Kekova Adası Sığ Resif Doğu Batığı Sualtı Kurtarma Kazısında Ele Geçen Buluntuların Değerlendirilmesi

Yıl 2020, Cilt: 8, 299 - 323, 30.06.2020

Erdoğan Aslan Uğurcan Orhan

https://doi.org/10.13113/CEDRUS.202014

Öz

Kekova Adası, Antalya İli Demre İlçesi sınırları içerisinde Üçağız Köyü yakınlarında yer almaktadır. 2012 yılından itibaren hem ada üzerinde hem de sualtında araştırmalar gerçekleştirilmiştir. 2016 yılında yapılan sualtı araştırmalarında ise yeni bir batık alanı tespit edilmiştir. Batık alanı; Tersane Koyu açıklarında bulunan ve Arkaik Dönem’e tarihlenen Sepet Kulplu Amphora Batığı’na çok yakın bir konumda yer almaktadır. Bulunduğu konum itibari ile bölgenin yoğun deniz trafiğine rağmen batığın kargosunda yer alan pişmiş toprak kapların bazıları şans eseri günümüze kadar sağlam olarak koruna gelmiştir. Söz konusu kültür varlıklarının tespiti kadar korunması da büyük önem arz etmesinden dolayı acil müdahale bekleyen öncelikli bu alan için kurtarma kazısı gerçekleştirilmiştir. Alanda sağlam durumda bulunan pişmiş toprak kapların bilimsel-sistematik yöntemlerle tam niteliklerinin araştırılması için uygun yöntem ve tekniklerle su üstüne çıkartılmıştır. Sonrasında müze ortamında kurulan tuzdan arındırma tanklarına yerleştirilmişlerdir.
Sualtı kurtarma kazısı kapsamında batık alanında; amphoralar, pişmiş toprak mutfak kapları, gemi kullanımına ait objeler, kökeni tespit edilemeyen bazı kap formları ile bronz kaplar ve metal objeler tespit edilmiştir. Tespit edilen buluntular; köken, işlev ve tarih olarak ele alınmıştır. Tüm yapılan çalışmalar neticesinde ele geçen pişmiş toprak kap ve objeler detaylı olarak incelenmiş ve bilim dünyasına tanıtılmaya çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kekova Adası, Topuk Doğu Batığı, Sualtı Kurtarma Kazısı, Amphoralar, Gemi Kullanımına ait Kap ve Objeler

Evaluation of the Finds Recovered from the Underwater Rescue Excavation of the Kekova Island Shallow Reef Eastern Wreck

Öz

Kekova Island is near Üçağız village within the borders of the Demre District of Antalya Province. Since 2012, researches have been carried out both on the island and underwater. In the underwater surveys conducted in 2016, a new wreck area was identified. The wreck area is located very near the Basket-handled Amphora Wreck, which is off the Tersane Bay and dates from the Archaic Period. Due to its location, despite the region's intense sea traffic, some of the terracotta vessels in the cargo of this shipwreck have survived intact to today. Since the discovery and protection of these cultural assets is of great importance, a rescue excavation was performed in this priority area, which awaits urgent intervention. To determine the exact types of pottery vessels intact in the area it was investigated with scientific-systematic methods and they were brought to the surface employing suitable methods and techniques. They were then placed in desalination tanks installed in the museum environment.
Within the scope of this underwater rescue excavation, amphorae, terracotta kitchen vessels, objects for ship use, some vessel forms of undetermined origins, bronze vessels and metal objects were identified. The finds were studied to determine their origin, function and date. The pottery vessels and objects obtained as a result of this rescue work were examined in detail and are introduced to the world of science.

Anahtar Kelimeler

Kekova Island, Shallow Reef Eastern Wreck, Underwater Rescue Excavation, Amphorae, Vessels and Objects for Ship Use

