Turkish-American Struggle in The Western Battlefield in The Light of David Porter’s Memories and American’s Policies on The Region Today

Yıl 2017, Cilt: 5, 567 - 584, 01.06.2017

Ebru Güher

Öz

The Western Battlefield, which has a big role in the development and strengthening of the Ottoman Empire in the Mediterranean, had continuously created one of the struggle fields of the great powers due to its geo-political and geo-strategic significance. After America had gained its independence; focused its attention on international commercial activities, in this sense, the Mediterranean has been one of the most important areas of it. America, which understood that if the economic power was good, political power would also increase, had found itself in an effort to bring a respectable position in the world trade. America started to relations with the group known by the name of “Barbary Pirates” in the Western Battlefield for commercial purposes. In this study; Relations with the United States have been tried to evaluate in a general sense after telling the Ottoman Empire relations and the structure of the Western Battlefield. The work named Memoir of Commodore David Porter of The United States Navy had been used as one of the main sources in this study. Mentioned book; was written by David Dixon Porter who was son of David Porterwho was the United States’ first diplomat in the Ottoman Empire; was composed of notes, documents and letters which were left him by his father at that time. The book is a great importance in terms of lighting their struggles in the Western Battlefield where the first relationships of Ottoman Empire and America began. With this study, primarily the archival sources relevant to the subject and also local and foreign works have been tried to promote.At the end of the study: it has been aimed to explain that these regions struggled to improve the effectiveness of large power nowadays as in the past and how the United States became stronger in the world arena by strengthening its navy step by step

Anahtar Kelimeler

The United States • The Ottoman Empire • David Porter • Piracy • Merchant Ships • Trade Agreements

David Porter’in Anıları Işığında Garp Ocakları’nda Türk-Amerikan Mücadelesi ve Amerika’nın Günümüzde Bölge Üzerinde Politikaları

Öz

Osmanlı Devleti’nin Akdeniz’de gelişip güçlenme­sinde büyük rolü olan Garp Ocakları, jeo-politik ve jeo-stra­tejik öneminden dolayı sürekli büyük güçlerin mü­cadele sahalarından birini oluşturmuştur. Amerika ba­ğımsızlığını elde ettikten sonra; uluslararası ticari faali­yetlere ağırlık vermiş, bu anlamda en önemli alanların­dan biri de Akdeniz olmuştur. Siyasi gücün ekonomik güç­ten geçtiğini kavrayan Amerika kendini, dünya tica­retinde hatırı sayılır bir konuma getirme gayreti içeri­sin­de bul­muştur. Amerika, ticaret amacıyla Garp Ocak­la­rı’nda “Ber­beri Korsanları” adıyla anılan gruplarla mü­nasebete geçmiştir. Bu çalışmada; Garp Ocakları’nın ya­pısı, Os­man­lı Dev­le­ti’yle ilişkileri anlatıldıktan sonra ABD ile mü­nasebet­leri genel anlamda değerlendirilmeye çalışıl­mıştır. Bu ça­lışmada Memoir of Commodore David Porter of The Unit­ed States Navy adlı eser temel kaynak­lardan biri ola­rak kullanılmıştır. Adı geçen eser; ABD’nin Os­manlı Dev­leti’ndeki ilk diplomatı olan David Porter’in oğlu Da­vid Dixon Porter tarafından kaleme alınmış olup; babasının o dönemde kendine bıraktığı evrak, not­lar ve mek­tuplardan oluşmuştur. Eser, Amerika ile Os­manlı Devl­eti’nin ilk ilişkilerinin başladığı Garp Ocakla­rı’ndaki mücadelelerini aydınlatması bakımından bü­yük önem arz etmektedir. Bu çalışma, aynı zamanda ko­nuyla ilgili başta arşiv kaynakları olmak üzere yerli ve yabancı eserler de desteklenmeye çalışılmıştır. Çalışma sonu­cunda; bu bölgelerin günümüzde olduğu gibi geçmişte de büyük güçlerin etkinliklerini artırmak için mücadele verdiği, ABD’nin adım adım donan­masını geliştirerek dü­nya arenasında nasıl güçlendiği aydınla­tılmaya çalışıl­mıştır.

