The Relationship between the Army and Politics in the Constituonal Period II

Yıl 2017, Cilt: 5, 427 - 445, 01.06.2017

Koray Ergin

Öz

The Turks, who founded strong states in many historical periods, gave always great importance to the army. In Turkish states the economic, social and political conditions have always revealed the perception of the army to be always strong. This perception caused them to make arrangements through the army, especially with the expension of borders in the Ottoman period, when it gained even more importance. However, this situation not only caused the increase in the influence of the army on government, but also the appearence of the percep­tion of army-based politicism. This condition also at ti­mes caused army-political conflicts in the Ottoman Sta­te. In the period of stagnation and decline, the Janissaries played a role in determining who was in power. When they were not pleased about the holder of power, they at­tempted to change the system by prompting a revolt. This developement caused disorganization in order and discipline. After this, even though the guild of janissaries was disbanded, the influence of the army on the govern­ment did not decrease but, on the contrary, the army be­came increasingly politicized. This because the modern mi­litary schools, which had been opened from the Tan­zimat period onwards, caused a strong military structu­ri­ng against the government. This structuring became stronger in the reign of Sultan Abdülhamid IInd and inc­re­ased the pressure on the government through reacting to the policies which were applied by him. The move­ment of constitutionalism in 1876 and 1908, caused the army to take a distinct role in politics after that. In the period of the second Constitution, the army-policy conf­lict increased, with the 31st of March and the Bab-ı Ali events being the most concrete examples of how effec­tive the army was in influencing policy.

Anahtar Kelimeler

31 March Event • Bab-ı Ali Event • Army • Politics.

II. Meşrutiyet Döneminde Ordu-Siyaset İlişkisi

Öz

Tarihin birçok döneminde güçlü devletler kuran Türk­ler her zaman orduya büyük önem vermişlerdi. Ge­rek İslamiyet öncesi gerekse sonrası Türk devletlerinde si­yasi, ekonomik ve sosyal koşullar ordunun her zaman güç­lü olması gerektiği anlayışını ortaya çıkarmıştı. Bu anlayış ordunun modernleşmesine yönelik düzenleme­lerin yapılmasına neden olmuştu. Osmanlı döneminde özellikle sınırların genişlemesiyle birlikte ordudaki dü­zenlemeler daha da önem kazanmıştı. Ancak bu durum giderek ordunun yönetim üzerindeki etkisinin artması­na neden olmuş, ordu merkezli bir siyaset anlayışı görül­meye başlamıştı. İşte bu durum Osmanlı’da zaman za­man ordu siyaset çekişmesine zemin hazırlamıştı. Du­raklama ve gerileme döneminde yeniçeriler, iktidarın be­lirlenmesinde önemli rol oynamışlardı. Yönetimden memnun olmadıkları zamanlarda ayaklanma yoluyla dü­zeni değiştirmeye çalışmışlardı. Bu gelişme, ordudaki düzenin ve disiplinin bozulmasına neden olmuştu. Da­ha sonradan Yeniçeri Ocağı kaldırılmasına karşın ordu­nun yönetim üzerindeki etkisi azalmamış, aksine ordu giderek siyasallaşmıştı. Çünkü Tanzimat döneminden itibaren açılan okullar güçlü bir askeri yapılanmanın or­ta­ya çıkmasına neden olmuştu. Bu yapılanma, II. Abdül­hamid döneminde daha da güçlenmiş, II. Abdülha­mid’in uyguladığı politikalara tepki göstererek, yönetim üzerindeki baskılarını artırmıştı. 1876 ve 1908 yılların­daki meşrutiyet hareketleri ordunun siyaset sahnesinde bundan sonra daha belirgin bir şekilde görülmesine ze­min hazırlamıştı. II. Meşrutiyet döneminde ordu siyaset çekişmesi daha da artmış, 31 Mart Olayı ve Bab-ı Ali Bas­kını ordunun siyaset üzerinde ne kadar etkili oldu­ğunun en somut örnekleri olmuştu.