Kaynakça

• Alkaç 2012 E. Alkaç, “Korykos (Kilikia) Yüzey Araştırmalarında Bulunan LR 1 Amphoraları”. Olba XX (2012) 323-344.
• Alkaç 2013 E. Alkaç, “Silifke Müzesinden Doğu Akdeniz Üretimi Amphoralar”. Cedrus I (2013) 107-124.
• Alkaç 2015 E. Alkaç, “Kanytellis Kazısından Late Roman 1 Amphoraları”. Ed. Ü. Aydınoğlu, Kanytellis-Kanlıdivane, Dağlık Kilikia'da Bir Kırsal Yerleşimin Arkeolojisi. İstanbul (2015) 151-159.
• Alpözen et al. 1995 O. Alpözen, A. H. Özdaş – B. Berkaya, Bodrum Sualtı Arkeoloji Müzesi Ticari Amphoraları. Ankara 1995.
• Aslan 2015 E. Aslan, “Kekova Adası 2012-2013 Yılı Sualtı Araştırmalarında Bulunan Amphoraların Tipolojik Değerlendirmesi”. Olba XXIII (2015) 321-369.
• Aslan 2018 E. Aslan, “Antik Çağ “Gemi Tipi Maltızlar” A “Ship-Type Braziers” of the Roman Imperial Period”. TINA Denizcilik Arkeolojisi Dergisi 8 (2017) 10-23.
• Autret et al. 2010 C. Autret, R. Yağcı – N. K. Rauh, “Soli/Pompeipolis’te LRA 1 Amphora Fırın Alanı”. Anmed 8 (2010) 203-207.
• Balance et al. 1989 M. Balance, J. Boardman, S. Corbett – S. Hood, Excavations in Chios 1952–1955: Byzantine Emporio. BSA Suppl. 20. Athens 1989.
• Ballet – Dixneuf 2004 P. Ballet – D. Dixneuf, “Ateliers D'amphores De La Chora Egyptienne Aux Epoques Romaine Et Byzantine”. Eds. J. Eiring – J. Lund, Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean Acts of the International Colloqium at the Danish Institute at Athens, Monographs of the Danish Institute at Athens, Vol. 5. Denmark (2004) 67- 72.
• Ballet – Picon 1987 P. Ballet – M. Picon, “Recherches Sur Les Origines, De La Céramique Des Kellia”. CCE 1 (1987) 17-48.
• Ballet 1993 P. Ballet, “Relations Céramiques Entre L’égypte Et Chypre À L’epoque Gréco-Romaine Et Byzantine”. Hellenistic and Roman Pottery in the Eastern Mediterranean-Advances in Scientific Studies, Acts of the II Nieborow Pottery Workshop (1993) 11-25.
• Ballet 1995 P. Ballet, “De L’empire Romain à la Conquete Arabe. Les Productions Céramiques Egyptiennes”. La céramique médiévale an Méditerranée, Actes du VIe congres de L’AIECM 2 (1995) 53-61.
• Bass – Van Doorninck 1971 G. F. Bass – F. H. Van Doorninck, “A Fourth-Century Shipwreck at Yassı Ada”. AJA 75/1 (1971) 27-37.
• Bass – Van Doorninck 1982 G. F. Bass – F. H. Van Doorninck, Yassi Ada I. A Seventh Century Byzantine Shipwreck. Texas 1982.
• Bass 2004 G. F. Bass, “Personal Effects”. Ed. G. F. Bass, S. D. Matthews, J. R. Steffy – F. H. Van Doorninck, Serçe Limanı: An Eleventh-Century Shipwreck Volume I: The Ship and Its Anchorage, Crew, and Passengers. Texas (2004) 274-288.
• Blinkenberg 1931 C. Blinkenberg, Lindos, Fouilles de L’acropole. Vol. 1: Les Petits Objets. Berlin 1931.
• Bonifay – Pieri 1995 M. Bonifay – D. Piéri, “Amphores du ve au VIIe s. à Marseille: Nouvelles Données Sur la Typologie et Le Contenu”. JRA 8 (1994) 94-120.
• Bonifay 1986 M. Bonifay, "Observations sur Les Amphores Tardives a Marseille D'apres Les Fouilles de la Bourse (1980-1984)". RAN 19 (1986) 269-305.
• Bonifay 2004 M. Bonifay, Etudes Sur la Céramique Romaine Tardive d’Afrique. Oxford 2004.
• Burragato et al. 2007 F. Burragato, M. Nezza, A. F. Ferrazzoli – M. Ricci, “Late Roman I Amphora Types Produced at Elaiussa Sebaste”. LRCW 2/2 (2007) 689-700.
