Ancient City of Attouda Hisar

Yıl 2017, Cilt: 5, 0 - 0, 01.06.2017

Bilal Söğüt

Öz

The ancient city of Attouda is located in the Hisar neighbourhood of Sarayköy district of Denizli province, on the border area of two ancient regions. The architectural fragments belonging to the city’s bu­ildings can be seen in courtyard of the mosque, squares of villages and in front of houses. The city had an im­portant position in the region. Its name was changed in the IInd century BC during the Pergamene period. At­touda made good use of her chances and developed continuously. Use of marble in architectural construc­tion started in the Ist century and increased in the IInd century AD. The remains attested on site indicate a very devel­oped settlement at Attouda for a mountain city. Attou­da was probably the meeting place for religious, eco­nomic and political occasions on Mount Salbakos and the region. Therefore, the city was clearly commercial center as well. This commercial vivacity made the city, which was easy to reach, a wealthy commercial center. Animal husbandry was preferred due to lack of cultiva­ble area. This situation, a destiny of mountain settle­ments, however, was turned to an advantage by Attou­da on the contrary to many settlements with similar location. It is understood that this commercial liveli­hood has continued here until recently.

Anahtar Kelimeler

Attouda • Hisar • Hellenistic • Roman • Architectural • Pergamum • Salbacus

Attouda Hisar Antik Kenti

Öz

Denizli ili, Sarayköy ilçesi, Hisar mahallesinde bulu­nan Attouda antik kenti, iki bölge arasındaki geçiş nok­tasına kurulmuştur. Kentin yapıları ile ilgili olarak cami bahçesi ve mahalle meydanları ile evlerin önlerinde pek çok mimari eleman bulunmaktadır. Bu makalede, Arke­o­lojik kalıntılar ve yazılı kaynaklara göre, Attouda hak­kında yapılan çalışmaların ve mimari elemanların genel bir değerlendirmesi yer almaktadır. Bulunduğu bölge için­de önemli bir konuma sahip olan bu kent, MÖ II. yüz­yılda Pergamonlular zamanında, adı değiştirilerek ön pla­na çıkarılmıştır. Attoudalılar Hellenistik Dö­nem’de yaka­ladıkları bu şansı, antikçağ boyunca hep korumuş ve de­vamlı gelişme göstermiştir. Buraya yaygın olarak mer­merin getirilip yapılar inşa edilmesi, buluntulara göre MS I. yüzyıldan itibaren başlamış ve özellikle MS II. yüz­yılda artmıştır. Attouda’da tespit edilenler, bir dağ kenti için oldukça ileridir. Antikçağda Salbakos Dağı üzerinde bu çevrede bu­lunan küçük yerleşimlerin dini, ekonomik ve siyasi an­lamda toplandığı yer burası olmalıdır. Bu nedenle böl­genin ticari merkezinin de burası olduğu açıktır. Böy­lelikle insanlar buradaki pazarlarda toplanmış ve hem ge­tirdikleri ürünü satmışlar hem de buradan gerekli olan ihtiyaçlarını satın alarak gitmişlerdir. Bu hareketlilik, bu çevre için ulaşımı kolay Attouda’ya, ticaret merkezi ol­ma imkanı sağlamış ve ciddi anlamda ekonomik zengin­lik kazandırmıştır. Bulunduğu yer nedeniyle büyük ta­rım alanları olmadığından, burada hayvancılığa ağırlık verilmiştir. Bu bir anlamda dağ kentlerinin bir kaderi olmakla birlikte, çoğu yerleşim bunu Attouda örneğinde olduğu şekilde avantaja dönüştürememiştir. Bu ticari ha­reketliliğin burada son zamanlara kadar devam ettiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Attouda • Hisar • Hellenistik • Roma • Mimari • Pergamon • Salbakos

