Paulus, İsa Mesih’in Elçisi Miydi?

Yıl 2019, Cilt: 7, 627 - 662, 30.06.2019

Zafer Duygu

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.201929

Öz

Paulus,
birçok araştırmacıya göre geleneksel Hristi­yanlığın kurucusudur. Çünkü İsa’nın
tarih sahnesinden çekilmesi sonrasında, “İsa Mesih’in hizmetkârı” (δοῦλος Χριστοῦ Ἰησοῦ) ve
“ulusların havarisi” (ἀπόστολος τῶν ἐθνῶν) olduğu iddia­larıyla ortaya çıkmış;
Mesih’in ölümü ve dirilişi rivayetlerine soteriyolojik anlamlar yüklemiştir.
Geleneksel Kilise ise Paulus’un bu doğrultudaki teolojik görüşlerini esas
almaktadır. Ancak ta­rihsel açıdan bakıldı­ğında burada birçok soru yük­selmektedir.
Bunlar arasında iki tanesi bilhassa öne çıkmaktadır. Birinci olarak, Pau­lus’un
Me­sih’in şahsiyeti ve öğretileri ile Yahudi Yasası ve kurtuluş kavramı gibi olgulara yönelik savları,
bizzat İsa’nın yaşamı
sırasında vaaz ettiği öğre­tilerle çelişmekte­dir. İkinci olarak, Elçilerin
İşleri Kitabı’nda verilmek istenen temel mesajın tersine, Paulus’un İsa’nın
havarile­riyle hiçbir za­man “bir­lik” içinde hareket etmediği ve onlarla “din
kar­deşi” olmadığı, fakat aksine onlar tarafın­dan adeta “düş­man” olarak
görüldüğü anlaşılmaktadır. İsa ve Paulus ça­ğında, Galilaia (Celile), Samareia
(Samiri­ye) ve Kudüs’ü de içeren Ioudaia (Yahudiye) gibi bölge ve eya­letlerden
olu­şan Filistin, Romalıların kontrolü altındadır. Nitekim Pau­lus ile Kudüs ha­vari
cemaati arasında siyasi duruşları itiba­riyle de ciddi farklar göze
çarpmaktadır. Bu bağlamda an­la­şıldığı kadarıyla Paulus, Mesih’e iman ettiği
iddiasının ön­cesinde de sonrasında da, I. yüzyılın birinci ya­rısında Ro­ma­lıların
ve ayrıca Romalılar adına yönetici güç olarak bölgede varlık gösteren
Herodesler ile Yüksek Rahip tara­fından oluştu­ru­lan siyasi otoritelerin bir
temsil­cisi olarak hareket etmiştir. Roma iktidarını benimseme­yen bağım­sız­lık
yanlısı Yahudi cephesi açısından ise Mesih kavramı si­yasi direniş düşüncesinin
sembolü olmuştur. Do­la­yısıyla, Paulus’un siyasi kişiliği ve faaliyetleri; hem
Yeni Ahit me­tin­lerine yansı­mayan muhtemel amaçlarının ortaya ko­nulması, hem
de Hristiyanlığı ortaya çıkaran ge­liş­melerin an­laşılması açısından önem taşımaktadır. 

