Philadelphia Antik Kentinden (Isauria – Kilikia Tracheia) Kaburga Bezemeli Cam Kâse/Fincanlar

Yıl 2024, Cilt: 12, 105 - 122, 11.06.2024

Hatice Körsulu

Öz

Philadelphia antik kenti, Isauria – Kilikia Trakheia Bölgesi’nde gösterilmektedir. Bugün Karaman ili Ermenek ilçesinde Gökçeseki köyünün kuzeyinde yer almaktadır. 2015 yılında antik kentin nekropolisinde bir kurtarma kazısı yapılmıştır. Kazılarda podyumlu lahit mezarlar ortaya çıkarılmıştır. Bu lahitlerin bitiminde atık çukuru olduğu düşünülen bir alanla karşılaşılmıştır. Bu çalışmanın konusu, söz konusu atık çukurundan ele geçen kaburga bezemeli cam kâse/fincanlardır. Bunlar arasında yarı küresel gövdeli-kaburga bezemeli kâseler, ince kaburgalı kâse/fincanlar (Zarte Rippenschalen) ile kaburga bezemeli kâse/fincanlar bulunmaktadır. Bunlar sırasıyla kalıba döküm, serbest üfleme, kalıba üfleme tekniklerinde üretilmiş kaburgalı eserlerdir. Genel olarak MÖ I. yüzyıl ortaları ile MS I. yüzyıl arasına tarihlenmektedirler. Philadelphia kentini, MS 38’de Kommagene kralı IV. Antiokhos’un kurduğu bilinmektedir. Bununla birlikte Philadelphia nekropolisi’nde aynı alandan ele geçen Doğu Sigillata A Kapları, Kurşun Sırlı Seramikler, cam bir alabastron MÖ II-I. yüzyılları göstermektedir. Bu çalışmaya konu olan Kaburga bezemeli kâse/fincanlarda bu tarihleri desteklemektedir. Buna göre en az Geç Hellenistik Dönem’de burada bir yerleşim olmalıdır. MS 38’de ise var olan yerleşimin Philadelphia adıyla yeniden kurulduğu önerilebilir. Philadelphia ve çevresinde cam üretimine dair herhangi bir veri yoktur. Kaburga bezemeli kâse/fincanlar, kente olasılıkla ithal olarak ulaşmış olmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Isauria & Kilikia Trakheia, Philadelphia, Kaburga Bezemeli Cam Kâse/Fincan, Kalıba Döküm, Serbest Üfleme, Kalıba Üfleme

Ribbed Glass Bowls/Cups from the Ancient City of Philadelphia (Isauria & Cilicia Tracheia)

Öz

The ancient city of Philadelphia is in Isauria – the Cilicia Tracheia Region. It is located the north of Gökçeseki village in the Ermenek district of Karaman province. In 2015 a rescue excavation was carried out in the necropolis of the ancient city. Sarcophagi with podiums were unearthed during the excavations. An area thought to be a waste pit was found at the end of these sarcophagi. The subject of the present study are the ribbed glass bowls/cups recovered from this waste pit. These include ribbed bowls with a hemispherical body, thin ribbed bowls/cups (Zarte Rippenschalen), and ribbed bowls/cups, which were respectively produced employing mold casting, free blowing, and mold blowing techniques. They are generally dated to between the mid-Ist century BC and the Ist century AD. It is known that the city of Philadelphia was founded by king Antiochus IV of Commagene in 38 AD. However, the Eastern Sigillata A vessels, lead-glazed pottery, and a glass alabastron recovered from the same area in the necropolis of Philadelphia date from the IInd to Ist centuries B.C. The ribbed bowls/cups that are the subject of this study agree with the above-mentioned dates. Accordingly, there must have been a settlement here at least during the Late Hellenistic Period. It can be suggested that the existing settlement was re-established under the name Philadelphia in 38 A.D. There are no data to date concerning glass production in Philadelphia or in its surroundings, consequently these ribbed bowls/cups must have reached the city as imported goods.