Kaynakça

• G. C. Anderson, “A Summer in Phrygia: I”. The Journal of Hellenic Studies 17 (1897) 396-424.
• C. Bektaş, Babadağ Evleri. İstanbul 1991.
• K. Belke – N. Mersich, Phrygien und Pisidien. Wien 1990.
• C. Börker, Blattkelchkapitelle, Untersuchungen zur Kaiserzeitlichen Archi- tekturornamentik in Griechenland. Berlin 1965.
• W. H. Buckler – W. M. Calder, Monuments and Documents from Phrygia and Caria. Manchester 1939.
• Ö. Çapar, “Yerli Bir Anadolu Tanrıçası: “Ma””. A.Ü. Dil ve Tarih Coğrafya Fakültesi Dergisi 37/1-2 (1995) 583-598.
• N. Çubuk, “Bin Tanrılı Anadolu Uygarlıklarından Eren Günü Şenlikle- rine”. Geçmişten Günümüze Denizli 7 (2005) 26-30.
• C. Daşbacak, Lykos Vadisi Hamam Yapıları. Yayımlanmamış Doktora Te- zi, Selçuk Üniversitesi. Konya 2006.
• Th. Drew-Bear-Ch. Naour, “Divinités de Phrygie”. Aufstieg und Nieder- gang der Römischen Welt (ANRW) II/18.3 (1990) 1910-2044.
• Z. Gider, “Tripolisin Ana Caddesinde Müze Kurtarma Kazısında Bulunan Dorik Malzemeler”. Ed. A. Özçelik et al., Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri-2. Denizli (2007) 25-31. Herodotos, Herodot Tarihi. Çev. M. Ökmen. İstanbul 1983.
• B. V. Head, Historia Numorum, A Manual of Greek Numismatics. London 1977.
• T. Ismaelli, Hierapolis di Frigia III: Architettura dorica a Hierapolis di Fri- gia. İstanbul 2009.
• A. Laumonier, Les cultes indigenes en Carie. Paris 1958.
• H. Malay, “New Inscriptions in the Denizli Museum”. Arkeoloji Dergisi II (1994) 173-183.
• H. Malay-M. Ricl, “Some Funerary Inscriptions from Lydia”. Epigraphica Anatolica 39 (2006) 49-83.
• R. Pera, “Le monete di dedica di M. Ulpio Carminio Claudiano ad Attuda (Caria)”. Eds. C. Stella – A. Valvo, Studi in onore di Albino Garzetti. Brescia (1996) 313-324.
• W. M. Ramsay, “The Cities and Bishoprics of Phrygia”. The Journal of Hel- lenic Studies 4 (1883) 370-436.
• W. M. Ramsay, “The Cities and Bishoprics of Phrygia”. The Journal of Hel- lenic Studies 8 (1887) 461-519.
• W. M. Ramsay, The Cities and Bishoprics of Phrygia I. Oxford 1895. L. Robert – J. Robert, La Carie. Histoire et géographie historique, avec l’ecueil des inscriptions antiques II: Le plateau de Tabai et ses environs. Paris 1954.
• E. Roller, Ana Tanrıça’nın İzinde: Anadolu Kybele Kültü. Çev. B. Avunç. İstanbul 2004.
• W. Ruge, “Attuda”. RE II/2 (1896) 2259.
• F. Rumscheid, Untersuchungen zur Kleinasiatischen Bauornamentik des Scardozzi 2010
• Sear 1978
• Sezgin – Okunak 2007
• Sheppard 1981 Smith et al. 1887 Söğüt 2007a Söğüt 2007b
• Attouda (Hisar) Antik Kenti 259
• Hellenismus I-II. Mainz 1994.
• G. Scardozzi, “Oil and Wine Production in Hierapolis of Phrygia and its Territory During Roman and Byzantine Age: Documentation form Arch- aeological Excavation and Surveys”. Eds. Ü. Aydınoğlu – K. Şenol, Antik Çağda Anadolu’da Zeytinyağı ve Şarap Üretimi, Uluslararası Sempozyum Bildirileri Mersin 06-08 Kasım 2008. İstanbul (2010) 277-302.
• D. R. Sear, Greek Coins and Their Values. London 1978.
• T. Sezgin – M. Okunak, “Davulcutepe Mevkiinde Antik Bir Dağ Yerle- şimi”, Eds. A. Özçelik et al., Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildirileri 2 (2007) 115-130.
• A. R. Sheppard, “Inscriptions from Uşak, Denizli and Hisar Köy”. Anato- lian Studies 31 (1981) 19-27.
• A. H. Smith, W. M. Ramsay – J. R. Sterrett, “Notes on a Tour in Asia Mi- nor”. The Journal of Hellenic Studies 8 (1887) 216-267.
• B. Söğüt, “Denizli-Hisarköy Müze Deposundaki Mimari Bloklar”. AST 24/2 (2007) 383-396.
• B. Söğüt, “Antik Dönemde Salbakos Dağı ve Kalıntıları”. Eds. A. Özçelik et al., Uluslararası Denizli ve Çevresi Tarih ve Kültür Sempozyumu Bildiri- leri-2. Denizli 6-8 Eylül 2006. Denizli (2007) 15-24.
