The Tradition of Fortune Telling in the Name of the Prophet and Religious Elders and an Unknown Work Written on this Subject

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 2 - 22, 30.12.2024

Özer Şenödeyici , Muhammed Musab Tiryaki

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.1553877

Öz

There are many types of fortune telling that arise as a result of man's interest in the unseen (the unknown) and his desire to reach it. This desire/interest in the unknown has usually been tried to be supported by religious arguments based on any belief. Even though it is forbidden in the Qur'an in Surah al-Ma'ida, verse 90, describing it as "a filth of the devil's work", those who are engaged in it and those who are inclined to it have not given up fortune-telling by interpreting certain hadiths in a way that gives them a basis. In fact, they did not hesitate to use the Qur'an (al-Naml 65), which states that only Allah knows the unseen, as a fortune-telling tool. In addition to the Qur'an, the names of prophets, Ahl al-Bayt, Companions and religious elders were also used as fortune-telling material. In this type of fortune telling, which is mostly done by drawing a name with intention from a table consisting of the names of prophets, a relationship is usually established between the life and known characteristics of the name in question and the intention of the fortune teller. In this study, a fortune-telling text in the work Mecmû'a-i Cifr ve Reml [6b-20b], registered in Erzurum Provincial Public Library number 25 HK 2138, which utilizes the names of religious elders in foretelling the future, will be published and this text will be positioned where it belongs in the fortune-telling literature. In this way, the meaning/value that people attribute to fortune telling will once again be revealed.

Anahtar Kelimeler

fortune, cifir, prophet fortune, Quranic fortune

Peygamber ve Din Büyükleri Adıyla Fal Bakma Geleneği ve Bu Konuda Yazılmış Müellifi Bilinmeyen Bir Eser

Öz

İnsanoğlunun gayba (bilinmeze) olan ilgisi, ona ulaşma arzusu neticesinde ortaya çıkan pek çok fal türü bulunmaktadır. Bilinmeze olan bu arzu/ilgi, genellikle herhangi bir inanışa dayandırılarak dinî argümanlarla desteklenmeye çalışılmıştır. Kur’an-ı Kerim’de Maide suresinin 90. ayetinde “şeytan işi bir pislik” diye tanımlanarak yasaklanmış olsa da bu işle meşgul olanlar ve bu işe meyledenler, kimi hadisleri kendilerine dayanak olacak şekilde yorumlayarak fal bakma işinden vazgeçmemişlerdir. Hatta gaybı ancak Allah’ın bileceğini ifade eden Kur’an-ı Kerim’i (en-Neml 65) bir fal malzemesi olarak kullanmaktan çekinmemişlerdir. Kur’an’ın yanı sıra peygamberlerin, Ehl-i Beyt mensuplarının, sahabelerin, din büyüklerinin isimleri de fal bakma malzemesi olarak kullanılmıştır. Daha çok peygamberler isimlerinden oluşan bir tablodan niyet edilerek bir ismin çekilmesi suretiyle bakılan bu tür falda; genellikle söz konusu ismin hayatı ve bilinen özellikleriyle, fal baktıran kişinin niyeti arasında bir ilişki kurulmuştur. Bu çalışmada, Erzurum İl Halk Kütüphanesi 25 HK 2138 numarada kayıtlı Mecmû’a-i Cifr ve Reml [6b-20b] adlı eser içerisinde yer alan, gelecekten haber verirken din büyüklerinin isimlerinden yararlanan bir fal metni neşredilecek ve bu metin falname literatürü içinde ait olduğu yere konumlandırılacaktır. Böylelikle insanların fala yükledikleri mana/değer bir kez daha gözler önüne serilmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler

fal, cifr, peygamber falı, Kur’an falı, gizli ilimler

Kaynakça

• Aydın, Mehmet. “Fal”. TDV İslam Ansiklopedisi, 12: 134-138. Ankara TDV Yayınları, 1995.
• Azak, Yağmur. Osmanlı Devleti’nde Fal ve Büyü. Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 2020.
• Büyükokutan, Aslı. “Muğla’daki Kahve Falına Bakma Geleneği Üzerine Bir Değerlendirme”. Folklor / Edebiyat 71 (2012): 97-112.
• Ersoylu, Halil. “Fal, Fal-nâme ve Bir Çiçek Falı: "Der-Aksâm-ı Ezhâr". Journal of Turkology 20 (2010): 195-254.
• Gülhan, Abdülkerim. “Türk Kültüründe Fal ve İsimlerle İlgili Bir Manzum Falname Örneği”. Divan Edebiyatı Araştırmaları Dergisi 15 (2015): 195-222.
• Kadiroğulları, Umut. Fal-nâme-i Ca’fer Sâdık (Giriş-İnceleme-Metin-Sözlük). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, 2016.
• Mehmed Salâhî, Kâmûs-ı Osmânî, c. IV, Mahmud Beğ Matbaası, İstanbul, 1904.
• Nar, Mehmet Şükrü. “Psiko-Antropolojik Bir Olgu Olarak Fal Üzerine Nitel Bir Araştırma”. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi 54/1 (2014): 507-524.
• Sezer, Sennur. Osmanlı’da Fal ve Falnameler. İstanbul: Milliyet Yayınları, 1996.
• Şemseddin Sâmî, Kâmûs-ı Türkî, İkdam Matbaası, Der-saadet, 1901.
• Şenödeyici, Özer. “Tradition of Fortune Telling With The Name of Prophet And Three Written Works About It”. Gazi Türkiyat 14 (2014): 67-104.
• Şirin, Hatice. “Fâl Be Hâzâ Kitâb-ı Muhammed”. Kebîkec 20 (2005): 71-80.
• Uzun, Mustafa İsmet. “Fal-nâme”. TDV İslam Ansiklopedisi, 12: 141-142. Ankara TDV Yayınları, 1995.