Anahtar Kelimeler

Isauria & Cilicia Tracheia, Philadelphia, Ribbed Glass Bowl/Cup, Mold Casting, Free Blowing, Mold Blowing

Kaynakça

• Arveiller-Dulong V. & Nenna M. D. 2005, Les verres antiques. Vol. II. Paris.
• Aşkın E., A. Yıldız, H. E. Ergürer, H. Körsulu, M. Kurt & M. Alkan 2016, “Philadelphia (Ermenek / Gökçeseki) Kazısı 2015”. Anmed 14, 357-361.
• Barag D. 1985, Catalogue of Western Asiatic Glass in the British Museum. Vol. I. London.
• Barkoczi L. 1996, Antike Glaeser, Monumenta Antiquitatis Extra Fines Hungariae Reperta 5. Roma.
• Bats M. 2006, Olbia de Provence (Hyeres, Var) A l’epoque Romaine (I s. AV. J.-c. – VII s. Ap. J.C.), Etudes massalietes 9.
• Battie D. & Cottle S. 1995, Sotheby’s Concise Encyclopedia of Glass. Hong Kong.
• Baybo S. 2003, Patara Kazılarından (1989-2001) Ele Geçen Cam Eserler. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi. Antalya.
• Baybo S. 2016, Limyra Cam Buluntuları (1969-2012) ve Doğu Akdeniz Cam Ticareti. Yayımlanmış Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya.
• Canav Ü. 1985, Türkiye Şişe Cam Fabrikaları A.Ş. Cam Eserler Koleksiyonu. İstanbul.
• Cool H. E. M. & Price J. 1995, Roman Vessel Glass from Excavations in Colchester 1971-1985, Colchester Archaeological Report 8. Colchester.
• Crowfoot J. W., G. M. Crowfoot & M. Kenyon 1957, The Objects from Samaria, Samaria Sebaste III. Reports of the Work of the joint Expedition in 1931–1933 and of the British Expedition in 1935. London.
• Çakmaklı Ö. D. 2012, Karia Bölgesi Roma Dönemi Cam Kap Tipolojisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Doğanay O. 2005, Ermenek ve Yakın Çevresindeki Antik Yerleşim Birimleri. Konya.
• Dusenbery E. B. 1967, “Ancient Glass From The Cemeteries of Samothrace”. Journal of Glass Studies IX, 34-49.
• Dusenbery E. B. 1998, Samothrace, The Necropoleis Catalogues of Objects by Catorogies, Samothrace II. Princeton & New Jersey.
• Dussart O. 1998, Le Verre en Jordanie et en Syrie du Sud, Institut Français D’Archeologie du Proche-Orient Beyrouth-Damas-Amman Bibliotheque Archeologique et Historique, CLII. Beyrouth.
• Dussart O. 2006, “The Glass Vessels of Zeugma Results of the First Study Campaign in 2003”. Ed. R. Ergeç, Uluslar Arası Geçmişten Geleceğe Zeugma Sempozyumu Gaziantep, 20-22 Mayıs 2004. Gaziantep, 51-54.
• Erten E. & Akkuş Koçak E. 2020, “Olba’dan Roma Erken İmparatorluk Dönemi Üfleme Cam Buluntuları”. Seleucia X, 201-226.
• Erten E. 2018, Silifke Müzesi Cam Kataloğu. Ankara.
• Erten Yağcı E. 1993, Başlangıcından Geç Antik Dönem Sonuna Kadar Anadolu’da Cam. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Fleming S. J. 1996, “Early Roman Glass at the University of Pennsylvania Museum”. Expedition 38/2. Kaynak: https://www.penn.museum/documents/publications/expedition/38-2/Fleming.pdf.
• Gedzeviciute V., M. Knief & I. Wehgartner 2010, 2000 Jahre antikes Glas: Schmuck und Alltagsgerät. Nachrichten aus dem Martin von Wagner Museum der Üniversität Würzburg, Band 11. Würzburg.