Anahtar Kelimeler

ABD • Osmanlı Devleti • David Porter • Korsanlık • Tüccar Gemileri • Ticari Antlaşmalar

Kaynakça

• “Cevdet Askeriye” 1132/50285, 7 Eylül 1759 (14 M 1173), 1070/47104, 26 Aralık 1761(29 C 1175), 1088/48021, 30 Mayıs 1764 (29 Z 1171), 1140/50660, 20 Mart 1776 (29 M 1190), 332/13772, 8 Ocak 1785 (26 S 1199), 69/3267, 24 Mart 1792 (09 Ş 1206), 279/11607, 1 Eylül 1801 (22 L 1216), 1212/54327, 1 Şubat 1818 (24 Ra 1233)
• “Cevdet Bahriye” 69/3267, 24 Mart 1792 (09 Ş 1206)
• “Hatt-ı Hümâyûn” 245/13782, 21 Mart 1811 (25 S 1226), 458/22557, 15 Şubat 1815 (05 L 1230), 746/35259, 14 Ağustos 1815 (08 N 1230), 1283/49739, 14 Aralık 1816 (34 M 1232), 1283/49765, 13 Şubat 1817 (36 R 1232)
• Acıpınar 2010 M. Acıpınar, ”XVII. Yüzyılın İlk Yarısında Toskana Grandukalığında Türk Esirler”. Ege Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih İncelemeleri DergisiXXV/1 (2010) 15-38.
• Akbal 2012 Ö. Akbal, “ABD’nin Afrika’ya Uzanan Eli: U.S. Africom”. Kaynak: http://www.21yyte.org/tr/arastirma/amerika-arastirmalari-mer kezi/2012/06/12/6636/abdnin-afrikaya-uzanan-eli-u-s-africom
• Akçura 1940 Y. Akçura, Osmanlı Devleti’nin Dağılma Devri (XVIII. ve XIX. Asırlarda). İstanbul 1940.
• Angel de Bunes 1999 M. Angel de Bunes, “Kanuni, Barbaros Paşa ve V. Charles: Akdeniz Dünyası”. Ed. G. Eren, Osmanlı 1. Ankara (1999) 392-397.
• Antony 2007 R. J. Antony, Pirates in the Age of Sail. New York 2007.
• Atamer 1967 H. Atamer, “İlk Türk-Amerikan Münasebetleri”. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi 2 (1967) 20-25.
• Bingöl 2013 O. Bingöl, “Arap Baharı ve Ortadoğu: Çok Eksenli Güç Mücadelesinde Denge Arayışları”. Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi / Journal of Turkish World Studies XIII/2 (2013) 25-49.
• Bozkurt 2002 N. Bozkurt, “Korsan”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisic. 26. İstanbul (2002) 210-212.
• Breitman 2009 I. Breitman, The Forgotten Founding Father of America The Barbary Conflicts, Part II: Navy and Commerce 1776-1816. London 2009.
• Cin 1991 H. Cin, “Mağrib Ülkeleri Üzerinde İslam’ın ve Türklerin İdari ve Hukuki Tesirleri”. Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırmaları Merkezi Dergisi 2 (1991) 15-38.
• Çetin 2002 A. Çetin, “Garp Ocaklarında Türk Varlığı”. Eds. H. C. Güzel, K. Çiçek – S. Koca, Türkler 9. Ankara (2002) 926-935.
• Dersan-Orhan 2013 D. Dersan Orhan, “Ortadoğu’nun Krizi: Arap Baharı ve Demokrasinin Geleceği”. Atılım Sosyal Bilimler Dergisi 3/1-2 (2013) 17-29.
• Eıckhoff 1999 E. Eıckhoff, “Akdeniz’deki Osmanlı Deniz Cephesi (XVI-XVIII. Yüzyıl)”. Ed. G. Eren, Osmanlı 1. Ankara (1999) 384-391.
• Erhan 1991 Ç. Erhan, “1830 Osmanlı-Amerikan Antlaşması’nın Gizli Maddesi ve Sonuçları”. Belleten LXII/234 (1998) 457-465.
• Erhan 1998 Ç. Erhan, “Amerika Birleşik Devletleri’nin Mağrib Ülkeleri İle İlişkileri (1776–1815)”. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi 53/1 (1998) 127-146.
• Erol 1979 M. Erol, “Amerika’nın Cezayir İle Olan İlişkileri (1785–1816)”. İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Dergisi 32 (1979) 689-730.
