarla çocuklar için tecrübe alanları oluşturmaktadır. İşte bu yaklaşımlardan biri olan sorun odaklı çocuk edebiyatı yaklaşımı, çocuklara gerçek hayatta karşılaşabilecekleri kimi sorunlarla baş edebilme becerisini kitaplar aracılığı ile kazandırmayı hedeflemektedir. Bu yaklaşım; ölüm, ayrılık, boşanma, savaş, ırkçılık, akran zorbalığı, cinsel istismar, madde bağımlılığı, terörizm ve göç gibi temaları ele almaktadır. Bu temalardan biri olan ve son yıllarda ülkemizde sıkça gündeme gelen akran zorbalığı, bir veya birden çok öğrencinin, kendilerinden daha güçsüz öğrencileri, kasıtlı ve sürekli olarak rahatsız etmesiyle sonuçlanan, kurbanın kendisini koruyamayacak durumda olduğu bir saldırganlık türüdür. İşte bu bağlamda, bu çalışmada R. J. Palacio’nun “Mucize” adlı eserinin akran zorbalığı problemini çözmede yararlanabilecek bir kaynak olup olmadığı incelenmiştir. Çalışma; nitel bir araştırma olup veriler doküman analiziyle toplanmış ve elde edilen veriler içerik analiziyle analiz edilmiştir. Sonuç olarak incelenen “Mucize” adlı eserin akran zorbalığı problemini çözmede kullanılabilecek nitelikte bir kaynak olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı , sorun odaklı yaklaşım , akran zorbalığı

A Resource Recommendation for Solving the Problem of Peer Bullying within the Framework of the Problem-Focused Children’s Literature Approach: “Miracle"

Öz

Children's literature; it is a literature that has the function of both educating and entertaining, and is aimed at the child's feelings, thoughts, interests, dreams and wishes, according to the child's age and level, in line with the principles of suitability for the child. In this sense, children's literature is effective in children's formation of self and identity. In addition, it creates areas of experience for children with the approaches used. One of these approaches, the problem-oriented children's literature approach, aims to provide children with the ability to deal with some problems they may encounter in real life through books. This approach; It deals with themes such as death, separation, divorce, war, racism, peer bullying, sexual abuse, substance addiction, terrorism and immigration. Peer bullying, which is one of these themes and has come to the fore frequently in our country in recent years, is a type of aggression that results in one or more students deliberately and constantly disturbing students who are weaker than themselves, and the victim is unable to protect himself. In this context, this study examined whether R. J. Palacio's work "Miracle" is a resource that can be used to solve the problem of peer bullying. Study; It is qualitative research and the data was collected by document analysis and the data obtained was analyzed by content analysis. As a result, it has been determined that the examined work called "Miracle" is a resource that can be used to solve the problem of peer bullying.

Anahtar Kelimeler

Children , problem-oriented approach , peer bullying

Kaynakça

• Akkaya, A., & Geçgel, H. (2023). Çocuk edebiyatı. Paradigma.
• Çağlar, B. (2022). Çocuk edebiyatına sorun odaklı yaklaşım [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi.
• Dilidüzgün, S. (2018). Çağdaş çocuk yazını: Yazın eğitimine atılan ilk adım. Morpa Kültür.
• Duran, E., & Can, B. (2021). Kavramsal olarak çocuk edebiyatı. A. Şahin (Ed.), Çocuk edebiyatı içinde (s. 1-26). Pegem Akademi.
• Erkut, Z., Balcı, S., & Yıldız, S. (2017). Tarihsel süreç içinde çocuk. Çocuk ve Medeniyet, 2(3), 17-28.
• Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 511-537.
• Gündoğdu, B., & Altun, F. (2023). Christine Nöstlinger’in “Alev Saçlı Çocuk” ve Zülfü Livaneli’nin “Şapka” isimli eserlerinde çocukların maruz kaldıkları akran zorbalığı ve zorbalığın boyutları. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (34), 956-968. https://doi.org/10.29000/rumelide.1316411
• Kapusızoğlu, F., & Baş, B. (2023). Sorun odaklı çocuk edebiyatına farklı açılardan bakmak: genetik, metinden metine, biçimsel, dönüşümsel ve sosyokültürel eleştiri. Turkbilig/Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 2023(46), 153-170. DOI: turkbilig.1409321
• Karaman Kepenekçi, Y., & Çınkır, Ş. (2003). Öğrenciler arası zorbalık. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 34(34), 236-253.
• Olweus, D. (1993). Bullying at school: Understanding children’s worlds. Blackwell Publishing.
• Öztürk, H. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinin akran zorbalığı ilişkisinde zorba veya kurban olma durumlarını etkileyen faktörler ve okul sosyal hizmeti [Yayımlanmamış Yüksek Lisans tezi] Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Palacio, R. J. (2016). Mucize. Pegasus.
• Pişkin, M. (2002). Okul zorbalığı: tanımı, türleri, ilişkili olduğu faktörler ve alınabilecek önlemler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 531-562.
• Sever, S. (2010). Çocuk ve edebiyat. Tudem.
• Şirin, M. R. (2007). Çocuk edebiyatına eleştirel bir bakış –çocuk edebiyatı nedir ne değildir? Kök.
• Temizyürek, F., Şahbaz, N. K., & Gürel, Z. (2016). Çocuk edebiyatı (1. Tıpkıbasım). Pegem Akademi.
• Tunagür, M. (2021). Tarihî seyir içerisinde çocuk ve çocuk edebiyatı. M. Tunagür & M. N. Kardaş (Ed.), Çocuk edebiyatı içinde (s. 1-24). Pegem Akademi.
• Uysal, H., & Dinçer, Ç. (2012). Okul öncesi dönemde akran zorbalığı. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 5(4), 468-483.
• Wikipedia (7 Nisan 2025). R. J. Palacio. https://en.wikipedia.org/wiki/R._J._Palacio adresinden 18 Mart 2024 tarihinde alınmıştır.
• Wikipedia (3 Ekim 2024). Freddy Krueger. https://tr.wikipedia.org/wiki/Freddy_Krueger adresinden 24 Mart 2024 tarihinde alınmıştır.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Tıpkıbasım). Seçkin.
• Yılmaz, O., & Destegüloğlu, B. (2021). Çocuk kitaplarında akran zorbalığı. Milli Eğitim, 50(230), 241-257.https://doi.org/10.37669/milliegitim.679827