Educational Institutions in Delhi Turkish Sultanate (XIIIth-XVth Centuries)

Yıl 2019, Cilt: 7, 681 - 694, 30.06.2019

Haluk Kortel

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.201931

Öz

The conquest and rule of India by Muslim Turks
has led to significant changes not only in the po­litical and social spheres
but also in the fields of science, culture and education. The most obvious and rapid
pe­riod of this change was the period of Turkish dynasties in the Sultanate of
Delhi (1206-1414). One of the most important factors that make the Muslim
administration established after the conquests in India is the education­al
institutions establish­ed by the Delhi Turkish Sultans. Since they were Muslim
conquerors and administra­tors, their aim was to conquer new countries and to
spread Islam in these areas. The Turkish sultans of Del­hi brought the
education system in the Islamic world to India. In this respect, the main educa­tional
institutions of the period were maktabs and mad­rasas. The elemen­tary
curriculum of the period included literacy and basic arithmetic knowledge.
Among the cours­es taught in the madrasas of higher education institutions were
İslamic sciences such as tafsir, hadith, fiqh, and theol­ogy, as well as Arabic
grammar, logic, philosophy, ma­th­e­matics, medicine, good-writing and
calligraphy. The palace also served as a school, in particular to educate
statesmen or to provide vocational training. In this arti­cle, we will try to
examine the educational institutions of Delhi Turkish Sultanate in the light of
the infor­mation provided by the sources.

Anahtar Kelimeler

Delhi Sultanate, Medieval India, Educational Institutions, History of India

Delhi Türk Sultanlığı’nda Eğitim Kurumları (XIII-XV. Yüzyıllar)

Öz

Hindistan’ın Müslüman
Türkler tarafından fethi ve ida­resi yalnızca siyasi ve sosyal alanlarda değil
bilim, kültür ve eği­tim-öğrenim alanlarında da önemli değişimlere ne­den olmuş­tur.
Bu değişimin en belirgin ve hızlı yaşandığı dönem ise hiç kuşkusuz bütün
Hindistan coğrafyasının fet­hinin gerçekleş­tirildiği Delhi Sultanlığında Türk
hane­dan­larının iktidarda bulundukları dönem (1206-1414) ol­muştur. Hindistan’da
fetihler sonrasında kurulan Müs­lü­man idaresinin kalıcı olma­sı­nı sağlayan
önemli faktörle­rin başında, Delhi Türk Sultanla­rı’nın kurdukları eğitim ku­rumları
gelmektedir. Müslüman fatihler ve idareciler ol­dukları için amaçları yeni
ülkeler fethet­mek, buralarda İs­la­miyet’i yaymak olduğundan, Delhi Türk
Sultanları İs­lam dünyasındaki eğitim sistemini Hindistan’a getirip uy­gu­ladılar.
Bu bakımdan devrin temel eğitim kurum­ları mek­tep ve medreseler idi. Dönemin
ilköğretim müfredatı ise, okuma-yazma ve temel aritmetik bilgisini içeriyordu.
Yük­seköğretim kurumları medreselerde okutulan dersler ara­sın­da tefsir,
hadis, fıkıh ve kelâm gibi İslamî bilimlerin yanı sıra Arap­ça dilbilgisi,
mantık, felsefe, matematik, tıp ve gü­zel yazı yer alıyordu. Saray da bir okul
olarak, özellikle dev­let adamı yetiştirmek veya mesleki eğitim vermek üzere
görev yapmak­taydı. Bu makalede ise şimdiye kadar ülke­mizde ele alınmayan
Delhi Türk Sultanlığı dönemi eğitim kurumlarını kaynakların verdiği bilgilerin ışığı
altında in­ce­lemeye çalışacağız.

