Lykia’da Hristiyanlığın Yükselişi

Yıl 2022, Cilt: 10, 301 - 312, 26.06.2022

Bahattin Bayram

Öz

Lykia’da Hristiyanlığın kökenleri ve gelişimi üzerine çalışmalar, 20. yüzyılın ilk çeyreğinden itibaren, farklı disiplinlerden bilim insanlarının yürüttüğü araştırmalar neticesinde, üç yüz yıllık bir kronolojik sınır içerisine değerlendirilmiş fakat Hristiyanlığın hangi unsurlar aracılığıyla, nasıl kabul edildiğine ilişkin bütüncül bir yaklaşım ortaya konulmamıştır. Bu sebeple I. ila IV. yüzyıllar arasına odaklanan bu çalışmanın amacı modern, antik ve arkeolojik kaynakları eleştirel bir perspektifte değerlendirerek, konunun kaynaklarını tanımaktır. İkinci olarak mevcut Lykia araştırmaları kapsamında literatürde bir boşluk olarak gözüken Lykia’da Hristiyanlığın nasıl geliştiğini ve bu doğal süreçte hangi unsurların kullanıldığını sözü edilen kaynaklar ışığında ortaya koymaktır

Anahtar Kelimeler

Lykia, kilise, Erken Hristiyanlık, Hristiyanlar

Destekleyen Kurum

Bu makale Koç Üniversitesi Suna & İnan Kıraç Akdeniz Medeniyetleri Araştırma Merkezi (=AKMED) (Proje No: KU AKMED 2019/T.1050) tarafından desteklenen yüksek lisans tezimin yeni bulgular ışında tekrar değerlendirilmiş halidir.

Proje Numarası

Proje No: KU AKMED 2019/T.1050

The Rise of Christianity in Lycia

Öz

The studies on the origins of Christianity and the development in the Lycia have been evaluated by scholars coming from different backgrounds in the three centuries’ chronological borders, but an integrative approach to how Christianity was adopted and through which elements, have not been put forward. In this way, the first aim of this study that focuses on between the first and the third centuries is to identify the question’s sources by evaluating the modern, the ancient and the archaeological sources from a critical perspective. Considering the given sources, the second aim of the paper is to answer how Christianity developed in the Lycia and which elements were employed in this natural process, which seems to have been a gap in the Lycian studies presented.