• Božič 2005 D. Božič, “Die Spätrömischen Hortfundevon der Gora Oberhalb von Polhov Gradec”. Arheološki vestnik 56 (2005) 293-368.
• Demirer 2013 Ü. Demirer, Kibyra Metal Buluntuları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya 2013.
• Deonna 1938 W. Deonna, Exploration Archéologique de Délos. Vol. 18: Le Mobilier Délien. Paris 1938.
• Diamanti 2010 C. Diamanti, “Stamped Late Roman/Poto-Byzantine Amphoras from Halasarna of Kos”. Rei Cretariae Romanae Fautorum Acta 41 (2010) 1-8.
• Diamanti 2016 C. Diamanti, “The Late Roman Amphora Workshops of Paros Island in the Aegean Sea”. Rei Cretariae Romanae Fautorum Acta 44 (2016) 691-697.
• Dixneuf 2011 D. Dixneuf, Amphores Égyptiennes: Production, Typologie, Contenu et Diffusion, (IIIe Siècle Avant J. C–IXe siècle après J.-C.). EtAlex 22. Alexandrie 2011.
• Doksanaltı – Aslan 2018 E. M. Doksanaltı – E. Aslan, Comparison of A “Ship-Type” Brazier Found in Knidos Underwater Research and “Ship-Type”' Braziers of The Roman İmperial Period”. Rei Cretariae Romanae Favtorvm Acta 45 (2018) 659-666.
• Durukan 2015 M. Durukan, “Geç Antik Çağ’da Doğu Akdeniz’deki Ekonomik Gelişmenin Nedenleri”. Adalya XVIII (2015) 241-257.
• Egloff 1977 M. Egloff, “Kellia: La Poterie Copte: 4 Siècles D'artisanat et D'échanges en Basse-Égypte. Vol. 3”. Geneve (1977) 108-119.
• Empereur – Picon 1989 J. Y. Empereur – M. Picon, “Les Régions de Production D’Amphores Impériales en Méditerranée Orientale”. Anfore Romane e Storia Economica: Un Decenio Di Richerce, Collection De L’Ecole Française De Rome 114 (1999) 223-248.
• Empereur – Picon 1992 J. Y. Empereur – M. Picon, “La Reconnaissance des Productions des Ateliers Céramiques: l'example de la Maréotide”. CCE 3 (1992) 145–152.
• Empereur – Picon 1999 J. Y. Empereur – M. Picon, “Les Ateliers D’amphores du Lac Mariout”. BCH Suppl. 32 (1999) 75-91.
• Ferrazzoli – Ricci 2007 A. F. Ferrazzoli – M. Ricci, “Elaiussa Sebaste: Produzioni e Consumi di Una Città Della Cilicia tra V e VII Secolo”. LRCW 2/2(2007) 671-688.
• Gayraud – Treglia 2014 R. P. Gayraud – J. C. Treglia, ''Amphores, Ceramiques Culinaires Et Ceramiques Communes Omeyyades D'un Niveau D'incendie a Fustat-lstabl Antar (Le Caire, Egypte)". LRCW 4/1 (2014) 365-376.
• Hayes 1992 J. W. Hayes, Excavations at Saraçhane in İstanbul Volume II, The Pottery. New Jersey 1992.
• Hayes 2008 J. W. Hayes, Roman Pottery: Fine-Ware Imports. New Jersey 2008.
• Hill 2016 T. Hill, A Guide to Late Roman and Byzantine Amphorae. Arizona 2016.
• Hocker 2004 F. M. Hocker, “Tools”. Eds. G. F. Bass, S. D. Matthews, J. R. Steffy – F. H. Van Doorninck, Serçe Limanı: An Eleventh-Century Shipwreck Volume I: The Ship and Its Anchorage, Crew, and Passengers. Texas (2004) 297-328.
• Jacobsen 2004 K. W. Jacobsen, “Regional Distribution of Transport Amphorae in Cyprus in the Late Roman Period”. Eds. J. Eiring – J. Lund, Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean Acts of the International Colloqium at the Danish Institute at Athens, Monographs of the Danish Institute at Athens, Vol. 5. Denmark (2004) 143-148.
• Kızılarslanoğlu 2016 H. A. Kızılarslanoğlu, Antik Çağ’da Elaiussa Sebaste’nin Amphora Üretimi ve Ticari İlişkileri. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Atatürk Üniversitesi. Erzurum 2016.
