Gökçebey Üçburgu Emporionu

Yıl 2020, Cilt: 7 Sayı: 1, 2 - 31, 02.08.2020

Şahin Yıldırım

Öz

Antik çağlarda Doğu Bithynia ve Batı Paphlagonia bölgeleri arasındaki önemli geçiş noktalarından birisi olan Tieion antik kenti, ülkemizin Batı Karadeniz bölgesinde, Zonguldak İli, Çaycuma İlçesi, Filyos beldesi sınırlarında bulunmaktadır. Kent, Filyos (Billaios) nehrinin hemen ağzında yer almakta idi. Billaios nehri, Tieion antik kentinin ekonomisi için çok büyük bir öneme sahipti. Billaios Nehri, vadisi boyunca uzanan bereketli toprakları sayesinde burada yaşayan topluluklara hatırı sayılır miktarda tarımsal fayda sağlamıştır. Nehir ağzından 30km. kadar ötedeki Gökçebey’e kadarki ulaşım, küçük tekne ve kayıklarla sağlanmakta idi. İç bölgelerden elde edilen ticari eşya, tarım ürünleri ile gemi yapımında kullanılan keresteler, Tieion limanına bu elverişli nehir yolu ile ulaştırılmaktaydı.

Billaios nehrinin Devrek Çayı (Ladon) ile birleştiği Gökçebey Üçburgu’da 2009 yılında meydana gelen büyük bir sel neticesinde nehir kenarında Roma Dönemi’ne tarihlendirilen yapı kalıntıları ortaya çıkmıştır. Tieion antik kentinin güney sınırında bulunan bu yerde kazı ekibinin gerçekleştirmiş olduğu yüzey araştırmaları sırasında, nehir içinde üzerlerinde Grekçe yazıt bulunan iki kurşun terazi ağırlığı bulunmuştur. Bu bölgede 2012 yılı Eylül ayı başında Karadeniz Ereğli Müzesi’nin başkanlığında, Doçent Dr. ŞahinYıldırım’ın bilimsel danışmanlığında bir kurtarma kazısı başlatılmış ve Roma İmparatorluk Dönemi’ne tarihlendirilen çok sayıda çanak çömlek ve amfora parçaları bulunmuştur. Bölgede bulunan tüm bu yazıtlı kurşun ağırlıklar ve çanak çömlekler bize yapının işlevi hakkında ipucu vermektedir. Ekonomik değere sahip ticari ve tarımsal ürünler ile bölgenin ünlü ormanlarından sağlanan keresteler, burada Üçburgu’daki binalarda vergilenerek tartılıyor ve ödeme işlemleri gibi süreçlerden sonra Tieion şehir merkezine götürülmek üzere bu gümrük depolarına teknelerle veya karayoluyla getiriliyordu.

Anahtar Kelimeler

Tieion,, Roma,, Billaios, Nehir Ticareti, Antik Liman

Kaynakça

• Ainsworth, William. Francis. Travel and Researches in Asia Minor, Mesopotamia, Chaldea and Armenia I, London. 1842.
• Altınoluk, Zeynep. Sencan. (2005) Sikkelerin Işığında Küçük Asya’da Irmak Tanrıları. Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, 2006.
• Altınoluk, Zeynep. Sencan. Eskiçağ’da Irmak Tanrıları (Türkiye Trakyası ve Anadolu), İstanbul: 2010.
• Anderson, William. “Late Byzantine Occupation of the Castle at Tios”, Anatolia Antiqua 18 (2009): 265-277.
• Archibald, Zosimos. “A River Port and Emporion in Central Bulgaria: An inter im report on the British project at Vetren”. Annual of the British School at Athens 97, Athens, (2002): 309-351.