Anahtar Kelimeler

Dinler Tarihi, Hristiyanlık, Paulus, İsa, Romalılar, Herodesler

Kaynakça

• Adams 2008 A. Adams, “Paul the Roman Citizen: Roman Cizitenship in the Ancient World and Its Importance For Understanding Acts 22: 22-29”. Ed. S. E. Porter, Paul: Jew, Greek and Roman. Leiden (2008) 309-326.
• Aslan 2014 R. Aslan, Zelot: Nasıralı İsa’nın Hayatı ve Dönemi. Çev. N. Tümay. İstanbul 2014.
• Aydın 2001 M. Aydın, “Tarihsel İsa Araştırmaları ve Onların Bulguları Üzerine Bazı Mülahazalar”. İslam Araştırmaları Dergisi 5 (2001) 1-41.
• Aydın 2014 M. Aydın, Hz. İsa’ya Ne Oldu?. İstanbul 2014.
• Aydın 2015 M. Aydın, Tarihsel İsa: İmanın Mesih’inden Tarihin İsa’sına. Ankara 2015.
• Aydın 2017 F. Aydın, Pavlus Hıristiyanlığına Giriş. Ankara 2017.
• Batuk 2006 C. Batuk, Pavlus’u Düşünmek: Pavlus’un Teolojik Dünyası. Ankara 2006.
• Bauckham 2005 R. Bauckham, “James, Peter and the Gentiles”. Eds. B. Chilton – C. Evans, The Missions of James, Peter and Paul: Tensions in Early Christianity. Leiden-Boston (2005) 91-142
• Baur 1876 F. C. Baur, Paul the Apostle of Jesus Christ, His Life and Work, His Epistles and His Doctrine: A Contribution to a Critical History of Primitive Christianity. Trans. E. Zeller. Edinburgh 1876.
• Brandon 1967 S. G. F. Brandon, Jesus and the Zealots. Manchester 1967.
• Brown 1965 R. E. Brown, “Does the New Testament Call Jesus God?”. Theological Studies 26/4 (1965) 545-573.
• Bruce 1963/65 F. F. Bruce, “Herod Antipas, Tetrarch of Galilee and Peraea”. The Annual of Leeds University Oriental Society 5 (1963/65) 6-23.
• Bultmann 2007 R. Bultmann, Theology of the New Testament. Ed. R. Morgan. Trans. K. Grobel. New York 2007.
• Cadbury 1979 H. J. Cadbury, “The Roman Law and the Trial of St. Paul”. Eds. F. J. F. Jackson – K. Lake, The Beginning of Christianity 5. Michigan 1979.
• Carter 2003 W. Carter, Pontius Pilate: Portraits of a Roman Governor. Minnesota 2003.
• Clement Clement, “Epistle to the Corinthians”, A(nte) N(icene) F(athers), Vol. 1 and Kirsopp Lake, The Apostolic Fathers with an English Translation Vol. 1. Cambridge 1975.
• Çelik 1996 M. Çelik, Süryani Kilisesi Tarihi. İstanbul 1996.
• Davis 1913 W. S. Davis, Reading in Ancient History: Illustrative Extracts From The Sources II: Rome and The West. New York 1913.
• Davis 2005 P. H. Davis, “James and Peter: The Literary Evidence”. Eds. B. Chilton – C. Evans, The Missions of James, Peter and Paul: Tensions in Early Christianity. Leiden-Boston 2005.
• Dâvûd 1999 A. Dâvûd, İncil ve Salib. Haz. K. Büyükcoşkun. İstanbul 1999.
• Dunn 2008 J. D. G. Dunn, The New Perspective on Paul. Michigan 2008.
• Dunn 2015 J. D. G. Dunn, Neither Jew Nor Greek: Christianity in the Making Vol 3. Michigan 2015.
• Duygu 2017a Z. Duygu, Hıristiyanlık ve İmparatorluk: Geç Antikçağ’da Kilise-Devlet İlişkileri ve Kristoloji Paradigmaları. İstanbul 2017.
• Duygu 2017b Z. Duygu, “İlk İki Yüzyılın Pagan Kaynaklarında Nasıralı İsa”. Yakın Doğu Üniversitesi İslam Tetkikleri Merkezi Dergisi 3/2 (2017) 57-82.
• Duygu 2018a Z. Duygu, “İsa ve Musa Yasası (Νόμος Μωϋσῆ) Meselesi”. Bilimname: Düşünce Platformu 35/1 (2018) 283-304.
• Duygu 2018b Z. Duygu, “İsa’nın Yeni Ahit’te Tanrı Oğlu Olarak Tanımlanması Meselesi”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 59/1 (2018) 155-181.