• Erol 1979; 1989 M. Erol, “Amerikan Trablusgarp İlişkileri”. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Dergisi 13/24 (1979; 1989) 129-155.
• Erol 1982 M. Erol, “Amerika’nın Tunus İle Olan İlişkileri (1796–1815)”.Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Dergisi 30/1-2 (1982) 115-128.
• Ezgü 1949 F. Ezgü, Osmanlı İmparatorluğu-Amerika Birleşik Devletleri İktisadȋ, Siyasȋ ve Kültürel Münasebetlerin Kuruluşu ve Gelişmesi (1795-1908). Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi. İstanbul 1949.
• Fedai 2008 A. Fedai, Fransa Hâkimiyetinde Cezayir (1914-1954). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Fırat Üniversitesi. Elazığ 2008.
• Fendoğlu 2002a H. T. Fendoğlu, Modernleşme Bağlamında Osmanlı-Amerika İlişkileri. İstanbul 2002.
• Fendoğlu 2002b H. T. Fendoğlu, “Osmanlı-Abd Arasındaki Ticari İlişkiler”. Eds. H. C. Güzel, K. Çiçek – S. Koca, Türkler 16. Ankara (2002) 270-282.
• Ferhavi 2013 F. Ferhavi, “Ortadoğu ve Afrika’da Fransız Dış Politikası”. Uluslararası Stratejik Araştırmalar Kurumu (USAK), Analiz No:27, Ortadoğu ve Afrika’da Fransız Dış Politikası. (2013) 1-14.
• Feyzioğlu 2009 Ö. Feyzioğlu, Osmanlı Arşiv Belgelerine Göre Sultan Abdülaziz Dönemi Osmanlı Amerika İlişkileri (1861-1876). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi. Kocaeli 2009.
• Gencer et al. 2008 A. İ. Gencer, A. F. Örenç – M. Ülver, Türk Amerikan Silah Ticareti Tarihi 1/Belgeler. İstanbul 2008.
• Gerger 2012 H. Gerger, ABD Ortadoğu Türkiye. İstanbul 2012.
• Göçer – Çınar 2015 İ. Göçer – S. Çınar, “Arap Baharı’nın Nedenleri, Uluslararası İlişkiler Boyutu ve Türkiye’nin Dış Ticaret ve Turizm Gelirlerine Etkileri”. Kafkas Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 6/10 (2015) 51-68.
• Gök 2014 N. Gök, “Osmanlı-Amerika İlişkilerinin Başlamasında Kuzey Afrika Ülkeleri (Garp Ocakları)’nın Etkileri ve İlk Anlaşmaların Diplomatik Açıdan Tahlili”. Tarihin Peşinde 11 (2014) 211‐240.
• Güler 2005 Y. Güler, “Osmanlı Devleti Dönemi Türk-Amerikan İlişkileri (1795–1914)”.
• Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi 6/1 (2005) 227-240.
• Hizmetli 1994 S. Hizmetli, “Türklerin Yönetimi Döneminde Cezayir’in İdaresi ve Kurumları”. Belleten 58/221 (1994) 79-80.
• Howe 1957 G. F. Howe, United States Army in World War II: The Mediterranean Theater of Operations: Northwest Africa: Seizing the Initiative in the West. Washington 1957.
• İnalcık 2011 H. İnalcık, Kuruluş ve İmparatorluk Sürecinde Osmanlı (Devlet, Kanun, Diplomasi). İstanbul 2011.
• Jewett 2002 T. Jewett, “Terrorism in Early America: The U.S. Wages War Against the Barbary States to End İnternational Blackmail and Terrorism”. The Early America Review IV/2 (2002) 6-15.
• Kahraman 1993 K. Kahraman, “Cezayir”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi c. 7. İstanbul (1993) 486-489.
• Karasapan 1960 C. T. Karasapan, Libya, Trablusgarp, Bingazi ve Fizan. Ankara 1960.
• Kavas 1999 A. Kavas, “Osmanlı Devleti’nin Afrika Kıtasında Hâkimiyeti ve Nüfusu”. Ed. G. Eren, Osmanlı 1. Ankara (1999) 421-430.
• Kavas 2012 A. Kavas, “Trablusgarp”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi 41. İstanbul (2012) 288-291.
