Smyrna Erken Roma İmparatorluk Dönemi Bouleuterion’u Pençe Kabartmalı Aslan Ayakları Üzerine Plastik ve İkonografik Bir İnceleme

Yıl 2025, Cilt: 13, 83 - 96, 24.06.2025

Hakan Göncü

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.2025.05

Öz

Smyrna Erken Roma İmparatorluk Dönemi Bouleuterion’u MÖ 1. yüzyıl sonlarından MS 177 yılı Smyrna depremine kadar kullanılmıştır. Deprem sonrası yıkılan yapının mermer yapı elemanları, moloz taşlar haline getirilerek yeni bir bouleuterionun inşasında kullanılmıştır. Makalenin konusunu oluşturan aslan ayağı kabartmaları yeni bouleuterion’un cavea alt yapısında, şipolyen malzeme olarak kullanılmışlardır. Bunlar 2009-2014 kazı sezonlarında bulunmuştur. Makalede bu parçalardan stil özellikleri tespit edilebilen toplam 12 adeti incelenmiştir. Söz konusu buluntular kendi içlerinde plastik detayları değerlendirilerek, iki grupta toplanmıştır. Çalışmanın amacı, bu mimari plastik yapı elemanı parçalarını, kendi içinde tanımlamak ve sitil özelliklerini belirlemek olmuştur. Ardından bu kabartmalar stilistik özellikleri de göz önüne alınarak, Batı Anadolu'daki benzer Helenistik ve Roma Dönemi yapılarındaki örneklerle karşılaştırılmıştır. Çalışmada ayrıca, ikonografik bir bakış açısıyla aslan ayağı kabartmalarının, tiyatro ve bouleuterion gibi toplanma yapılarında görülme süreci hakkında değerlendirmeler yapılmıştır. Son olarak pençe kabartmalarının hangi yırtıcı hayvana veya mitolojik yaratığa ait olabileceği ve hangi amaçla yapılmış olabilecekleri konusunda görüşler ve öneriler tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Aslan Ayağı/Pençesi , Mermer Kabartma , Oturma Basamağı Dekorasyonu , Mimari Plastik

A Plastic and Iconographic Study of the Lion Foot Reliefs on the Seats of the Early Roman Imperial Bouleuterion of Smyrna

Öz

The Early Roman Imperial Bouleuterion of Smyrna had been used from the late 1st century BCE until the Smyrna earthquake of 177 CE. The building collapsed after the earthquake, its constructional components were repurposed to rubble stones and used in a new bouleuterion. The subject of this article, the lion feet reliefs were found in the new bouleuterion, were reused as spolia in cavea. They were found during 2009-2014 excavation seasons. This article analyzes a total of 12 reliefs whose stylistic features could be clearly identified. The findings were categorized into two groups based on an evaluation of their plastic details. The aim of this article is to identify fragments of these architectural plastic building elements and compare their stylistic characteristics with similar examples from Hellenistic and Roman buildings in Western Anatolia. In addition, the study included iconographic evaluations regarding the presence of lion foot reliefs in communal structures such as theaters and bouleuterions. Finally, opinions and suggestions on which predatory animal or mythological creature these may belong to and for what purpose they may have been made are discussed.

Anahtar Kelimeler

Lion Foot/Claw , Marble Relief , Seating Bench Decoration , Architectural Plastic

Teşekkür

I would like to express my sincere gratitude to Prof. Dr. Akın Ersoy, the head of the Smyrna Ancient City excavations, for granting me the opportunity to study the material presented in this article.