Anahtar Kelimeler

Delhi Sultanlığı, Ortaçağ’da Hindistan, Eğitim Kurumları, Hindistan Tarihi

Kaynakça

• Afîf 1891 Şems-i Sirâc Afîf, Târîh-i Fîrûzşâhî. Nşr. M. V. Hüseyin. Calcutta 1891.
• Ahmad 1949 M. A. Ahmad, Political History and Institutions of the Early Turkish Empire of Delhi (1206-1290 A.D.). Lahore 1949.
• Anonim Sîret Anonim, Sîret-i Fîrûzşâhî (MS Bankipore). İstinsah Tarihi hicrî 1002.
• Ansari 1993 A. S. B. Ansari, “Cûzcânî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt VIII. İstanbul (1993) 98-99.
• Banerjee 1967 J. M. Banerjee, History of Firuz Shah Tughluq. Delhi 1967.
• Bedr-i Çâç 1877 Bedr-i Çâç, Kasâ’id-i Bedr-i Çâç. Nşr. M. H. Ali Eşk. Kânpûr 1877.
• Berenî tarih Ziyâeddîn Berenî, Târîh-i Fîrûzşâhî. Ed. S. A. Hân. Osnabrück 1981.
• Birışık 2003 A. Birışık, “Medrese (Hint Alt Kıtasında Medrese)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt XXVIII. Ankara (2003) 333-338.
• Bozkurt 2004 N. Bozkurt, “Mektep”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt XXIX. Ankara (2004) 5-6.
• Burton-Page 1991 J. Burton-Page, “Dār al-Darb”. Encyclopaedia of Islam Vol. 2. Leiden (1991) 119-121.
• Cûzcânî Tabakat-ı Nâsırî Ebû Ömer Minhaceddîn Osman b. Sirâceddîn Cûzcânî, Tabakāt-ı Nâsırî yâ Târîh-i İrân ve İslâm. Nşr. Abdülhay Habîbî. Tahran 1984.
• Day 1965 U. N. Day, Medieval Malwa A Political and Cultural History 1401-1562. Delhi 1965.
• Dihlevî 1918 Emîr Hüsrev Dihlevî, Kırânu’s-Sa’deyn. Ed. M. M. İsmâil – S. H. Berenî. Aligarh 1337/1918.
• Dihlevî 1950 Emîr Hüsrev Dihlevî, Noh Sipihr. Ed. M. V. Mirzâ. Calcutta 1950.
• Dihlevî 1876 Emîr Hüsrev Dihlevî, İ’câz-ı Husrevî (Taşbasma) I-V. Lucknow 1876.
• El-Ömerî 1993 İbn Fazlullah el-Ömerî, Mesâlikü’l-Ebsâr fî Memâliki’l-Emsâr (Hindistan ile ilgili kısımlar). Ed. O. Spies. Islâmic Geography CXXII Texts and Studies on the Historical Geography and Topography of India and South East Asia Vol. II (Ed. F. Sezgin). Frankfurt-Main (1993) 5-41. English Edition: M. Zaki, Arab Accounts of India (During the Fourteenth Century). Delhi 1981.
• Fahr-i Müdebbir 1927 Şecere-i Ensâb (Târîh-i Fahreddîn Mübârekşâh), Ed. E. D. Ross. London 1927. Çev. A. Dodangeh. “Fahreddin Mübârekşâh’ın Şecere-yi Ensâb İsimli Eserinin Türkçe Tercümesi”. Türk Dünyası Araştırmaları 188 (2010) 1-28.
• Firişte 1864 Muhammed Kāsım Hindûşah Firişte Esterâbâdî, Târîh-i Firişte I. Leknev 1864. Muhammed Kāsım Hindûşah Firişte Esterâbâdî, Târîh-i Firişte II (Taşbaskı). Urduca trc. Abdülhay Hâce. Lahor tarihsiz. Muhammed Kāsım Hindûşah Firişte Esterâbâdi, History of the Rise of the Mahomedan Power in India Vols. I-IV. Trans. J. Briggs. Lahore 1977.
• Hasan Nizâmî Hasan Nizâmî, Tâcü’l-me’âsir. Trans. H. M. Elliot – J. Dowson. The History of India, as Told by Its Own Historians Vol. II. Delhi (1990) 204-244. Hasan Nizâmî, Tâcü’l-me’âsir. (İstanbul Süleymaniye Kütüphanesi, MS Lala İsmail 299).
• Herevî 1875 Nizâmeddîn Ahmed Herevî, Tabakāt-ı Ekberî I. Trans. with English. B. De. Leknev 1875.
• Husain 1938 A. M. Husain, The Rise and Fall of Muhammad bin Tughluq. Bristol 1938.
• Husain 1962 Y. Husain, Glimpses of Medieval Indian Culture. Bombay 1962.
• Husain 2005-2006 Z. Husain, “Tughluq-Period Documents in the Sururu’s Sudur”. Proceedings of the Indian History Congress Vol. 66 (2005-2006) 355-362.
• İbn Battûta er-Rıhle Ebu Abdillâh Şemsüddîn Muhammed b. Abdillâh b. Muhammed b. İbrahim el-Levâtî et-Tancî, İbn Battûta Seyahatnâmesi II. Çev. M. Sait Aykut. İstanbul 2000.
• İbnü’l-Esîr el-Kâmil İzzeddin Ebü’l-Hasan Ali b. Ebü’l-Kerem Muhammed İbnü’l-esîr, El-Kâmil fi’t-Târîh Vol. XII. Ed. J. Tornberg. Beyrut 1982. İbnü’l-Esîr, El-Kâmil fi’t-Târih İslâm Tarihi Cilt XII. Çev. A. Ağırakça – A. Özaydın. İstanbul 1987.
• Jafri 2012 S. Z. H. Jafri, “Education and Transmission of Knowledge in Medieval India”. Intellectual Discourse 20/1 (2012) 79-102.