• Duygu 2018c Z. Duygu, İsa, Pavlus, İnciller: Hıristiyanlık Neden ve Nasıl Ortaya Çıktı?. İstanbul 2018.
• Duygu 2018d Z. Duygu, Nikomedeia ve Hıristiyanlık: İlk Beş Yüzyıl. İstanbul 2018.
• Duygu – Akalın 2017 Z. Duygu – K. Akalın, Kristolojiye Giriş: Miafizit, Dyofizit ve Khalkedoncu Anlayışlar. İstanbul 2017.
• Ehrman 1999 B. D. Ehrman, Jesus: Apocalyptic Prophet of the New Millennium. New York 1999.
• Ehrman 2000 B. D. Ehrman, The New Testament: A Historical Introduction to the Early Christian Writings. New York 2000.
• Ehrman 2003 B. D. Ehrman, Lost Scriptures: Books that Did Not Make It into the New Testament. New York 2003.
• Ehrman 2016 B. D. Ehrman, Jesus Before the Gospels: How the Earliest Christians Remembered, Changed and Invented Their Stories of the Savior. New York 2016.
• Eisenman 1996a R. Eisenman, James, the Brother of Jesus: The Key to Unlocking the Secrets of Early Christianity and the Dead Sea Scrolls. New York 1996.
• Eisenman 1996b R. Eisenman, “Paul as Herodian”. Journal of Higher Criticism 3/1 (1996) 110-122.
• Epiphanius Epiphanius, The Panarion of Epiphanius of Salamis I-II. Trans. with English. F. Williams. Leiden-Boston 2009.
• Errington 2017 R. M. Errington, Hellenistik Dünya Tarihi: M.Ö. 323-30. Çev. G. Günata. İstanbul 2017.
• Eusebius Eusebios, Church History. N(icene) P(ost) N(icene) F(athers) Vol. 2/1.
• George 2005 L. M. George, The Truth About the Five Primary Religions and the Seven Rules of Any Good Religion. Hamilton 2005.
• Goodacre 2006 M. Goodacre, “Scripturilazition in Mark’s Crucifixion Narrative”. Eds. G. Van Oyen – T. Shepherd, The Trial and Death of Jesus: Essays on the Passion Narrative in Mark. Leuven (2006) 33-47.
• Güleç 2007 İ. Güleç, “Mesnevi'de Geçen ‘Taassup Yüzünden Hıristiyanları Öldüren Yahudi Padişahın Hikâyesi’ndeki Vezir Aziz Pavlus mudur?”. Eds. İsmail Erunsal et al., Essays in Memory of Hazel E. Heughan. Edinburgh (2007) 113-134.
• Gündüz 2004 Ş. Gündüz, Pavlus: Hıristiyanlığın Mimarı. Ankara 2004.
• Gündüz 2017 Ş. Gündüz, Hıristiyanlık. İstanbul 2017.
• Harman 2013 Ö. F. Harman, “Yahudilik: Mezhepler ve Dini Gruplar”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 43. İstanbul (2013) 212-218.
• Hengel 1977 M. Hengel, Crucifixion: In The Ancient World And The Folly Of The Message Of The Cross. Trans. J. Bowden. Philadelphia 1977.
• Hengel 1989 M. Hengel, The Zealots: Investigations into the Jewish Freedom Movement in the Period from Herod I Until 70 A.D. Edinburgh 1989.
• Hengel – Schwemer 1997 M. Hengel – A. M. Schwemer, Paul: Between Damascus and Antioch, the Unknown Years. Trans. J. Bowden. Louisville 1997.
• Horsley 1979 R. A. Horsley, “The Sicarii: Ancient Jewish ‘Terrorists’”. The Journal of Religion 59/4 (1979) 435-458.
• Horsley 1997 R. A. Horsley, Paul and Empire: Religion and Power in Roman Imperial Society. Pennsylvania 1997.
• Iosephus F. Iosephus, (Josephus) Antiquities of the Jews. Trans. W. Whiston. Interpret. P. L. Maier. Michigan 1999.
• Işık 2017 H. Işık, “Mevlana’nın Mesnevi’de Hıristiyanlığın Tahrifi ile İlgili Anlattığı Hikâyenin Sembolik Değeri”. Marife 7/3 (2017) 245-260.
• Jensen 2006 M. H. Jensen, Herod Antipas in Galilee. Tübingen 2006.
• Kaçar 2009 T. Kaçar, Geç Antikçağ’da Hıristiyanlık. İstanbul 2009.