• Kitapçı 1999 Z. Kitapçı, “Osmanlıların Orta Afrika Politikası: Askeri, Ticari ve Siyasi İlişkiler”. Ed. G. Eren, Osmanlı 1. Ankara (1999) 411-420.
• Köse 2010 O. Köse, “18. Yüzyılda Doğu Akdeniz’de Ticaret ve Güvenlik”. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi (Prof. Dr. Bayram Kodaman’a Armağan Özel Sayısı) (2010) 266-275.
• Kuran 1999 E. Kuran, “Osmanlı Döneminde Mağrib Tarihi”. Osmanlı Ansiklopedisic. 1 (1999) 398-400.
• Kurat 1964 A. N. Kurat, “Berberi Ocakları İle Amerika Birleşik Devletleri Münasebetleri (1774–1816)”. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Dergisi 2 (1964) 2-3.
• Kütükoğlu 1968 M. Kütükoğlu, “XVIII. Yüzyılda İngiliz ve Fransız Korsanlık Hareketlerinin Akdeniz Ticareti Üzerinde Etkileri”. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi 12 (1968) 57-71.
• Maksudoğlu 1967 M. Maksudoğlu, “Tunus’ta Dayıların Ortaya Çıkışı”. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 14/1 (1967) 189-219.
• McNamara 2016 R. McNamara, “The Young U.S. Navy Battled North African Pirates: Barbary Pirates Demanded Tribute, Thomas Jefferson Chose to Fight”. Kaynak: http://history1800s.about.com/od/americanwars/tp/barbarywars.htm
• Özdemir 2005 Ş. Özdemir, “Osmanlı Donanmasının Bir ‘Seyir Defteri’ ve XVIII. Yüzyıl Osmanlı Denizciliğine İlişkin Bazı Gözlemler”. Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi Tarih Dergisi 37 (2005) 213-263.
• Özkan 1994 Y. Özkan, “Eski Akdeniz-Yeni Akdeniz Şu Bizim Akdeniz”. Ekonomik Yaklaşım 4/11 (1994).
• Özmen 2007 C. Ö. Özmen, “Genç Cumhuriyet'in Akdeniz Savaşları, Osmanlı İmparatorluğu'yla Yapılan 1830 Dostluk ve Ticaret Antlaşması; ya da 19. Yüzyıl Amerikan-Osmanlı İlişkilerinin Amerikan Yazınına Etkisi ve Seyahatnâmeler”. Doğu-Batı Dergisi 42 (2007).
• Öztuna 1979 Y. Öztuna, Büyük Türkiye Tarihi 14. Ankara 1979. Pakalın 1983 M. Z. Pakalın, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü 1-2. İstanbul 1983.
• Porter 1875 D. D. Porter, Memoir of Commodore David Porter of the United States Navy. New York 1875.
• R. Fahreddin – M. Nabi, “Trablusgarp, Bingazi ve Oniki Ada Meseleleri”. Çev. Ü. Taşkın. Tarih Okulu Dergisi 7/18 (2014).
• Sarı 2012 B. Sarı, “Amerikan Ulusal Çıkarları ve Afrika”. Ankara Üniversitesi Afrika Çalışmaları Dergisi 1/2 (2012) 95-119.
• Steel 2001 R. Steel, “America’s Mediterranean Coast”. Eds. M. Bacigalupo – P. Castagneto, America and the Mediterranean, AISNA Associazione Italiana di Studi Nord-Americani (2001) 19-22.
• Şarman 2002 K. Şarman, “Osmanlı Topraklarında Büyük Gerginlik: Amerika’nın İlk Denizaşırı Harekâtı”. Popüler Tarih 2 (2002) 38-42.
• Şıvgın 2013 H. Şıvgın, “ABD’nin Trablusgarp’a Askeri Müdahalesi: 1801-1805”. Haz. Haydar Çakmak, ABD’nin Askeri Müdahaleleri 1801’den Günümüze. İstanbul 2013.
• Toprak 2012 S. V. Toprak, “Osmanlı Yönetiminde Kuzey Afrika: Garp Ocakları”. Türkiye Mecmuası 22 (2012) 223–236.
• Yiğit 2012 İ. Yiğit, “Tunus”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisic. 41. İstanbul (2012) 385-388.
• Zabecki 2012 D. T. Zabecki, “North Africa”. Kaynak: http://www.pbs.org/thewar/detail_5211.htm