Makedonya Meselesinde Osmanlı Devleti’nin Dış Basındaki Sesi: Rumeli Umumî Müfettişi Hüseyin Hilmi Paşa

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 2, 27 - 48, 14.12.2017

Özgür Tilbe Zeynep İskefiyeli

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.364077

Cited By: 2

Öz

XIX. yüzyılda Batı’da gazetelerin yaygınlaşması ile birlikte basın,
toplumu yönlendiren ve gerektiğinde etkili bir muhalefet unsuru olarak
kullanılan bir araç haline gelmiştir. Bununla birlikte kimi zaman hükümetlerce,
politikalarını ya da siyasi ideolojilerini desteklemek için kamuoyu oluşturmak
adına da kullanılmaya başlanmıştır. Bir başka deyişle iktidarlar basın yoluyla
kamuoyunu yönlendirerek politikalarını meşru bir zemine oturtmaya çalışmıştır.
Özellikle 19. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti’nde de basın
faaliyetleri gelişim göstermiştir. II. Abdülhamit dönemine gelindiğinde bir
yandan iç basın kontrol altına alınmaya çalışılırken öte yandan da hükümet
politikalarının önemli bir destekçisi olarak ön plana çıkarılmıştır. Bununla
birlikte bu dönemde dış basında gerek Padişahın şahsına gerekse hükümetin
politikalarına yönelik ciddi bir muhalefet ortaya çıkmıştır. Ayrıca sık sık iç
politika problemleri dış basında gazete sütunlarını süslemiş bunların bir
bölümü Osmanlı Devleti aleyhinde uluslararası siyaset noktasında karalama
kampanyasına dönüşmüştür. Bu tarz haberler Makedonya Meselesi konusunda da
bolca kullanılmıştı. Özelikle II. Abdülhamit ve hükümetin politikaları ile
Hüseyin Hilmi Paşa’nın Vilayet-i Selase Umumi Müfettişi olarak faaliyetlerine
karşı birçok olumsuz haber çıkmıştır. Hüseyin Hilmi Paşa bu dönemde dış basını
yakından takip etmiş ve olumsuz haberlere karşı yoğun bir faaliyet yürütmüştür.
Osmanlı Devletinin dış basındaki olumsuz imajını düzeltmeye çalışmıştır.  Bu araştırmada yabancı basında yürütülen bu
propaganda faaliyetlerine karşı Hüseyin Hilmi Paşa’nın Umumi Müfettişlik görevi
sırasında yürüttüğü faaliyetler ele alınacaktır.

 

Anahtar Kelimeler

Makedonya Meselesi, II. Abdülhamit, Hüseyin Hilmi Paşa, Basın, Umumi Müfettişlik.