Anahtar Kelimeler

Early Christianity, Lycia, Church, Christians

Proje Numarası

Proje No: KU AKMED 2019/T.1050

Kaynakça

• Akyürek E. 2016, “Andriake: The Port of Myra in Late Antiquity”. Eds. P. Magdalino & N. Necipoğlu, Trade in Byzantium: Papers from the Third International Sevgi Gönül Byzantine Studies Symposium. İstanbul, 465-487.
• Ameling W. 2004, Inscriptiones Judaicae Orientis II. Tübingen.
• Anrich G. 1913-1917, Hagios Nikolaos: der Heilige Nikolaos in der griechischen Kirche: Texte und Untersuchungen. Berlin.
• Bayram B. 2020, “Eski Çağ Roma Dünyası’nda Doğal Afetlerin Azınlıklar Üzerine Etkileri: Lykia Piskoposu Nikandros ve Presbyter Hermaios Örneği”. Eds. B. Koçakoğlu & D. Çakılcı, Antalya Kitabı III. Konya, 121-128.
• Bennet J. 2015, “Christianity in Lycia: From its beginnings to the ‘Triump of Orthodoxy’”. Adalya 18, 259-287.
• Brock S. 2017, “The Martyrdom of Crescus (Crescens) of Myra”. AnnBoll 135, 5-22.
• Ceylan B. & Karabacak E. 2021, “Wreck the Temple, Raise the Church? Christianization of the Urban Landscape in Lycia”. Eds. N. D. Kontogiannis & T. B. Uyar, Space and Communities in Byzantine Anatolia: Papers from the Fifth International Sevgi Gönül Byzantine Studies Symposium. İstanbul, 263-273.
• Coogan M. D. 2018, The New Oxford Annonated Bible. Oxford.
• Corke Webster J. 2012, “Author and Authority: Literary Representations of Moral Authority in Eusebius of Caesarea’s The Martyrs of Palestine”. Eds. P. Gemeinhardt & J. Leemas, Christian Martyrdom in Late Antiquity (300-450 AD): History and Discourse, Tradition and Religious Identity. Berlin, Boston, 51-78.
• Çevik N. 2010, “A Unique Discovery in Lycia: The Ancient Synagogue at Andriake, Port of Myra”. Adalya 13, 335-366.
• Çevik N. 2015, Lykia Kitabı. İstanbul.
• Çorağan Karakaya N. 2010, “Myra Aziz Nikolaos Kilisesi ve Duvar Resimleri Işığında Aziz Nikolaos’un Yaşamı ve Kişiliği”. Ed. N. Çevik, Arkeolojisinden Doğasına Myra/Demre ve Çevresi. Antalya, 127-135.
• Delehaye H. 1902, Synaxarium ecclesiae Constantinopolitane: e Codice Sirmondiano nunc Berolinensi, adiectis synaxariis. Bruxellis.
• Detoraki M. 2014, “Greek Passions of the Martyrs in Byzantium”. Ed. S. Efthymiadis, The Ashgate Research Companion to Byzantine Hagiography II: Genres and Contexts. Surrey, 61-101.
• Elliott J. K. 2005, The Apocryphal New Testement: A Collection of Apocryphal Christian Literature in an English Translation. Oxford.
• Erdoğan O. & Ceylan B. 2019, “Kilise İçinde Kilise: Lykia’daki Geç Antik Çağ Bazilikal Planlı Kiliselerin Orta Çağ’da İkincil Kullanımları”. Cedrus VII, 663-679.
• Eusebios. 1967, De martyribus Palaestinae, Eusebe de Cesaree. Histoire ecclesiastique. Ed. G. Bardy, Paris. Foss C. 1993, “Lycia in History”. Ed. J. Morganstern, The Fort at Dereağzı and Other Material Remains in its Vicinity: from Antiquity to the Middle Ages. Tübingen, 5-25.
• Foss C. 1994, “The Lycian Coast in the Byzantine Age”. Dumbarton Oaks Papers 48, 1-52.
• Fowden G. 1990, “Religious Developments in Late Roman Lycia: Topographical Preliminaries”. Μελετηματα 10, 343-372.
• Harrison M. 2001, Mountain and Plain: From the Lycian Coast to the Phrygian Plateau in the Late Roman and Early Byzantine Period. Ed. W. Young, Ann Arbor.
• Harrison R. M. (20 Ağustos 1960), “New Discoveries in Lycia: Four Early Christian Monasteries”. The Illustrated London News, 305.
• Harrison R. M. 1963, “Churches and Chapels of Central Lycia”. Anatolian Studies 13, 117-151.