• Koester 1971 H. Koester, “The Theological Aspects of Primitive Christian Heresy”. Ed. J. M. Robinson, The Future of Our Religious Past: Essays in Honour of Rudolf Bultmann. Londra (1971) 65-83.
• Koester 2000 H. Koester, Introduction to the New Testament: History and Literature of Early Christianity. New York-Berlin 2000.
• Kohler 1906 K. Kohler, “Saul of Tarsus (Known as Paul, the Apostle of the Heathens)”. Jewish Encyclopedia Vol. 11 (1906) 79-87.
• Langton 2010 D. R. Langton, The Apostle Paul in the Jewish Imagination: A Study in Modern Jewish-Christian Relations. New York 2010.
• Luedemann 1984 G. Luedemann, Paul, Apostle to the Gentiles: Studies in Chronology. Trans. F. S. Jones. Philadelphia 1984.
• Luedemann 1995 G. Luedemann, What Really Happened to Jesus: A Historical Approach to the Resurrection. Louisville 1995.
• Maccoby 1986 H. Maccoby, The Myth-Maker: Paul and the Invention of Christianity. New York 1986.
• Meyer 1909 A. Meyer, Jesus or Paul. Trans. J. R. Wilkinson. Londra-New York 1909.
• Neusner 2005 J. Neusner, “What, Exactly, is Israel’s Gentile Problem? Rabbinic Perspectives on Galatians 2”. Eds. B. Chilton – C. Evans, The Missions of James, Peter and Paul: Tensions in Early Christianity. Leiden-Boston 2005.
• Paget – Thate 2016 J. C. Paget – M. J. Thate, Albert Schweitzer in Thought and Action: A Life in Parts. New York 2016.
• Pines 1966 S. Pines, “The Jewish Christians of the Early Centuries of Christianity According to a New Source”. The Israel Academy of Sciences and Humanities 2/13 (1966) 237-310.
• Pseudo-Clementines (Homilies ve Recognitions), ANF Vol 8. Eds. A. Robert – J. Donaldson. Edinburg 1989.
• Sarıkçıoğlu 2009 E. Sarıkçıoğlu, Diğer İnciller (Apokrif İnciller). Isparta 2009.
• Schoeps 1961 H. J. Schoeps, Paul: The Theology of the Apostle in the Light of Jewish Religious History. Trans. H. Knight. Cambridge 1961.
• Schoeps 1969 H. J. Schoeps, Jewish-Christianity: Factional Disputes in the Early Church. Trans. D. R. A. Hare. Philadelphia 1969.
• Shaw 2015 B. D. Shaw, “The Myth of the Neronian Persecution”. Journal of Roman Studies 105 (2015) 73-100.
• Sheldon 1998 R. M. Sheldon, “Jesus as a Security Risk: Intelligence and Security in the First Century Palestine”. Small Wars and Insurgencies 9/2 (1998) 1-37.
• Tacitus Tacitus, Annals. Trans. C. Damon. Londra-New York 2012.
• Taşpınar 2011 İ. Taşpınar, “Yahudi Geleneğinde İlahi Kelam Tasavvuru: İskenderiyeli Philo ve Logos Doktrini”. Milel ve Nihal 8/1 (2011) 143-164.
• Taylor 2006 J. E. Taylor, “Pontius Pilate and the Imperial Cult in Roman Judaea”. The New Testament Studies 52 (2006) 555-582.
• Unterbrink 2006 D. T. Unterbrink, New Testament Lies: The Greatest Challenge to Traditional Christianity. New York 2006.
• Unterbrink 2010 D. T. Unterbrink, The Three Messiahs: The Historical Judas of Galilean, The Revelatory Christ Jesus and The Mythical Jesus of Nazareth. New York 2010.
• Voskuilen 2005 T. Voskuilen, “Operation Messiah: Did Christianity Start as a Roman Psychological Counterinsurgency Operation?”. Small Wars and Insurgencies 16/2 (2005) 193-194.Voskuilen – Sheldon 2008 T. Voskuilen – R. M. Sheldon, Operation Messiah: St. Paul, Roman Intelligence and the Birth of Christianity. Londra-Portland 2008.