Kaynakça

• A) Arşiv Kaynakları
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Babıali Evrak Odası Evrak (BOA.BEO.)
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Yıldız Perakende Evrakı Hariciye Nezâreti Maruzâtı (BOA.Y.PRK.HR.)
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Yıldız Perakende Evrakı Müfettişlik Ve Komiserlikler Tahrirâtı (BOA.Y.PRK.MK.)
• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Yıldız Perakende Evrakı Sadaret Maruzâtı (BOA.Y.PRK.A.)
• Türkiye Diyanet Vakfı İslam Araştırma Merkezi Hüseyin Hilmi Paşa Evrakı (İSAM.HHP.)
• B) Süreli Yayınlar
• Le Figaro
• Le Matin
• Le Temps
• London News
• Neues Wiener Journal
• Philipsburg Herald
• Reuve Des Reux Mondes
• The Butte İnter Mountain
• The Chanute Times
• The Coalvillee Times
• The Evening World
• The Journal
• The Houston Daily Post
• The Minneapolis Journal
• The Newyork Tribune
• The Pacific Commercial Advertiser
• The Telegraph
• The Times
• C) Kitaplar
• Adanır, Fikret, Makedonya Sorunu, Çev. İhsan Catay, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul, 2001.
• Brailsford, H.Noel, Macedonia, Its Races And Their Future, London, 1906. Brooks, Julian, Managing Macedonia: British Statecraft,Intervention, And ‘Proto-Peacekeeping’ İn Ottoman Macedonia,1902-1905), Simon Fraser University, Spring, 2014.
• Engin, Vahdettin, Kurtlar Sofrasındaki Osmanlı, Yeditepe Yayınevi, İstanbul, 2007. Frusetta, James Walter Bulgaria’s Macedonia: Nation-Building And State-Building, Centralization And Autonomy in Pirin Macedonia, 1903-1952, University of Maryland College Park, 2006.
• Graves, Robert Storm Centres Of The Near East (Personal Memories 1879-1929), Hutchinson &Co. Ltd., London, 1933.
• Gandolphe, Maurice, Le Crise Macedonienne (Septembre-December 1903), Paris, 1904. Jelavich, Barbara, Balkan Tarihi: 20. Yüzyıl, Küre Yayınları, İstanbul, 2006. İrtem, Süleyman Kani, Osman Selim Kocahanoğlu, and (Firm) Hiperlink. Osmanlı Devleti'nin Makedonya Meselesi: Balkanların Kördüğümü, Temel Yayıncılık, İstanbul, 1999.
• Karakasidou, Anastasia N., Buğday Tarlaları Kan Tepeleri, Yunan Makedonya’sında Millet Olma Aşamasına Geçiş Süreçleri 1870-1990, Çev. Nurettin Elhüseyni, İstanbul Bilgi Üniversitesi Yay., İstanbul, 2010.
• Macedonia, Documents and Material, Editors Voin Bozhinov, L. Panayotov, Published by Sofia : Bulgarian Academy of Sciences, 1978.
• Mazower, Mark, Selanik Hayaletler Şehri, Çev. Gül Çağalı Güven, Alfa Yayınları, İstanbul, 2013.
• Todorova, Maria, Balkanlar’ı Tahayyül Etmek, İletişim Yayınları, 4. Baskı İstanbul, 2013.
• Tokay,Gül, Makedonya Sorunu, Afa Yayınları, İstanbul, 1995.
• Wyon, Reginald, The Balkans from Within, London James Fınch & Co. Ltd, London, 1904.
• D) Makaleler
• Ahbab, Yakub, “Amerikan Ve İngiliz Basınında İlinden İsyanı (1903)”, Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 2015/1, s.119-151.
• Aydın, Mahir, “Arşiv Belgeleriyle Makedonya’da Bulgar Çete Faaliyetleri”, Osmanlı Araştırmaları IX, İstanbul, 1989, s.209-234.
• Aydın, Mahir, “Makedonya Meselesi ve Amerikalı Rahibenin Kaçırılması”, Osmanlı Araştırmaları XVIII, İstanbul 1998, s.239-258.
• Beydilli, Kemal, “II. Abdülhamid Devrinde Makedonya Mes’elesi’ne Dair”, Osmanlı Araştırmaları IX, İstanbul, 1989, s.77-99.
• Çetin, Emrah - TİLBE, Özgür, Namık Kemal’in “Şark Meselesine” Dair Görüşleri, Uluslararası Namık Kemal Sempozyumu Bildiriler, C. I, Ed. Orhan Kemal Tavukçu- Ali Tilbe, Tekirdağ, 2010, s.289-295.
• Deringil, Selim, “Abdülhamid Döneminde Osmanlı Dış İlişkilerinde İmaj Saplantısı” Sultan II. Abdülhamid ve Devri Semineri, İstanbul: Edebiyat Fakültesi Basımevi (1994): 150-151.
• Dikici, Ali, “Osmanlı Makedonya’sında Kurulan İlk Uluslararası Polis Barış Koruma Misyonu: Mürzsteg Reform Programı”, Karadeniz Araştırmaları, Cilt: 6, Sayı: 24, Kış 2010, s.75-108.
• Kurşun, Zekeriya, “II. Abdülhamit Döneminde Batı Basınında İmaj Düzeltme Çabaları: Matbuat-ı Ecnebiye Müdiriyeti’nin Kurulması ve Faaliyetleri, Türk Kültürü İncelemeleri Dergisi I, İstanbul 1999,s.105-118.
• Poljanski, Hristo Andonov- “Internatıonal Publıc And The Ilınden Uprısıng” http://micnews.com.mk/node/5251 (Erişim Tarihi: 12 Kasım 2017.)