Revealing 'the self' via 'the other': The archeology of self narration in Ali Mubaraks Alamuddin

Yıl 2023, Cilt: 1 Sayı: 2, 102 - 120, 28.01.2024

Şükran Fazlıoğlu

Öz

Egyptian people who got well acquainted with the West through Napolion Bonapart's occupation of Egypt in 1798 deepened their acquaintanceship with the West via the students sent to France and in a sense attempted to find their own self by getting to know the other. One of the important witnesses to this process is Ali Mubarak. Ali Mubarak who was sent to France to recieve education in the beginning of the 19th century along with the childeren of amirs and pashas learnt French and became acquainted with the dominant culture of knowledge.
Subsequently Ali Mubarak compiled a book in which he narrated the adventures of Alamuddîn who left for Europe to earn money. In the introduction of the book, he remarks that poeple more often than not gravitate towards biographies, stories and entertaining books as opposed to academic works. He remarks that he therefore wrote his book in the manner of a story. As one the first steps towards transitioning to novels in Arab literature, a blend of literary genres such as story, travel writings and diary can be observed. Nonetheless due to the schocking similarity between the author and his character the book can be considered as a memoir.
This study will thoroughly analyze Ali Mubaraks Alamuddîn and the traces of the self will be pursued through the other. Our main claim is that Alamuddîn can somewhat be read as a self-narration. In this presentation the claim in question will be presented with examples.

Anahtar Kelimeler

Ali Mubarak, Alamuddîn, self narration, the self, the other

'Öteki' üzerinden 'kendini' ele vermek: Ali Mubârek'in Alemuddîn'inde 'ben-anlatısı' arkeolojisi

Öz

1798'de Napolyon Bonapart'ın (ö. 1821) Mısır'ı işgaliyle birlikte Batıyla yakından tanışan Mısır halkı, Fransa'ya gönderilen öğrenciler aracılığıyla bu tanışıklığı derinleştirdi ve bir anlamda 'öteki'ni tanıyarak 'kendi'ni bulmaya kalkıştı. Bu sürecin önemli tanıklarından biri de Ali Mubârek'tir (1823-1893). 19. yüzyılın başında paşa ve emir çocuklarıyla beraber tahsil için Fransa'ya gönderilen Ali Mubârek, Fransızca öğrendi ve dönemin Fransa'sında hakim bilgi ve kültür ile tanıştı.
Ali Mubârek, daha sonra, para kazanmak için Avrupa'ya giden Alemuddîn'in maceralarını anlattığı aynı adlı bir eser telif etti. Eserin girişinde, insanların çoğu zaman ilmî eserler yerine biyografi kitaplarına, hikâyelere ve eğlendirici eserlere yöneldiklerini; bu nedenle de eserini hikâye üslubuyla kaleme aldığını söyler. Arap edebiyatında romana doğru geçişin ilk adımlarından olan bu eserde, 'hikâye - gezi - gözlem' gibi edebî türlerin harmanlandığı görülür. Ancak, diğer taraftan yazarın kahramanı ile arasındaki şaşırtıcı benzerlik sebebiyle eserin bir tür 'hatırat' olduğu bile söylenebilir.
Bu çalışmada Ali Mubârek'in Alemuddîn'i dikkatle çözümlenecek ve 'ben'in izleri 'öteki'nden hareketle takip edilecektir. Temel iddiamız, bu özellikleriyle Alemuddîn'in bir tür 'ben-anlatısı' olarak okunabileceğidir. Dolayısıyla söz konusu iddia örneklerle gösterilmeye çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Ali Mubârek, Alemuddîn, ben anlatısı, öteki, kendisi