• B. Söğüt (Ed.), Eumeneia, Şeyhlü-Işıklı. İstanbul 2011.
• B. Söğüt, “Işıklı Kasabasında Bulunan Hellenistik ve Roma Dönemine Ait Mimari Elemanların Genel Bir Değerlendirmesi”. Ed. B. Söğüt, Eumeneia, Şeyhlü-Işıklı. (2011) 73-92.
• B. Söğüt, “Börükçü 2003-2006 Yılları Kazıları”. Ed. B. Söğüt, Stratonikei- a’dan Lagina’ya Ahmet Adil Tırpan Armağanı. İstanbul (2012) 553-586.
• B. Söğüt, “Stratonikeia 2011 Yılı Çalışmaları”. KST 34/3 (2013) 45-58.
• B. Söğüt, ‘Denizli’de Yaşayan Tarih Kenti: Attouda (Hisar Köyü)”. Geçmiş- ten Günümüze Denizli 37 (2013) 10-15.
• B. Söğüt, “Stratonikeia’daki Koruma Uygulamalarından Örnekler”. Eds. E. Okan – C. Atila, Prof. Dr. Ömer Özyiğit’e Armağan. İstanbul (2015) 379-396. B. Söğüt – Z. Gider, “Belentepe Hellenistik Dönem Zeytinyağı İşlikleri”. Eds. Ü. Aydınoğlu-K. Şenol, Antik Çağda Anadolu’da Zeytinyağı ve Şarap Üretimi, Uluslararası Sempozyumu Bildirileri Mersin 06-08 Kasım 2008. İstanbul (2010) 241-257.
• B. Söğüt – Z. Gider, “Eumeneia’da Bulunan Dorik Mimari Elemanlar”. Ed.
• B. Söğüt, Eumeneia, Şeyhlü-Işıklı. (2011) 93-99.
• B. Söğüt, T. Sezgin – B. Dönmez, “Çivril’den Hierapolis Arkeoloji Müze- si’ne Taşınan Mimari Eserler”. 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı 3 (2008) 217-232.
• B. Söğüt – C. Şimşek, “Çivril ve Çevresindeki Arkeolojik Kalıntılar”. Dünden Bugüne Çivril Sempozyumu Bildirileri Çivril Eylül 2001 (2002) 279-299. Kullanılan Çeviri: Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası, Kitap: XII-XIII- XIV. Çev. A. Pekman, İstanbul 2009.
• C. Şimşek, Hierapolis Güney Nekropolü. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya 1997.
• Şimşek 1999 Şimşek 2002
• Şimşek 2007 Şimşek 2009
• Şimşek – Okunak 2002 Şimşek – Yener 2014
• Thonemann – Ertuğrul 2005 Tırpan – Büyüközer 2010
• Tırpan – Ekici 2010
• Tırpan – Söğüt 2006
• Ünlüoğlu 2005 Yılmaz 2011
• Zgusta 1984
• Bilal SÖĞÜT
• C. Şimşek, “Antik Dönem’de Babadağ Çevresi”. Eds. Y. Kasapoğlu – Y. Özpınar, I. Babadağ Sempozyumu, Tarihte ve Günümüze Babadağ. Denizli 1-2-3 Aralık 1999. Denizli (1999) 316-362.
• C. Şimşek, “Attouda Nekropolü”. Ed. A. A. Öztürk, Birinci Uluslararası Aşağı Büyük Menderes Havzası Tarih, Arkeoloji ve Sanat Tarihi Sempozyu- mu. İzmir (2002) 229-245.
• C. Şimşek, Laodikeia (Laodikeia ad Lycum). İstanbul 2007.
• C. Şimşek, “Regional Cults in the Lycos Valley and its Neighbourhood”. Ed. H. Sağlamtimur et al., Altan Çilingiroğlu’na Armağan. İstanbul (2009) 673-690.
• C. Şimşek – M. Okunak, “Attouda Seramikleri”. II. Uluslararası Pişmiş Top- rak Sempozyumu Eskişehir 17-30 Haziran 2002. Eskişehir (2002) 83-92.
• C. Şimşek – B. Yener, “Laodikeia’da Dor Mimarisi”. Ed. C. Şimşek, Laodi- keia Çalışmaları 3, 10. Yılında Laodikeia (2003-2013 Yılları). İstanbul (2014) 173-193.
• P. J. Thonemann – F. Ertuğrul, “The Carminii of Attouda”. Epigraphica Anatolica 38 (2005) 75-86.
• A. A. Tırpan – A. Büyüközer, “Börükçü 2 Numaralı Zeytinyağı Atölyesi”. Eds. Ü. Aydınoğlu – K. Şenol, Antik Çağda Anadolu’da Zeytinyağı ve Şarap Üretimi, Uluslararası Sempozyum Bildirileri Mersin 06-08 Kasım 2008. İs- tanbul (2010) 227-240.
• A. Tırpan – M. Ekici, “Börükçü Olive Oil Workshops”. Ed. E. Doksanaltı – E. Aslan, Proceedings of the International Symposium, Trade and Produc- tion through the Ages. Konya, 25-28 November 2008 (2010) 313-327.
• A. A. Tırpan – B. Söğüt, “Lagina ve Börükçü 2004 Yılı Çalışmaları”. KST 27/2 (2006) 257-270.
• B. B. M. Ünlüoğlu, “The Cult of Isis in Asia Minor”. Byzas I (2005) 95-108. B. Yılmaz, “Eumeneia’dan Paye Başlığı”. Ed. B. Söğüt, Eumeneia, Şeyhlü- Işıklı. (2011) 101-108.
• L. Zgusta, Kleinasiatische Ortsnamen. Heidelberg 1984.