Guest Understanding and Hospitality in Dîvânu Lugâti’t-Türk

Yıl 2024, Cilt: 11 Sayı: 2, 68 - 78

Seval Kocaer

https://doi.org/10.30804/cesmicihan.1570417

Öz

One of the indispensable characteristic features of Turkish societies is that they are hospitable and attach great importance to guests. For this reason, in the Turkish tradition, welcoming the guest well, hosting them, showing a smiling face to the guest, and making the guest happy are considered an important and mandatory duty for every Turkish person. Therefore, the phenomenon of hospitality, which has an important place in Turkish society, is one of the most important cultural values.
The vocabulary of Dîvânu Lugâti't-Türk, as in many areas, dates back to the 11th century. It also contains important information about hospitality in the 11th century Turkish society. In this study, expressions of hospitality in Dîvânu Lugâti't-Türk will be identified and examined. Thus, in Kaşgarlı Mahmud's unique work Dîvânu Lugâti't-Türk, which sheds light on the history of Turkish culture, the understanding of hospitality, which is considered one of the characteristic features of the Turkish people, the importance that the Turkish society attaches to the guest, and the continuity and change in the understanding of hospitality today will be discussed.
For this purpose, firstly, Divanü Lûgati't-Türk was scanned line by line and all the words, idioms, proverbs, couplets and verse pieces reflecting the guest hospitality approaches of the age, the perspective towards the guest, etiquette, presenting gifts and the basic food and beverages served were determined; Later, the importance of hospitality in Turkish culture was clarified.

Anahtar Kelimeler

Turkısh society, Divânü Lugâti't-Türk, Guest, Hospitality, Change

Dîvânu Lugâti’t-Türk’te Misafir Anlayışı ve Misafirperverlik

Öz

Türk toplumlarının vazgeçilmez karakteristik özelliklerinden biri de, misafirperver olmaları ve misafire çok fazla önem vermeleridir. Bu nedenle Türk geleneğinde, misafiri iyi karşılamak, ağırlamak, misafire güler yüz göstermek, misafiri memnun etmek her Türk insanı için önemli ve zorunlu bir görev sayılmaktadır. Bu yüzden Türk toplumunda önemli yere sahip olan misafirperverlik olgusu, kültürel değerlerin en başında gelmektedir.

Dîvânu Lugâti’t-Türk’ün söz varlığı, birçok alanda olduğu gibi, XI. asır Türk toplumunda misafirperverlik hakkında da önemli bilgiler içermektedir. Bu çalışmada, Dîvânu Lugâti’t-Türk’te misafirperverlik ifadeleri tespit edilecek ve incelenecektir. Böylece, Türk kültür tarihine ışık tutan, Kaşgarlı Mahmud’ un eşsiz eseri Dîvânu Lugâti’t-Türk’te, Türk insanın karakteristik özelliklerinden biri olarak kabul edilen misafirperverlik anlayışı, Türk toplumunun misafire verdiği önemi ve günümüzdeki misafirperverlik anlayışındaki devamlılığı ve değişimi ele alınacaktır.

Bu amaçla, önce Divanü Lûgati’t-Türk satır satır taranarak çağının misafir ağırlama yaklaşımlarını, misafire yönelik bakış açısını, adabı muaşereti, hediye takdim etmeyi ve ikram edilen temel yiyecek-içecekleri yansıtan bütün kelime, deyim, atasözü, beyit ve manzum parçaları belirlenmiş; daha sonra Türk kültüründeki misafirperverliğin önemine açıklık getirilmiştir

Anahtar Kelimeler

Türk toplumu, Dîvânü Lugâti't-Türk, Misafir, Misafirperverlik, Değişim

Kaynakça

• Altunbay, Müzeyyen. “Temel Bir Değer Olarak Dede Korkut’ta Misafirperverlik Ve İzzeti İkram”. Akademik Bakış Dergisi 56 (2016): 359-371.
• Atalay, Besim. Divanü Lûgat-it-Türk Tercümesi I, II, III. Ankara: TDK Yayınları, 1985.
• Ayverdi, İlhan. Misalli Büyük Türkçe Sözlük, C. 2, İstanbul: Kubbealtı Neşriyat. 2006.
• Çakan, Ayşegül. Kutadgu Bilig, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 2016.
• Çobanoğlu, Özkul. Türk Dünyası Ortak Atasözleri Sözlüğü, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını, 2004.
• Dilaçar, Agop. Kutadgu Bilig, Ankara: TDK Yayınları, 2005.
• Doğan, Mehmet. Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: İz Yayıncılık, 1996.
• Ercilasun, Ahmet Bican - Akkoyunlu, Ziyat. Kaşgarlı Mahmud Dîvanû Lugâti-t-Türk Giriş-Metin-Çeviri-Notlar-Dizin. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2014.
• Ergin, Muharrem. Dede Korkut Kitabı-1, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2012.
• Ergin, Muharrem. Orhun Abideleri, İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 2012.
• Gökalp, Ziya. Türk Medeniyet Tarihi, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları, 1976.
• Halıcı, Nevin. Türk Mutfağı, İstanbul: Oğlak Yayınları, 2009.
• İnan, Abdülkadir. Makaleler ve İncelemeler, Cilt I, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 1998.
• Karadağ, Büşra. Sünnette Misafirlik ve Misafir Ağırlama, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul, (2008).
• Koca, Salim. “Türklerde Tuz-Ekmek Hakkı”. Millî Kültür 7 (1977): 57–61.
• Özdemir, Nebi. “Divanü Lûgat-it Türk’ün Uluslararası İlişkiler Boyutu”. II. Uluslar arası Türkiyat Araştırmaları Bilgi Şöleni Bildirileri Kâşgarlı Mahmud ve Dönemi.(28-30 Mayıs 2008, Ankara). 573-600. Ankara: TDK Yayınları, 2009.
• Sancak, Nuriye. Mardin Efsaneleri, Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, , Sakarya, (2008).
• Tarama Sözlüğü VII. Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi, 1996.
• Tezcan, Mahmut. “Folklorik ve Antropolojik Yönleriyle Hediye Geleneği ve Türk Kültüründeki Yeri”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, C. 22, S. 1, (1989): s. 29-36.
• Yurtbaşı, Metin. Sınıflandırılmış Atasözleri Sözlüğü, İstanbul: Özdemir Yayıncılık, 2012.
• Türk Lehçeleri Sözlüğü, http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_lehceler&view=lehceler adresinden erişilmiştir. Erişim tarihi: 05.04.2018.