Kaynakça

• Ali Mubârek. Alemüddîn. 4 cilt. İskenderiyye: Matbaa Cerideti’l-Mahrûse, 1882.
• —, Hayâtî. Kahire: Müessesetü’l-Hindâvî li’t-Talîm ve’s-Sekâfe, 2012.
• —, el-Hıtatu’t-Tevfîkiyyeti’l-Cedîde. Mısır: el-Matbaatü’l-Emîriyyeti’l-Kübra, 1998.
• Bezci, Bünyamin-Yusuf Çiftçi. “Self Oryantalizm: İçimizdeki Modernite ve/veya İçselleştirdiğimiz Modernleşme.” Akademik İncelemeler Dergisi 7, no. 1 (2012): 139-166.
• Collins, R. Early Medieval Europe 300-1000. New York: St Martin’s Press, 1991. Connoly, W. E. Kimlik ve Farklılık. Çev. F. Leksizalın. İstanbul: Ayrıntı, 1995.
• Çay Sağlam, Tuba, Mustafa Yaşar. “Teoride, Pratikte ve Araştırmalarda Öteki ve Ötekileştirme,” Turkish Studies 12, no. 3, 135-154.
• Çetin, Atilla.”Fâris eş-Şidyâk”. TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi. org.tr/faris-es-sidyak (12.06.2022).
• Emin, Ahmed. Faydu’l-Hatır. Kahire: Müessese Hindavi, 2017.
• Fazlıoğlu, Şükran. Arap Romanında Türkler. İstanbul: Küre Yayınları, 2006.
• Günay, Mustafa. Felsefe Tarihinde İnsan Sorunu. İzmir: İlya Yayınları, 2006.
• Güner Özden, Selda. “Bir İngiliz Oryantalisrin Portresi (1801-1876), Tarih Dergisi 73, no.1 (2021), 149-172.
• Halsall, G. Barbarian Migrations and the Roman West 376-568. Cambridge: Cambridge University Press, 2007.
• Hengel, M. Jews, Greeks, and Barbarians: Aspects of the Hellenization of Judaism in the Pre-Christian Period. Çev. J. Bowden. Philadelphia: Fortress Press, 1980.
• James, W. The Principles of psychology. London: Dover Publications,1950.
• Kadı Saîd Endelüsî. Kitabü’t-Tarîf fi Tabakati’l-Ümem. Nşr: Gulam Rıza. Tahran:1374; Türkçe çev. Ramazan Şeşen, Milletlerin Bilim Tarihi. İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurum Başkanlığı, 2014.
• el-Kadi, Vedad. “East and West in ‘Ali Mubarak’s ‘Alamuddin,” Intellectual Life in the Arab East, 1890–1939 içinde, ed. Marwan R. Buheiry. Beirut: Center for Arab and Middle East Studies, American University in Beirut, 1981.
• Kopraman, Kazım Yaşa. “Ali Paşa Mübârek”. TDV İslâm Ansiklopedisi, https://isla- mansiklopedisi.org.tr/ali-pasa-mubarek (11.06.2022). el-Makrîzî. el-Mevâiz ve’l-İtibâr fi Zikri’l-Hıtat ve’l-Âsâr. Nşr: Selim Muhammed. Bey- rut, Daru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2021.
• Ouyang, Wen-Chin. Fictive Mode, ‘Journey to the West’, and Transformation of Space:‘Ali Mubârak’s Discourses of Modernization. Comparative Critical Studies 4, 3. Renan, Ernest. “İslamlık ve Bilim,” Nutuklar ve Konferanslar. Çev. Ziya İshan. Anka- ra: Sakarya Basımevi, 1946, 183-205.
• Reynolds, Dwight F. “The Autobiography of Ali Mubārak (1824-1893),” Interpreting the Self - Autobiography in the Arabic Literary Tradition, ed. Dwight F. Reynolds. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press, 2020.
• el-Sherif, Mona. “Rethinking the Eurocentric Gaze in Narratives of Urban Modernity: the Shakh, the Flaneur, and the Orientalist in Thahlīs al-İbrīz and Alam al-Dīn,” Middle Eastern Literatures 21, no. 1 (2018), 28-43. https://doi.org/10.1080/1475 262X.2018.1492190
• Tural, Murat. “Batının Modern Dünyayı Şekillendiren Barbarlar Yaklaşımı Üzerine Bir Değerlendirme,” VI. Uluslararası Eğitim Tarihi Sempozyumu Bildiriler Kitabı içinde, ed. Cemal Avcı ve diğerleri. Bolu: Bolu Abant Baysal Üniversitesi Yayınla- rı, 2019, 656- 678.
• Tüccar, Zülfikar. “Desukî, İbrahim b. Abdulgaffar”. TDV İslam Ansiklopedisi, https:// islamansiklopedisi.org.tr/desuki-ibrahim-b-abdulgaffar (23.01.2023).
• Usfur, Câbir. “Gıvâyetü’t-tahdîs”, el-Fusul 1 no. 12 (1993), 9-12.
• Yetiş, Yusuf. Self Oryantalizm ve İçselletirilen Batılılaşma. İstanbul, Strateji Düşünce ve Analiz Merkezi, 2022. http://www.sdam.org.tr/image/foto/2022/05/09/oryanta- lizm_1652074697.pdf
• Yılmaz, Handaze Aslan. “Bir Derleme: Benlik Kavramına İlişkin Bazı Yaklaşımlar ve Tanımlamalar”, Sosyal Bilimler Dergisi, no. 48 (Nisan 2016), 79-89.
• Yılmaz, İbrahim. “Edeb ve Adab Kavramlarının Semantiği ve Tarihsel Seyri”, Marife 6, no. 2, (Güz 2006), 165-177.