• Kalender 1959 H. Kalender, Hayrü’l-Mecâlis, Melfûzât-ı Hazret-i Şeyh Nasîreddin Mahmûd Çırâğ-ı Dehlî. Nşr. Halîk Ahmed Nizâmî. Aligarh 1959.
• Khan 1956 Y. H. Khan, “The Educational System in Medieval India”. Islamic Culture XXX/2 (1956) 106-125.
• Koca F. Koca, “Fetâva’t-Tatarhâniyye”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt XII. İstanbul (1995) 446-447.
• Konukçu 1985 E. Konukçu, “Muhammed Kalaç’ın Bihar ve Bengal Fetihleri”. Atatürk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Araştırma Dergisi Ord. Prof. Dr. A. Zeki Velidi Togan Özel Sayısı (1985) 285-292.
• Kortel 2006 S. H. Kortel, Delhi Sultanlığı’nda Teşkilât (1206-1414). Ankara 2006.
• Kortel 2017 S. H. Kortel, “Bilimin Koruyucuları Olarak Delhi-Türk Sultanları (1206-1414)”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) IV/11 (2017) 160-175.
• Law 1916 N. N. Law, Promotion of Learning in India During Muhammadan Rule. London 1916.
• Mîr Hord 1885 Muhammed b. Mübârek Kirmânî (Mîr Hord), Siyerü’l-evliyâ fî muhabbeti’l-Hak Celle ve Alâ (taşbasma). Delhi 1302/1885.
• Mobasher 2013a A. Mobasher, Education System in Muslim India (1206-1707 A.D. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Pencap Üniversitesi. Lahore 2013.
• Mobasher 2013b A. Mobasher, “Revisiting the Delhi Sultans in the Light of Their Patronage Towards Learning and Education”. Journal of the Research Society of Pakistan L/2 (2013) 103-137.
• Nihâvendî 1910 A. Nihâvendî, Meâsir-i Rahîmî (Memoirs of Abdürrahîm Han-ı Hanân) I. Calcutta 1910.
• Nisyânî 1990 Mir Tahir Muhammad Nisyânî, “Tarikh-i Tahiri”. Trans. H. M. Elliot – J. Dowson. The History of India, as Told by Its Own Historians I. Delhi (1990) 253-289.
• Nizami 1961 K. A. Nizami, Some Aspects of Religion and Politics in India During the Thirteenth Century. Aligarh 1961.
• Nizami 1973 K. A. Nizami, The Life and Times of Shaikh Farid-u’d-din Ganj-i-shakar. Delhi 1973.
• Nizami 1995 K. A. Nizami, “Ferîdüddin Mes’ûd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt XII. İstanbul (1995) 398.
• Nizami 1996 K. A. Nizami, “Development of the Muslim Educational System in Medieval India”. Islamic Culture LXX/4 (1996) 27-51.
• Nizami 2007 K. A. Nizami, The Life and Times of Shaikh Nizam-u’d-Din Auliya. New Delhi 2007.
• Öcal 1991 M. Öcal, “Âmin Alayı”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt III. İstanbul (1991) 63.
• Özcan 1998 A. Özcan, “Hindistan (Tarih)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt XVIII. İstanbul (1998) 75-81.
• Özcan 2005 A. Özcan, “Muhammed Bahtiyâr Halacî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt XXX. İstanbul (2005) 505-506.
• Page 1927 J. A. Page, Guide to the Qutb Delhi. Calcutta 1927.
• Qureshi 1942 I. H. Qureshi, The Administration of the Sultanate of Delhi. Lahore 1942.
• Roy 1941 B. Roy, “The Victories of Sultan Fīrūz Shah of Tughluq Dynasty”. Islamic Culture XV/4 (1941) 449-464.
• Sakkâr 2006 Sâmi es-Sakkâr, “Muîd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt XXXI. İstanbul (2006) 86-87.
• Stephen 1876 C. Stephen, The Archaeological and Monumental Remains of Delhi. New Delhi 1979.
• Uzun 2004 M. Uzun, “Mektep (İlâhisi ve Gülbangi)”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi Cilt XXIX. Ankara (2004) 10-11.
• Üçok 1965 B. Üçok, İslam Devletlerinde Kadın Hükümdarlar. Ankara 1965.
• Welch 1996 A. Welch, “A Medieval Center of Learning in India: The Hauz Khas Madrasa in Delhi”. Muqarnas XIII (1996) 165-190.
• Welch 1997 A. Welch, “The Shrine of the Holy Footprint in Delhi”. Muqarnas XIV (1997) 166-178.
• Welch – Crane 1983 A. Welch – H. Crane, “The Tughluqs: Master Builders of the Delhi Sultanate”. Muqarnas I (1983) 123-166.
• Wright 1974 N. Wright, The Coinage and Metrology of the Sultāns of Dehlī. New Delhi 1974.