Bursa Müzesi’nden Bir Korinthos Başlığı

Yıl 2019, Cilt: 7, 497 - 510, 30.06.2019

Murat Taşkıran Selçuk Çaprak

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.201922

Öz

Bursa Arkeoloji Müzesi’ne satın alma yoluyla kazan­dı­rılan
Korinthos başlığı, üzerindeki bezeme kuşağıyla farklı bir örneği
yansıtmaktadır. Müzede 9087 envanter numa­rasıyla sergilenen başlık akanthos’lar
ile bezenmiş ve akanthos’ların hemen üst tarafında boş kalan alanlar
farklı bitki betimlemeleriyle süslenmiştir. Aynı zamanda abakus bö­lümüne
Korinthos başlıklarında çok fazla rastlanmayan Les­bos kymationu
işlenmiştir. Bu makalede, başlığın tüm de­tayları ele alınarak dönemsel ve
bölgesel özellikleri irde­len­miştir. Akanthos’lar ve Lesbos
kymationu’nun stil gelişi­mi araştırılarak başlığın tarihi belirlenmeye
çalışılmıştır. Dört cephesine işlenen bitkisel motiflerin kimliği konu­sun­da
çeşitli öneriler sunulmuştur. Ayrıca başlık üzerin­deki bezeme şeması, hem
bölgedeki örnekler hem de baş­ka başlıklarla karşılaştırılarak bezemelerin stil
gelişimi ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Korinthos Başlığı, Akanthos, Bezeme, Bursa Müzesi, Stil Gelişimi

A Corinthian Capital from the Bursa Museum

Öz

A Corinthian capital (Inv. No. 9087) acquired through purchase by the Bursa Museum stands out with its decorative scheme. On display at the garden of the Mu­seum, the capital is decorated with acanthus leaves and various floral motifs in the field over the acanthuses. In addition, its abacus is decorated with Lesbian cyma­tion, which is quite unusual for Corinthian capitals. This article surveys all the characteristics of the capital explor­ing its regional features and the period it belongs to. It will be endeavored to date the capital through the stylistic de­velopment of acanthus leaves and Lesbian cymation. An attempt will be made to identify the floral motifs ren­dered on all four sides of the capital. Furthermore, the stylistic development of the decorative scheme attested on the capital will be explored through regional and other examples.