• Gençler Ç. 2009, Elaiussa Sebaste Antik Yerleşimi Cam Buluntuları. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi. Ankara.
• Gençler Güray Ç. 2010, “Soli-Pompeiopolis Antik Kenti (Mersin-Mezitli) Cam Buluntuları”. Camgeran Uluslararası Katılımlı Uygulamalı Cam Sempozyumu (11-21 Ekim 2010) Bildiriler Proceedings. Eskişehir, 141-146.
• Gençler Güray Ç. 2011, “Elaiussa Sebaste’nin Roma Dönemi Cam Buluntuları”. Olba XIX, 233-266.
• Grose D. F. 1979, “The Syro-Palestinian Glass Industry in the Later Hellenistic Period”. Muse 13, 54-67.
• Grose D. F. 1989, The Toledo Museum of Art Early Ancient Glass Core Formed, Rod-Formed,and Cast Vessels and Objects from the Late Bronze Age to the Early Roman Empire, 1600 BC to AD 50, Toledo Museum of Art. New York.
• Grose D. F. 2012, “The Pre-Hellenistic, Hellenistic, Roman and Islamic Glass Vessels”. Eds. A. M. Berlin & S. C. Herbert, Tel Anafa II-Glass Vessels, Lamps, Objects of Metal and Groundstone and Other Stone Tools and Vessels. Ann Arbor, 1-98.
• Grossmann R. A. 2013, “Glass”. Ed. W. Aylward, Excavations at Zeugma Conducted by Oxford University. Vol. 3. Los Altos & California, 218-58.
• Gürler B. 2000, Tire Müzesi Cam Eserleri. Ankara.
• Haevernick T. E. (1958) 1981, “Zarten Rippenschalen”. Beitrage zur Glassfoischung, Die wichtigsten Aufsatze von 1938 bis 1981. Mainz am Rhein, XI-XXVIII.
• Haevernick T. E. (1967) 1981, “Die Verbreitung der ‘Zarten Rippenschalen”. Beitrage zur Glassforschung, Die wichtigsten Aufsatze von 1938 bis 1981. Mainz am Rhein, 171-179.
• Haevernick T. E. 1967, “Die Verbreitung der ‘Zarte Rippenschlen”. Jahrbuch des RGZM 14, 153-166.
• Hayes J. W. 1975, Roman and Pre-Roman Glass in the Royal Ontario Museum. Toronto.
• Hild F. & Hellenkemper H. 1990, Tabula Imperi Byzantine 5: Kilikien und Isaurien. Vien.
• Höpken C. & Çakmaklı Ö. D. 2015, Narin Pırıltı: Gaziantep Medusa Cam Koleksiyonu. Bonn.
• Höpken C. 2003, “Glasfunde Vorbericht”. Kölner Jahrbuch 36, 691-711.
• Isings C. 1957, Roman Glass from Dated Finds. Groningen/Djokarto.
• Israeli Y. 2003, Ancient Glass in the Israel Museum, the Eliahu Dobkin Colection and Other Gifts, The Israel Museum Catalogue 486. Jerusalem.
• Israeli Y. 2008, “The Glass Vessels”. Ed. J. Patrich, Archaeological Excavations at Caesarea Maritima, Areas CC, KK, and NN; Final Reports I: The Objects. Jerusalem, 367-418.
• JackSon-Tal R. E. 2016, “Glass Vessels”. Ed. D. Syon, Gamla III, The Shmarya Gutmann Excavations 1976-1989 Finds and Studies, Part 2, IAA Reports, No. 59. Jerusalem, 1-44.
• Jaffe M. 1978, Glass at the Fitzwilliam Museum. Cambridge.
• Körsulu H. & Ergürer H. E. 2018, “Philadelphia (Ermenek/Gokceseki) Hellenistik ve Roma Dönemi Seramikleri: Ön Rapor”. Eds. H. Muşmal, U. E. Yüksel & M. A. Kapar, Ermenek Araştırmaları I, Arkeoloji-Sanat Tarihi-Tarih. Konya, 53-66.
• Körsulu H. & Ergürer H. E. 2019, “Isauria Kenti Philadelphia’dan (Karaman-Ermenek-Gökçeseki) Doğu Sigillata A (DSA) Kapları”. Cedrus VII, 345-364.
