A Scene from the City of Salonica: the Çavuş Vlatadon Monastery Quarter in The Mid-19th Century

Yıl 2017, Cilt: 5, 447 - 462, 01.06.2017

Diren Çakılcı

Öz

The Temettuat registers cast a light upon the socio-economic history of the 19th century. However, any general historical narration and the widely accepted urban histary cannot draw a complete picture of each city. For this reason, a reconsideration of the main sour­ces of socio-economic data, such as the temettuat regis­ters, with different perspectives can bring change to many historical roles and to the characteristics of cit­ies. Salonica, which was one of the most important cities of the Ottoman State in the Rumelian Region and was at­tracting attention with its cosmopolitan structure, should be subjected to re-examination from the eviden­ce pro­vid­ed by the temettuat registers. Among the Muslim neigh­borhoods, the Çavuş Vlatadon Monas­tery quar­ter of the Greeks, which was located far from other sim­ilar neighbourhoods reveals itself as a workers quarter with similar characteristics to neighbouring quarters and natural relations with them from the interpretation of the details in different records. With the power deriv­ed from the presence of the historic mon­astery, the Greeks who had lived in this region for generations ex­pe­rienced in their daily lives different incidents and sit­u­ations from their resident cognates down in the city. In this context, they became differentiated from them individually and regionally and developed similarities that more closely resembled their neighbours.

Anahtar Kelimeler

Salonica • Çavuş Monastery • Vlatadon • Greek • Temettuat

Selanik Şehrinden Bir Kesit: 19. Yüzyıl Ortasında Çavuş Vlatadon Manastırı Mahallesi

Öz

Temettuat defterleri 19. yüzyılın sosyo-ekonomik ta­rihine ışık tutmaktadır. Ancak genel tarih anlatımı ve şe­hir tarihinin alışılageldik yazımı her şehrin tam bir res­mini çizemez. Bu nedenle temettuat defteri gibi, sosyo-ekonomik verileri ayrıntılarına kadar barındıran ana kay­nakların, farklı bakış açılarıyla yeniden ele alınması birçok şehre biçilen tarihi rol ve özellikleri değiş­tire­bile­cektir. Osmanlı Devleti’nin Rumeli Bölgesi’nde en önem­li şehirlerinden olan ve kozmopolit yapısıyla dikka­ti çeken Selanik de temettuat defterleri ışığında yeniden inceleme konusu olmalıdır. Müslüman mahalleleri ara­sın­da, ben­zer­lerinden uzakta konumlanan Çavuş Vlata­don Ma­nastırı Rum mahallesi, ayrıntıların farklı çerçe­veden yo­rum­lanmasıyla komşu mahalleleri ile benzeşen ve on­larla tabii ilişkiler tesis eden bir işçi mahallesi olarak kar­şımıza çıkmaktadır. Tarihi manastırın verdiği güçle bu mahallede yüzyıllarca yaşayan Rumlar, günlük ha­yat­larında şehrin aşağısında sakin soydaşlarından farklı an­lar ve durumlarla karşı karşıya kalmışlardır. Bu bağ­lam­da bireysel ve bölgesel olarak diğerlerinden farklılaş­mış ve komşularıyla benzeşmişlerdir.

Anahtar Kelimeler

Selanik • Çavuş Manastırı • Vlatadon • Rum • Temettuat

Kaynakça

• BOA., ML.VRD.TMT.d. 11464.
• BOA., ML.VRD.TMT.d. 11487.
• BOA., ML.VRD.TMT.d. 11604.
• BOA., ML.VRD.TMT.d. 11635.
• BOA., ML.VRD.TMT.d. 11654.
• BOA., ML.VRD.TMT.d. 11655.
• Akyalçın Kaya 2013 D. Akyalçın Kaya, Les Sabbatéens Saloniciens (1845-1912) : Des Individus Pluriels Dans Une Société Urbaine En Transition. (Yayımlanmamış Doktora Tezi).
• Anastassiadou 2003 M. Anastassiadou, Tanzimat Çağında Bir Osmanlı Şehri Selanik (1830- 1912). Çev. I. Ergüden. İstanbul 2003.
• Aydın 2008 M. Aydın, “Tatarbazarcığı”. Yay. Haz. A. Özaydın, F. Başar, E. Altan, B. Küçüksipahioğlu – M. Kesik, Prof. Dr. Işın Demirkent Anısına. İstanbul (2008) 649-689.
• Delilbaşı 1987 M. Delilbaşı, “Selanik ve Yanya’da Osmanlı Egemenliğinin Kurulması”. Belleten LI/199 (1987) 75-101.
• Devellioğlu 1986 F. Devellioğlu, Osmanlıca-Türçe Ansiklopedik Lûgat. Ankara 1986.
• Galanti 1947 A. Galanti, Türkler ve Yahudiler: Tarihî, Siyasî Tetkik. İstanbul 1947.
• Georgiadou 2014 K. Georgiadou, “Selanik’in Yunanlıları”. Ed. G. Veinstein, Selânik 1850- 1918: “Yahudilerin Kenti” ve Balkanlar’ın Uyanışı.İstanbul (2014) 151-162.
• Gökaçtı 1997 M. A. Gökaçtı, “1845 Yılında Selanik”. Toplumsal Tarih 168 (1997) 15-22.
• Gökaçtı 2002 M. A. Gökaçtı, “1845 Yılında Selânik’teki Müstemin Tüccarlar”. Toplumsal Tarih 224 (2002) 4-10.
• Karal 1943 E. Z. Karal, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı 1831. Ankara 1943.
• Karpat 2010 K. H. Karpat, Osmanlı Nüfusu 1830-1914. Çev. B. Tırnakçı, İstanbul 2010.
• Kiel 1999 M. Kiel, “Selânik”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi 36 (1999) 352-357.
• Kütükoğlu 1995 M. Kütükoğlu, “Osmanlı Sosyal ve İktisâdî Kaynaklarından Temettü Defterleri”. Belleten LIX/225 (1995) 395-418.
• Kütükoğlu 1999 M. Kütükoğlu,“İzmir Temettü Sayımları ve Yabancı Tebaa”. Belleten LXIII/238 (1999) 755-773.
• Mazower 2013 M. Mazower, Selanik: Hayaletler Şehri. Çev. G. Ç. Güven. İstanbul 2013.
• Molho 2005 R. Molho, Selanik Yahudileri 1856-1919, Özel Bir Cemaat. Çev. P. Abacı. İstanbul 2005.
• Moutsopoulos 2014 N. C. Moutsopoulos, “İki Yüzyıl Arasında Kalan Bir Kent”.
• Ed. G. Veinstein, Selânik 1850-1918: “Yahudilerin Kenti” ve Balkanlar’ın Uyanışı. İstanbul (2014) 27-47.
• Pakalın 1993 M. Z. Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü I-III. İstanbul 1993.
• Şemseddin Sami 2006 Şemseddin Sami, Kâmûs-ı Türkî. İstanbul 2006.
• Tafrali 1913 O. Tafrali, Topographie De Thessalonique. Paris 1913.