Anahtar Kelimeler

Corinthian Capital, Acanthus, Ornamentation, Bursa Museum, Stylistic Development

Kaynakça

• Antik Kaynaklar Ovid. Met. (= Ovidius, Metamorphoses) Kullanılan Metin ve Çeviri: Metamorphoses. With an English translation by F. J. Miller. London-New York 1960 (The Loeb Classical Library).
• Plin. nat. (= G. Plinius Caecilius Secundus, Naturalis Historia) Kullanılan Metin ve Çeviri: Pliny, Natural History, vols. I-X. Trans. H. R. Rackham, W. H. S. Jones – D. E. Eichholz. Cambridge-Mass.-London 1938-1971 (The Loeb Classical Library).
• Strab. (= Strabon, Geographika) Kullanılan Çeviri: Strabon, Coğrafya (Anadolu XII, XIII, XIV). Çev. A. Pek¬man. İstanbul 2000.
• Theophr. hist. plant. (= Theophrastos, Historia Plantarum) Kullanılan Metin ve Çeviri: Theophrastus, Enquiry into Plants. Ed. A. Hort I-II. Cambridge-Mass 1968.
• Tyrius Diss. (Maximus Tyrius, Dissertations) Kullanılan Metin ve Çeviri: The Dissertations, vol. 2, trans. T. Taylor. Lon¬don-C. Whittingham 1804.
• Modern Literatür Akgül-Özarslan 2013 S. Akgül-Özarslan, “Pisidia Antiokheia’sı Augustus Tapınağı Mimari Beze¬meleri”. Eds. B. Hürmüzlü, M. Fırat – A. Gerçek, Pisidia Araştırmaları I. Is¬parta (2013) 395-412.
• Alzinger 1974 A. Alzinger, Augusteische Architektur In Ephesos. Sonderschriften 16. Wien 1974.
• Baytop 1999 T. Baytop, Türkiye’de Bitkiler ile Tedavi. İstanbul 1999.
• Boysal 1954 Y. Boysal, Anadolu Korinth Başlıkları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara 1954.
• Boysal 1957 Y. Boysal, “Die Korinthischen Kapitelle Der Hellenistischen Zeit Anatoli¬ens”. Anatolia II (1957) 123-132.
• Büyükkolancı 1996 M. Büyükkolancı, Pisidia Bölgesi Tapınak Mimarisi. Yayımlanmamış Dokto¬ra Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul 1996.
• Büyükkolancı – Söğüt 2012 M. Büyükkolancı – B. Söğüt, “Ephesos-Ayasuluk Kompozit Başlığı”. Ed. B. Söğüt, Stratonikeia’dan Lagina’ya Ahmet Adil Tırpan Armağanı. İstanbul (2012) 115-125.
• Can 2005 B. Can, “Antoninler Dönemi Baroğu Işığında Aspendos Tiyatrosu Bezeme¬leri”. Adalya VIII (2005) 89-120.
• Chapot 1907 V. Chapot, La Colonne Torse et le Décor en Hélice Dans L’art Antique. Paris 1907.
• Destan 2013 S. Destan, “Istranca Dağlarında İğne Yapraklı Ağaç Türleriyle Ağaçlandırma İmkânları”. Journal of the Faculty of Forestry Istanbul University 63/1 (2013) 51-68.
• Esendal 2000 E. Esendal, “Değişik Azot Dozlarının Samsun Çevresinde Doğal Floradan Toplanan Datura (Datura stramonium L.) Bitkilerinin Önemli Bitkisel Özel¬liklerine Etkisi”. Turk J Agric For 24 (2000) 333-339.
• Ganzert 1983 J. Ganzert, “Zur Entwicklung lesbischer Kymationformen”. JdI 98 (1983), 123-202.
• Güner et al. 2014 A. Güner et al., “Bitki Terimleri”. Ed. A. Güner, Resimli Türkiye Florası. İs¬tanbul (2014) 445-527.
• Güngördü 1986 M. Güngördü, “Macar Meşesinin (Quercus Frainetto) Türkiye’deki Yeni Bir Yayılış Alanı”. İÜ Edebiyat Fakültesi Coğrafya Dergisi (1986) 81-84.
• Hakman 2012 H. Hakman, Kappadokia’da Zeus Kültü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ga¬zi Üniversitesi. Ankara 2011.
• Heilmeyer 1970 W. D. Heilmeyer, Korinthische Normalkapitelle. Heidelberg 1970.
• Hoepfner 1993 V. W. Hoepfner, “Zum Mausoleum von Belevi”. AA 108 (1993) 111-123.
• İdil 1984 V. İdil, “Anadolu’da Roma İmparatorluk Çağı Korinth Başlıkları”. Anatolia XX (1984) 1-49.
• Kevseroğlu 1993 K. Kevseroğlu, “Doğal Floradan Toplanan Datura Tohumlarının Çimlen¬mesine Bazı Fiziksel ve Kimyasal İşlemlerin Etkisi”. Tr J of Agricultural and Forestry 17 (1993) 727-735.