• Körsulu H. 2019, “Isauria Bölgesindeki Philadelphia Antik Kentinden (Ermenek-Gökçeseki) Kurşun Sırlı Seramikler”. Seleucia 9, 247-271.
• Lazar I. 2003, Rimsko Steklo Slovenıje/The Roman Glass of Slovenia, Opera Instituti Archaeologici Sloveniae 7. Ljubljana.
• Lightfoot C. S. & Arslan M. 1992, Anadolu Antik Camları: Yüksel Erimtan Koleksiyonu/Ancient Glass of Asia Minor: The Yüksel Erimtan Collection. Ankara.
• Lightfoot C. S. 1993, “Some Examples of Ancient Cast and Ribbed Bowls in Turkey”. Journal of Glass Studies 35, 22-38.
• Lightfoot C. S. 2014, Ennion: Master of Roman Glass, The Metropolitan Museum of Art. New York.
• Luckner K. T. 1994, “Ancient Glass”. Art Institute of Chicago Museum Studies 20, 1, 78-91.
• Oliver A. J. 1967, “Late Hellenistic Glass in the Metropolitan Museum”. Journal of Glass Studies IX, 13-33.
• Oliver A. J. 1980, Ancient Glass in the Carnegie Museum of Natural History. Pittshburg.
• Price J. 1991, “Decorated Mould-Blown Glass Tablewares in the First Century AD”. Eds. M. Newby & K. Painter, Roman Glass: Two Centuries of Art and Invention, Vol. XIII: Occasional Papers from the Socierty of Antiquaries of London. London, 6-75.
• Rohde E. 1980, “Antikes Glas: Eine Vorlage aus den Beständen der Berliner Antiken-Sammlung”. Forschungen und Berichte, Bd. 20: 150 Jahre Staatliche Museen zu Berlin, 147-187.
• Ruge W. 1938, “Philadelphia (2)”. RE XIX/2, 2093-2094.
• Smith J. C. 1982, “A Roman Chamber Tomb on the South-East Slopes of Monasteriaki Kephala, Knossos”. The Annual of the British School at Athens 77, 255-293.
• Stern E. M. 2001, Römisches, Byzantinisches und frühmittelalterliches Glas, 10 v. Chr – 700 N. Chr, Ernesto Wolf Collection. Ostfildern & Ruit.
• Târlea A. & Cliante L. 2021, “Crystal Clear. Two Early Roman Ribbed Bowls from Tomis in the Collections of the Museum of National History and Archaeology Constanța”. Peuce New Series XIX, 225-260.
• Taştemur E. 2007, Klaros Cam Eserleri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi. Edirne.
• Vessberg O. & Westholm A. 1956, The Hellenistic and Roman Periods in Cyprus, the Swedish Cyprus Expedition. Vol. IV, Part 3. Stockholm.
• von Saldern A. 1962, “Glass from Sardis”. AJA 66, 1. 5-12.
• von Saldern A. 1980a, Ancient and Byzantine Glass From Sardis. (Sardis Monograf 6). Cambridge, Mass.
• von Saldern A. 1980b, Glass 500 B.C. to A.D. 1900 The Hans Cohn Collection, Los Angeles/California.
• Weinberg G. D. & Stern E. M. 2009, Vessel Glass. (The Athenian Agora 34). Princeton, New Jersey.
• Weinberg G. D. 1969, “Hellenistic Glass from Tel Anafa in Upper Galilee”. Journal of Glass Studies XI, 17-27.
• Weinberg G. D. 1973, “Notes on Glass from Upper Galilee”. Journal of Glass Studies 15, 35-51.
• Weinberg G. D. 1992, Glass Vessels in Ancient Greece. Athens.
• Yıldız A. & Aşkın E. 2016, “Philadelphia Antik Kenti (Ermenek/ Gökçeseki) 2015 Yılı Temizlik Amaçlı Kazı ve Bitki Temizliği Çalışmaları”. 25. Müze Kurtarma Kazıları Sempozyumu ve 11. Uluslararası Müzecilik Çalıştayı. Ankara, 251-266.