• Koçak-Yaldır 2002 A. Koçak-Yaldır, İçel Müzesi’ndeki Erken Bizans Dönemi Seramik Buluntuları. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Mersin Üniversitesi. Mersin 2002.
• Konstantinidou 2010 A. Konstantinidou, “Aspects of Everyday Life in a Monastic Settlement: Amphorae and Cooking Wares (4th – 7th c.) from the Old Monastery of Baramus in the Wadi Natrun (Egypt): A First Glance”. Ed. S. Menchelli, S. Santoro, M. Pasquinucci – G. Guiducci, LRCW 3 (2010) 951-961.
• Korkut 2007 T. Korkut, “Die Spätantike und Frühbyzantinische Keramik Aus Patara”. Eds. B. Böhlendorf-Arslan, A. O. Uysal – J. Witte-Orr, Late Antique and Medieval Pottery and Tiles in Mediterranean Archaeological Contexts BYZAS VII (2007) 147-168.
• Laflı – Şahin 2015 E. Laflı – G. K. Şahin, “Middle Byzantine ceramics from southwestern Paphlagonia.” Anatolia Antiqua”. Revue Internationale D'archéologie Anatolienne XXIII. Paris (2015) 63-149.
• Liebeschuetz 1972 J. H. W. G. Liebeschuetz, Antioch: City and Imperial Administration in the Later Roman Empire. Oxford 1972.
• Lledo 2009 B. Lledo, “Demijohns and Other Large Globular Bottles”. Eds. G. F. Bass, R. H. Brill, B. Lledo – S. D. Matthews, Serçe Limanı, Volume II: The Glass of an Eleventh-Century Shipwreck. Texas (2009) 335-348.
• Majcherek – El-Shennawi 1992 G. Majcherek – A. El-Shennawi. “Research on Amphorae Production on the Northwestern Coast of Egypt”. CahCerEg 3 (1992) 123-136.
• Majcherek 2004 G. Majcherek, “Alexandria's Long-distance Trade in Late Antiquity - the Amphora Evidence”. Eds. J. Eiring – J. Lund, Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, Monographs of the Danish Institute at Athens, Vol. 5. Denmark (2004) 229- 237.
• Manning et al. 2000 S. W. Manning, S. I. Monks, D. A. Sewell – S. Demesticha, “Late Roman Type 1a Amphora Production at the Late Roman Site of Zygi-Petrini, Cyprus”. Report of the Department of Antiquities Cyprus (2000), 233-256.
• Marchand – Dixneuf 2007 S. Marchand – D. Dixneuf, “Amphores et Conteneurs Egyptiens et Importes du VII Siecle apr. J.-C. Sondages Recents de Baouit (2003-2004)”. CCE 8/1 (2007) 309-343.
• Michaelides 1996 D. Michaelides, “The Development of the Cypriote Economy from the Prehistoric Period to the Present Day”. Eds. V. Karageorghis – D. Michaelides, The Economy of Cyprus during the Hellenistic and Roman Periods. Nicosia (1996) 139-152.
• Opait 2004 A. Opait, “The Eastern Mediterranean Amphorae in the Province of Scythia”. Eds. J. Eiring – J. Lund, Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean Acts of the International Colloqium at the Danish Institute at Athens, Monographs of the Danish Institute at Athens, Vol. 5. Denmark (2004) 293-308.
• Orhan 2017 U. Orhan, “Phaselis 2016 Yılı Güney Limanı Amphora Buluntuları”. Phaselis III (2017) 141-148.
• Orhan 2018 U. Orhan, Kekova Sualtı Araştırmalarında Tespit Edilen Amphoralar. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya 2018.
• Özdaş et al. 2012 H. Özdaş, N. Kızıldağ – E. Okan, “Ege-Akdeniz Bölgesi Sualtı Araştırması 2010 Yılı Çalışmaları”. AST 29/2 (2012) 267-280.
• Özdemir 2009 B. Ş. Özdemir, Patara Roma Dönemi Günlük Kullanım Seramikleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya 2009.
• Peocock – Williams 1986 D. P. S, Peocock – D. F. Williams, Amphorae and the Roman Economy: An Introductory Guide. London 1986.
