TÜRK HALK KÜLTÜRÜNDE VE EDEBİYATINDA YEDİ SAYISI

Yıl 2021, Cilt: 8 Sayı: 1, 82 - 91, 27.06.2021

Lazzat Torebekkyzy

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.888270

Cited By: 2

Öz

Mitolojik zamanlarda insanlar kendisini, doğa olaylarını tanımaya çalışmıştır. Sonra da kendilerini bu tabiatın bir parçası olarak düşünmeye başlamıştır. Bu düşünceden dolayı sayılara olan inançlar ortaya çıkmıştır. Bu inanışlar doğa olaylarını anlatırdı, yaşam sırlarını anlamayı kolaylaştırırdı. Sayıların taşıdığı bu özel anlamlar her milletin kültüründen görülmektedir. Her kültürde sayının kutsal özelliği olduğu ve onların insanlara herhangi bir etkisi olduğu düşünülürdü. Bazı sayılar hayata başarı ve mutluluk getirirdi, bazıları şanssızlık getirebilirdi. Sayılara yüklenen bu anlamlar eski zamanlardan beri şimdiye kadar gelenek olarak yaşamaya devam eden bir unsurlardır. Türk halkların hayatında sayılara olan bu inanışların eski dönemlerden beri devam ettiği halk kültürü ürünleri olan masallarda, hikayelerde, destanlarda, efsanelerde, atasözlerinde, deyimlerde vb. görülebilmektedir. Türk kültüründe taşıdığı anlamlara göre bazı sayılar “kutsal” olarak kabul edilmektedir. Kutsal sayılan mitolojik sayılar içinde “bir”, “üç”, “dört”, “beş”, “altı”, “yedi”, “dokuz” ve “kırk” en yaygın olanlarındandır. Bu makalede Türk kültüründeki ve edebiyatındaki “yedi” sayısının taşıdığı özel anlamlardan bahsedilecektir.

Anahtar Kelimeler

yedi, sayılar, Türk mitolojisi, halk kültürü, halk edebiyatı

NUMBER SEVEN İN TURKİSH FOLK CULTURE AND LİTERATURE

Öz

In mythological times people tried to know themselves and to get familiar with natural phenomena. They considered themselves as a part of this nature. These thoughts arose beliefs in numbers. These beliefs would tell about natural events and help to understand the secrets of life. The special meanings of the numbers are seen in the culture of every nation. In every culture, numbers were considered to be a sacred property and they had some effect on people's lives. Some numbers would bring success and happiness to life, some could bring bad luck. The special meanings attributed to numbers are an element in the lives of Turkiс peoples that continue to live as a tradition in the present. These beliefs in numbers can be seen in fairy tales, stories, epics, legends, proverbs, idioms, etc., which are the products of folk culture that have continued since ancient times. Some numbers are accepted as "sacred" according to their meanings in Turkic cultures. Among the mythological numbers considered as sacred, "three", "four", "five", "seven", "nine" and "forty" are the most common. In this article, there will be mentioned the special meanings of the number "seven" in the culture and literature of the Turkic World.

Anahtar Kelimeler

seven, numbers, Turkic mythology, folk culture, folk literature

Kaynakça

• Alpısbayeva, K., Ayesbayeva P. (ed.) (2006) Babalar Sözü. 39. Cilt, Astana.
• Bekir, C. (1999), Kırım Halk Edebiyatı, Türkiye Dışındaki Türk Edebiyatları Ansiklopedisi 13: Kırım Türk-Tatar Edebiyatı, Ankara.
• Beydili, C. (2005). Türk Mitolojisi Ansiklopedik Sözlük, Ankara: Yurt Kitap yayınları.
• Bozkurt, K., Bozkurt, H. (2012). Sayıların Gizemli Dünyası: Kültür ve Edebiyatta Sayı Sembolizmi (ss. 717-728). Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı 1.
• Çetin, Z. Çulpan. (2009). Tatar Türklerinin Gelenekleri ve Görenekleri, Ankara: Karadeniz Dergisi yayınları.
• Durbilmez, B. (2007). Kırım Türk Halk Anlatılarında Sayı Simgeciliği (ss. 177-190). Milli Folklor. Sayı 76.
• Düsipbayeva, K. (2001). Kazak Eskiliklerinin Sayılar Sistemindeki Görünüşü, Almatı.
• Erol Çalışkan, Ş. S. (2019). Alpamış Destanında Sayıların Anlamları ve Değerlendirilmesi Üzerine Bir İnceleme (ss.183-197). RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 14.
• Iskakov, M. (1965). İlim ve Kör İnanışlar, Almatı.
• Kadirzade, K. (1998). Nahçıvan’da Mukaddesler, Eren ve Evliyalarla İlgili Kutsal Yerler. I. Uluslararası Türk Dünyası Eren ve Evliyalar Kongresi Bildirileri, Ankara: ERVAK yayınları.
• Kumru, C. (2017). Türk Mitolojisi Penceresinden Orhun Abidelerine Dair Değerlendirmeler (ss.17-26). Ulakbilge, 6. Cilt, 20. Sayı.
• Kılıç, S. (2016). Eski Türk Topluluklarında Sayı Sembolizmi ve Türkmen Takılarına Yansıması (ss.733-754). International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic Volume 11/2.
• Kız Jibek destanı, Almatı: Mektep, 2003.
• Melenko, S. (2012). Философские и государственно-правовые взгляды Пифагора Самосского. Вопросы современной юриспруденции: сб. ст. по матер. X междунар. науч.-практ. конф., Новосибирск: СибАK.
• Ögel, B. (2010). Türk Mitolojisi. I. Cilt. 5.bs., Ankara.
• Özçelik, S. (2016). Dede Korkut -Dresden Nüshası- Giriş, Notlar (1. Cilt), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları: 1166/1.
• Radlof, W. (1976). Sibirya’dan (Seçmeler). Çev. Ahmet Temir, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi, 1. Baskı.
• Rıskulbek, D., Yermekova, T., Yeskermesova, G. (2020). Yedi Sayısının Tanımı (ss. 142-157). Dünya Yörük-Türkmen Araştırmaları Dergisi 2.
• Şayahmet A. (ed.) (2016). Kobılandı Batır, Kostanay.
• Seydimbekov, A. (ed) (1979). Alpamıs Batır. Almatı.
• Schimmel, A. (2000). Sayıların Gizemi, 2. bs., İstanbul.
• Tekin, T. (2014). Orhon Yazıtları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Uali, N. (1988). Gizemli Yediler (s. 103). Jalın Dergisi, Sayı 3.
• Yardımcı, M. (2009). Geleneksel Kültürümüzde ve Âşıkların Dilinde Sayılar (ss.636-647). ÇÜ Türkoloji Araştırmaları.
• Yücel, U. (2011). Türk Halk İnanışlarında Sayılar. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi.
• Yüksel, H. Avni. (1980). Türk Folklorunda 7 Sayısı (ss. 18-22). Erciyes: Aylık Sanat ve Fikir Dergisi, S.29.