Anahtar Kelimeler

31 Mart Olayı • Bab-ı Ali Baskını • Ordu • Siyaset

Kaynakça

• Ahmad 2013 F. Ahmad, İttihat ve Terakki. İstanbul 2013.
• Ahmad 2014 F. Ahmad, İttihatçılıktan Kemalizme. İstanbul 2014.
• Akşin 2014 S. Akşin, Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. Ankara 2014.
• Akşin 2015 S. Akşin, 31 Mart Olayı. Ankara 2015.
• Alkan 1999 A. T. Alkan, “Ordu Siyaset İlişkisinin Tarihine Bir Derkenar: 31 Mart Vakaası ve Sonuçları”. Ed. G. Eren, Osmanlı II. Ankara (1999) 420-429.
• Alkan 2012 N. Alkan, Selanik’in Yükselişi. İstanbul 2012.
• Alkan 2013 T. A. Alkan, II.Meşrutiyet Döneminde Ordu ve Siyaset. İstanbul 2013.
• Alkan 2014a N. Alkan, Ve Selanik Düştü. İstanbul 2014.
• Alkan 2014b N. Alkan, Selanik İstanbul’a Karşı. İstanbul 2014.
• Aslan 2010 T. Aslan, “31 Mart Hadisesi Üzerine Vilayetlerde Çıkan Olaylar Karşısında Alınan Tedbirlere ve Askeri Faaliyetlere Dair Yazışmalar”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma-Uygulama Merkezi Dergisi 28 (2000)1-26.
• Aydemir 1971 Ş. S. Aydemir, Enver Paşa. Ankara 1971.
• Bayur 1991 Y. H. Bayur, Türk İnkılabı Tarihi 1/2. Ankara 1991.
• Bengi 2000 H. Bengi, Gazeteci, Siyasetçi ve Fikir Adamı Olarak Hüseyin Cahit Yalçın. Ankara 2000.
• Birinci 2012 A. Birinci Hürriyet ve İtilaf Fırkası. İstanbul 2012.
• Bleda 2010 M. Ş. Bleda, İmparatorluğun Çöküşü. İstanbul 2010.
• Burak 2011 B. Burak, “Osmanlıdan Günümüze Ordu-Siyaset İlişkileri”. History Studies 3 (2011) 46-67.
• Cavid Bey 2014 Cavid Bey, Meşrutiyet Ruznamesi. Çev: H. Babacan- S. Avşar. Ankara 2014.
• Georgeon 2012 F. Georgeon, Sultan Abdülhamid. Çev. A. Berktay. İstanbul 2012.
• Hale 1996 W. Hale, Türkiye’de Ordu ve Siyaset. Çev. A. Fethi. İstanbul 1996.
• İğdemir 1937 U. İğdemir, Kuleli Vakaası Hakkında Bir Araştırma. Ankara 1937.
• Kansu 2015 A. Kansu, 1908 Devrimi. İstanbul 2015.
• Karaman 2014 M. A. Karaman, “Meşrutiyet Dönemi Basın ve Basında Ordu-Siyaset İlişkisi”. Studies of Ottoman Domain 4/6 (2014) 1-20.
• Kayalı 1985 K. Kayalı, “Osmanlı Devletinde Yenileşme Hareketleri ve Ordu”. Tanzimat’tan Cumhuriyete Türkiye Ansiklopedisi 5 (1985) 1250-1258.
• Kuran 2000 A. B. Kuran, İnkılap Tarihimiz ve Jön Türkler. İstanbul 2000.
• Lewis 2011 B. Lewis, Modern Türkiye’nin Doğuşu. Çev. M. Kıratlı. Ankara 2011.
• Özcan 2013 A. Özcan, “Sultan Abdülaziz ve Dönemi”. Sultan Abdülaziz ve Dönemi Sempozyumu Bildiriler 3. Ankara (2013) 1-13.
• Ramsour 2013 E. E. Ramsour, Genç Türkler ve İttihat ve Terakki. İstanbul 2013.
• Sancar 2009 F. M. Sancar, II. Meşrutiyetten Cumhuriyete Milli Hakimiyet Düşüncesinin Gelişimi Hüseyin Cahit Yalçın Örneği. Ankara 2009.
• Selahaddin 1989 M. Selahaddin, İttihad ve Terakki’nin Kuruluşu ve Osmanlı Devletinin Yıkılışı Hakkında Bildiklerim. İstanbul 1989.
• Taşbaş 2009 E. Taşbaş, “Tanin Gazetesi ve Hüseyin Cahid’in Görüşleri Doğrultusunda İttihat ve Terakki Politikaları (1908-1914)”. Folklor/Edebiyat Dergisi 60 (2009) 205-224.
• Tunaya 2011 T. Z. Tunaya, Türkiye’de Siyasal Partiler. İstanbul 2011.
• Turfan 2013 N. Turfan, Jön Türklerin Yükselişi. İstanbul 2013.
• Türkgeldi 2010 A. F. Türkgeldi, Görüp İşittiklerim. Ankara 2010.
• Türkmen 1999 Z. Türkmen, Osmanlı Meşrutiyetinde Ordu-Siyaset Çatışması. İstanbul 1999.
• Yalçın 1943 H. C. Yalçın, Talat Paşa. İstanbul 1943.
• Yiğit 2014 Y. Yiğit, “İttihat ve Terakki Fırkası İçinde Parti İçi Muhalefet: Hizb-i Cedit Hareketi”. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi 28 (2014) 103-125.
• Zeyrek 2014 S. Zeyrek, “II. Meşrutiyet Sürecinde Osmanlı Devletinde Ordu- Siyaset İlişkileri Üzerine Genel Bir Bakış”. Osmanlı Hakimiyet Sahası Çalışmaları Dergisi 4/6 (2014) 39-64.
• Zürcher 2013 E. J. Zürcher, Milli Mücadelede İttihatçılık. İstanbul 2013