• Koç 2002 H. Koç, Bitkilerle Sağlıklı Yaşam. Ankara 2002.
• Kökdemir 2011 G. Kökdemir, “Menderes Magnesiası-Propylon: Mimari Bezemeler”. Ana¬dolu/Anatolia 37 (2011) 93-141. Köster 2004 R. Köster, Die Bauornamnetik von Milet, Milet VII1, Berlin 2004.
• Lehner – Lehner 2003 E. Lehner – J. Lehner, Folklore and Symbolism of flowers, plants and Trees. New York 2003.
• McKenzie 2007 J. McKenzie, The Architecture of Alexandria and Egypt c. 300 BC to AD 700. London 2007.
• Mert 2008 İ. H. Mert, Untersuchungen zur Hellenistischen und Kaiserzeitlichen Bauor¬namentik von Stratonikeia, Istanbuler Forschungen Band 50. Tübingen 2008.
• Nassar 2014 M. Nassar, “Corinthian Capitals with İnterlocked Helikes from Roman Pe¬riod, Jordan: A Comparative Study”. Mediterranean Archaeology and Ar¬chaeometry Vol.14/1 (2014) 167-179.
• Pensebene 1993 P. Pensabene, Elementi architettonici di Alessandria e di altri siti egiziani, Re¬pertorio d’Arte dell’Egitto Greco-Romano Serie C Volume III. Roma 1993.
• Rumscheid 1994 F. Rumscheid, Untersuchungen zur Kleinasiatischen Bauornamentik des Hel¬lenismus. Mainz 1994.
• Seyrig, Amy – Will 1968 H. Seyrig, R. Amy – E. Will, Le Temple de Bel a Palmyre. Paris 1968.
• Sezgin – Sezgin 2016 T. Sezgin – M. A. T. Sezgin, “Örencik Köyünde Bulunan Geç Augustus-Erken Tiberius Dönemi Korinth Başlığı”. Ed. E. Özer, Aizanoi II. Ankara (2016) 89-96.
• Söğüt – Taşkıran 2014 B. Söğüt – M. Taşkıran, “Stratonikeia’dan Augustus Dönemi Mısır Etkili Ko¬rinth Başlıkları”. OLBA XXII (2014) 189-211.
• Söğüt 2005a B. Söğüt, “Hierapolis Arkeoloji Müzesi’ndeki M.Ö. 1. – M.S. 1. Yüzyıla Ait Bezemeli Mimari Elemanlar”. Eds. M. Şahin – İ. H. Mert, Ramazan Özgan Armağanı. İstanbul (2005) 349-371.
• Söğüt 2005b B. Söğüt, “Ein Hellenistisches Kapitell aus dem Rauhen Kilikien: Das Ko¬rinthische Kapitell von Efrenk”. IstMitt 55 (2005) 157-173.
• Söğüt 2005c B. Söğüt, “Hierapolis Arkeoloji Müzesi Bahçesi’nde ve Güney Roma Ha¬mamı’nda bulunan İonik Mimari Elemanlar ile ilgili bir değerlendirme”. Anadolu/Anatolia 28 (2005) 91-106.
• Şahin 2001 N. Şahin, Zeus’un Anadolu Kültleri. İstanbul 2001.
• Taşkıran 2011 M. Taşkıran, Stratonikeia Korinth Başlıkları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi. Denizli 2011.
• Thanos 2005 C. A. Thanos, “Theophrastus on Oaks”. Bot. Chron. 18/1 (2005) 29-36.
• Uyanık et al. 2011 E. Uyanık, H. Eliçabuk – M. Serinken, “Datura stramonium zehirlenmesine bağlı deliryum: Olgu sunumu”. Journal of Contemporary Medicine 1/2 (2011) 67-70.
• Vandeput 1997 L. Vandeput, The Architectural Decoration in Roman Asia Minor, A Case Study: Sagalassos. Studies in Eastern Mediterranean Archaology I. Turnhout 1997.
• Waelkens 1987 M. Waelkens, “Notes d’architecture sur l’agora et le portique de Tibère á Aphrodisias de Carie”. Eds. J. De la Genière – K. Erim, Aphrodisias de Carie. Colloque du Centre de recherches archéologiques de l’Universite de Lille III. Lille (1987) 123-134.
• Walker 1979 S. Walker, “Corinthian Capitals with Ringed Voids: The Work of Athenian Crafts-men in the Second Century A.D.”. AA (1979) 103-129.
• Weber 1989 B. F. Weber, “Zum Laodikebau in Milet”. IstMitt 39 (1989) 585-592.
• Williams 1994 C. Williams, “The Corinthian Temple of Zeus Olbios at Uzuncaburç: A Re¬consideration of the Date”. AJA 78/4 (1974) 405-414.
• Yaltırık 1984 F. Yaltırık, Türkiye Meşeleri Teşhis Kılavuzu. İstanbul 1984.