• Pieri 1998 D. Pieri, “Les İmportations D'amphores Orientales En Gaule Méridionale Durant L'Antiquité Tardive (IVe-VIIe siècles apr. J.-C.). Typologie, Chronologie Et Contenu”. SFECAG, Actes du Congres D’lstres. (1998) 97-106.
• Pieri 2005 D. Pieri, Le Commerce du Vin Oriental, A L’epoque Byzantine (Ve-VIIe siècles). Beyrouth 2005.
• Pieri 2007 D. Pieri, “Les Centres De Production D’amphores en Méditerranée Orientale Durant L’Antiquité Tardive: Quelques Remarques”. LRCW 2/2(2007) 611-625.
• Pierrat 1996 G. Pierrat, “Evolution De La Ceramique De Tod, Du II Au VII Siècle apr. J.-C.”. CCE 4 (1996) 189-214.
• Riley 1979 J. A. Riley, “The Coarse Pottery From Berenice”. Ed. J. A. Lloyd, Excavations at Sidi Khrebish, Benghazi (Berenice) Vol. II. Tripoli (1979) 91-497.
• Robinson 1959 H. S. Robinson, Pottery of the Roman Period, The Athenian Agora, Volume 5. Athens 1959.
• Sazanov 2000 A. Sazanov, “Les Ensembles Clos de Chersonese de la Fin du VI e- Troisieme Quart du VII e Siecles: La Chronologie de la Ceramique”. Les Sites Archéologiques en Crimée et au Caucase durant l’Antiquité tardive et le haut Moyen-Age. Leiden–Boston–Köln (2000) 123-149.
• Schwarzer 2004 J. K. Schwarzer, “The Weapons”. Eds. G. F. Bass, R. H. Brill, B. Lledo – S. D. Matthews, Serçe Limanı, Volume II: The Glass of an Eleventh-Century Shipwreck. Texas (2009) 363-398.
• Sciallano – Sibella 1991 M. Sciallano – P. Sibella, Amphores Comment les Identifier?. Errance 1991.
• Swan 2004 V. G. Swan, “Dichin (Bulgaria) and the Supply of Amphorae to the Lower Danube in the Late Roman Early Byzantine Period”. Eds. J. Eiring – J. Lund, Transport Amphorae and Trade in the Eastern Mediterranean Acts of the International Colloquium at the Danish Institute at Athens, Monographs of the Danish Institute at Athens, Vol. 5. Denmark (2004) 371-382.
• Şenol – Alkaç 2017 A. K. Şenol – E. Alkaç, “The Rediscovery of an LR 1 Workshop in Cilicia and the Presence of LRA 1 in Alexandria in the Light of New Evidence”. LRCW 5/II (2017) 831-844.
• Şenol 2000 A. K. Şenol, İskenderiye Kazılarında Ele Geçen Amphoralar Işığında Kentin Roma Dönemi Şarap, Zeytinyağı, Salamura Balık ve Sosyal Ticareti. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ege Üniversitesi. İzmir 2000.
• Şenol 2003 A. K. Şenol, Marmaris Müzesi Ticari Amphoraları. Ankara 2003.
• Şenol 2007 A. K. Şenol, “A Statistical Essay on the Distribution of Imported Amphorae Finds of the CEAlex Salvage Excavations”. CCE 8/I (2007) 57-75.
• Şenol 2008 A. K. Şenol, “Cilician Commercial Relations with Egypt due to the New Evidence of Amphora Finds”. Olba XVI (2008) 109-131.
• Şenol 2009 A. K. Şenol, AETAM’da Bulunan Amphoraların Tipolojisi”. Ed. A. K. Şenol, AETAM’da (Arslan Eyce Taşucu Amphora Müzesi) Bulunan Ticari Amphoralar ve Akdeniz’de Ticaretin İzleri. Mersin (2009) 100-319.
• Şenol 2018 A. K. Şenol, Commercial Amphorae in the Graeco-Roman Museum of Alexandria. ÉtAlex 44. Alexandria 2018.
• Tomber – Williams 2000 R. Tomber – D. Williams, “Egyptian Amphorae in Britain and the Western Provinces”. Britannia XXXI (2000) 41-54.
• Williams 1989 C. Williams, Anemurium, The Roman and Early Byzantine Pottery. Canada 1989.
• Zemer 1977 A. Zemer, Storage Jars in Ancient Sea Trade. Haifa 1977.