• Hellenkemper H. & Hild F. 2004, Lykien und Pamphylien. Wien.
• Jacobek R. 1999, “Bizans Piskoposluk Merkezi Limyra”. Ed. J. Borchhardt, Limyra Zemuri Taşları: Likya Bölgesi’nde Limyra Antik Kenti’nin Gizemli Sularında Yapılan Arkeolojik Araştırmalar. Çev. G. Yümer, İstanbul, 111-115.
• Lackner W. 1980, “Eine unedierte Passion der Märtyrer Nikandros and Hermaios (BHG 2295)”. JbÖbyz 29, 99-131.
• Mitchell S. 1988, “Maximinus and the Christians in A.D. 312: A New Inscription”. The Journal of Roman Studies 78, 105-124.
• Olcay Uçkan B. Y. & Kayapınar L. 2015, “Olympos Piskoposu Methodios ve Olmypos Kenti”. Ed. H. İşkan & F. Işık, Kum’dan Kent’e Patara Kazılarının 25. Yılı: Uluslararası Sempozyum Bildirileri. 11-13 Kasım 2013, Antalya. İstanbul, 535-544.
• Öztaşkın G. 2017, “Olympos Kenti Episkopeion Yapı Topluluğu”. Ed. B. Y. Olcay Uçkan, Olympos I: 2000 – 2014 Araştırma Sonuçları. İstanbul, 49-78.
• Pülz A. 1996, “Eine frühchristliche Kirche beim Ptolemaion in Limyra”. Ed. F. Blakolmer et al., Fremde Zeiten: Festchrift für Jürgen Borchhardt zum sechzigsten Geburtstag am 25. Februar 1996 darpebracht von Kollegen, Schülern und Freunden I. Wien, 239-250.
• Ramsay W. M. 1893a, The Church in the Roman Empire before A.D. 170. London.
• Ramsay W. M. 1893b, “Methodius, Bishop of Olmypos”. The Classical Review 7/7, 311-312.
• Saint Jerome. 1999, On Illustrious Men. Çev. T. P. Halton, Washington, D.C.
• Schultze V. 1926, Altchristliche Städte und Landschaften: Kleinasien II. Gütersloh.
• Ševčenko I. & Patterson Ševčenko N. 1984, The Life of Saint Nicholas of Sion. Massachusetts.
• Seyer M. & Lotz H. 2013, “A Synagogue in Limyra? Preliminary Report on a Byzantine Building with Jewish Elements”. Journal of Ancient Judaism 4, 133-148.
• Smith M. F. 1998, “Excavations at Oinoanda 1997: The New Epicurean Text”. Anatolian Studies 48, 125-170. Socrates. 1886, Ecclesiastical History. Ed. P. Schaff, New York.
• Şahin F. 2020, “Geç Antik Dönem ve Orta Çağ”. Ed. H. İşkan & F. Şahin, Patara: Lykia’nın Akdeniz’e Açılan Kapısı. Ankara, 117-127.
• Şimşek C. 2013, Laodikeia (Laodicea ad Lycum). İstanbul.
• Şimşek C. 2015, Laodikeia Kilisesi: Lykos Vadisi’nde Hıristiyanlık. Denizli.
• Takmer B. 2007, “Lex Portorii Provinciae Lyciae Ein Vorbericht über die Zollinschrift aus Andriake aus neronischer Zeit”. Gephyra IV, 165-188.
• Talloen P. 2019, “The Rise of Christianity Sagalassus”. Eds. S. Mitchell & P. Pilhofer, Early Christianity in Asia Minor and Cyprus: From the Margins to the Mainstream. Leiden, Boston, 164-201.
• Tütüncü E. 2017, Pisidia, Pamphylia ve Lykia Bölgesi Roma İmparatorluk Dönemi (MS 1-3. Yüzyıllar) Sikke Dolaşımı. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi. Isparta.
• Urano S. 2020, “History of the Episcopal Church of Tlos: The Evidence and Its Interpretation”. Eds. T. Korkut & S. Urano, The City Basilica of Tlos. Antalya, 35-69.
• Wace 2013, The Hagiographical Works: The Conception Nostre and the Lives of St Margaret and St Nicholas. Çev. J. Blacker et. al., Leiden, Boston.
• Wallace R. & Williams W. 2012, Tarsuslu Paulus’un Üç Dünyası. Çev. Z. Z. İlkgelen, İstanbul.
• Wilson M. 2018, “Jews and Christians in Ancient Lycia: A Fresh Appraisal”. Eds. S. Doğan & E. F. Fındık, Aziz Nikolaos Kilisesi Kazıları 1989-2009. İstanbul, 11-34.
• Wortley J. 1976, “The Passion of Saint Themistocles”. AnnBoll 94, 23-33.
• Wortley J. 1977, “The Passion of Saint Crescentius BHG 2087”. AnnBoll 95, 241-246.