Kaynakça

• Arslan B. 2021, “The Stylistic Features and Stonework Details of the Prohedria and Lion’s Feet in the Metropolis Theatre”. ADALYA 24, 123-152.
• Baldoni D., Franco C., Manara M., Belli P. & Berti F. 2004, Karia’da Bir Liman Kenti İasos. İstanbul.
• Başaran C. & Kasapoğlu H. 2014, “Parion Odeionu 2010-2013”. Eds. H. Kasapoğu & M. A. Yılmaz, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü 40. Kuruluş Yılı Armağanı. Ankara, 193-208.
• Bier L. 2008, “Aphrodisias Papers 4 New Research on The City and Its Monuments: The Bouleuterion”. Eds. C. Ratté & R. R. R. Smith Portsmouth, Rhode Island, (JRA Suppl 70). Portsmouth, 144-168.
• Bier L. 2011, The Bouleuterion at Ephesos. Forschungen in Ephesos, Band IX/5. Wien: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. Eds. B. Beck Brandt & U. Quatember, Manuscript preparation by M. Aurenhammer. Wien.
• Bingöl O. 1998, Magnesia ad Maeandrum - Menderes Magnesiası - Aydın Germencik Ortaklar Tekinköy. Ankara.
• Bingöl O. 2008, “Das Stadion von Magnesia am Mäander”. Eds. H. Börm, N. Ehrhardt & J. Wiesehöfer, Monumentum et instrumentum inscriptum: beschriftete Objekte aus Kaiserzeit und Spätantike als historische Zeugnisse: Festschrift für Peter Weiß zum 65. Geburtstag. Stuttgart, 21-30.
• Bliquez J. L. 1975, “Lions and Greek Sculptors”. The Classical World 68, 381-384.
• Büyükkolancı M.1996, “1994 Yılı Notion Kazıları”. VI. Müze Kurtarma Kazıları Semineri 24-26 Nisan 1995, Didim. Ankara, 371-382.
• Çakır G. Ö. & Yağıza O. 2012, "Binyılların Ağında Antik Ön Asya Grifonu: Kaynakları, Yayılımı ve Mitolojik Bağlantıları Hakkında Notlar". MSGSÜ Sosyal Bilimler 5, 50-68.
• De Bernardi F. D. 1990, Teatri Classici in Asia Minore. Ankara.
• Ersoy A. 2015, Büyük İskender Sonrasında Antik Smyrna (İzmir). İzmir.
• Göncü H. 2019a, “Smyrna Antik Kenti Erken Roma Dönemi Bouleuterionu Mimarisi Üzerine Bir Değerlendirme”. KMU EFAD 2/2, 180-203.
• Göncü H. 2019b, Smyrna Bouleuterionu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi. Izmir.
• Gürbüzer M. 2015, Aigai Bouleuterionu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi. Izmir.
• Isler H. P. 2017, Antike Theaterbauten Ein Handbuch. Wien.
• Jardine W. 1834, “Mammalia Lions, Tiger &c., &c.”. The Naturalist Library 16. London.
• Kadıoğlu M. 2014, Das Gerontikon von Nysa am Mäander. (Forschungen in Nysa am Mäander Band 3). Darmstadt.
• Krauss F. 1973, Das Theater von Milet. Berlin.
• Masino F. 2015, “The Introduction of Marble in the Cavea of the Theatre of Hierapolis: Building Process and Patronage”. Eds P. Pensabene & E. Gasparini, Proceeding of the Tenth International Conference of ASMOSIA Association fort he Study of Marble & Other Stones in Antiquity, Rome, 21-26 May 2012. Rome, 225-231.
• McDonald L. W. 1943, The Political Meeting Places of The Greeks. Baltimore.
• Meriç R. 2004, Metropolis - City of the Mother Goddess. İstanbul.
• Meyer F. S. 1920, A Handbook of Ornament “With Three Hundred plates, Containing About Three Thousand Illustrations of the Elements, and the Application of Decoration oto Objects. New York.
• Miziur M. 2016, “Fierce Felines in Cult and Imagery of Dionysus: Bacchic Mania and What Else?”. Eds. P. A. Johnson, A. Mastrocinque & S. Papaioannou. The Role of Animals in Greek and Roman Religion and Myth. Potenza 5-7 June 2013. Cambridge, 361-392.
• Öz A. K. 2006, Antik Dönem Meclis Binalarının Metropolis Örneğinde Araştırılması. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Özdilek B. 2016, Lykia’da Gün Yüzüne Yeni Çıkarılan Rhodiapolis Tiyatrosu. Ankara.
• Özüdoğru Ş. 2020, Kibyra Kazı ve Araştırmaları Monografi Serisi I. KIBYRA: Kibyra Maior / Caesarea Cibyra. İstanbul.
• Pocock R. I. 1917, “The Classification of existing Felidae”. The Annals and Magazine of Natural History 20, 329–350.
• Richter G. M. A. 1966, The Furniture of the Greeks, Etruscans and the Romans. London.
• Tarkan D. 2021, Kibyra Odeionu. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya.
• Ulanowski K. 2015, “The Metaphor of the Lion in Mesopotamian and Greek Civilization”. Eds. R. Rollinger & E. van Dongen, Mesopotamia in the Ancient World. Impact, Continuities, Parallels. Proceedings of the Seventh Symposium of the Melammu Project Held in Obergurgl. Austria, 4-8 Nov. 2013. Münster, 255–284.
• Uzunaslan A. 2010, “Mimari Tipoloji ve Fonksiyon Açısından Aphrodisias Stadyumu”. SDÜFEFSBD 21, 11-42.
• Vermule C. 1972, “Greek Funerary Animals 450-300, B.C”. American Journal of Archaeology 76/1, 49-59.
• Welch Z. 2005, “The Mosaic of Dionysos in the House of the Masks at Delos: iconographic ambiguity”. Eds. H. Morlier, C. Bailly, D. Janneteau & M. Tahri, La mosaïque gréco-romaine. IX - Colloque international pour l’étude de la mosaïque antique, Vol. 2, Rome, Italy, 9th 2001. Rome, 941-950.
• Wiegand T. & Schrader H. 1904, Priene, Ergebnisse der Ausgrabung und Untersuchungen in den Jahren, 1895-1898. Berlin.