From Tostoraman to Yayazula: Aural Journey of the Gruffalo in Turkish

Yıl 2021, Sayı: 31, 70 - 90, 30.12.2021

Özüm Arzik Erzurumlu

https://doi.org/10.37599/ceviri.988154

Öz

Julia Donaldson’s award-winning book The Gruffalo was translated into Turkish twice within a short span of time due to the transfer of the publishing rights from one publishing house to another. Gruffalo, the title given to the book and the main character of the book, translated as Tostoraman in the first translation evolved into Yayazula with this change. It is against this background that the paper attempts to examine the sound related translating strategies of the same source text. By comparing the two translations with the source text and with each other, the paper attempts to reveal the strategies resorted to by the two translations/translators/publishing houses. The paper argues that Tostoraman creates the effect aimed to be created in the source culture through attaching more importance on the use of sounds, rhyme, alliteration and the fonts. It is hoped that the paper contributes to the retranslation studies in children’s literature by shedding light on the strategies, and effects of the different translations.

Anahtar Kelimeler

children’s literature, translation, retranslation, rhyme, J. Donaldson

Tostoraman’dan Yayazula’ya: Gruffalo’nun Türkçedeki Sessel Yolculuğu

Öz

Julia Donaldson’ın ödüllü kitabı The Gruffalo telif haklarının bir yayınevinden başka bir yayınevine geçmesi ile kısa süre içinde Türkçeye iki kez çevrilmiştir. Dolayısıyla, kitaba adını veren Gruffalo karakteri önce Tostoraman olarak çevrilmiş, ikinci çeviride Yayazula’ya evirilmiştir. Çalışma, bu bilgiler ışığında aynı kaynak metnin iki çevirisini sessel birimler karşılaştırmaktadır. Çalışma böylece iki çevirmenin/yayınevinin kullandıkları sessel özelliklerin çeviri stratejilerini açığa çıkarmayı amaçlamaktadır. Betimleyici nitelikteki çalışmada, sessel unsurlar olarak uyaklar, ses benzeşmeleri, ses yinelemeleri, ikilemeler ve okuyucunun ses kullanımını belirleyen bir öğe olması itibariyle kullanılan yazı tipi, harflerin yazılışı incelenmiştir. Tostoraman’ın ses benzeşmelerine ve uyak kullanımına daha fazla önem vererek, yazı tipini kaynak metinde olduğu gibi tutarak kaynak metindeki işleve daha fazla yaklaştığı saptanmıştır. Çalışmada aynı metnin farklı çevirilerinde sessel öğelerin çevrilmesinde kullanılan stratejiler ve bunların etkileri incelenerek çocuk yazını çevirisine katkıda bulunmak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

çocuk yazını, çeviri, yeniden çeviri, sessel özellikler, J.Donaldson

Kaynakça

• Aktaş, U. (2013, 26 Temmuz). Minik fare Tostoraman. https://haritametoddefteri.wordpress.com/2013/07/26/minik-fare-tostoraman/
• Bassnett, S. (1991). Translation studies. Methuen.
• Berk Albachten, Ö., & Tahir Gürçağlar, Ş. (Ed.). (2019). Perspectives on retranslation: Ideology, paratexts, methods. Routledge.
• Chandler, M. (2021, 21 Ocak). MCB holds online celebration as the Gruffalo racks up 105 translations. https://www.thebookseller.com/news/mcb-celebrates-105-translations-gruffalo-1234197
• Çeliktaban, D. (2016, 20 Nisan). Tostoraman Minik fare tehlikeli hayvanların hakkından geliyor. https://hthayat.haberturk.com/anne-baba/cocuk-kitaplari/haber/1020159-tostoraman
• Desmidt, I. (2009). Re(translation) revisited. Meta, 54(4), 669–683. https://doi.org/10.7202/038898ar
• Dinçkan, Y. (2017). Çocuk yazınında sessel öğelerin çevirisinin önemi. Çeviribilim ve Uygulamaları Dergisi. 23, 55-71.
• Donaldson, J. (1999). The Gruffalo. Macmillan Children’s Books.
• Donaldson, J. (2004). The Gruffalo’s child. Macmillan Children’s Books.
• Donaldson, J. (2007). Tostoraman. (Y. Türker, Çev). Macmillan & Popcore: Belçika.
• Donaldson, J. (2015). Yayazula. (A. Berktay, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Donaldson, J. (2020). Yayazula’nın çocuğu. (A. Berktay, Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. 7. Basım.
• Du Nour, M. (1995). Retranslation of children’s books as evidence of changes of norms. Target 7(2), 327. 346. https://doi.org/10.1075/target.7.2.08dun
• Erten, A. (2011). Çocuk yazını çevirisine yaklaşımlar. Hacettepe Yayıncılık.
• Farenin fendi Tostoraman’ı Yendi, (2010, 24 Şubat). http://www.birdolapkitap.com/2010/02/24/farenin- fendi-tostoramani-yendi/
• Frank, H. (2007). Cultural encounters in children’s literature images of Australia in French Translation. Routledge.
• Franklin-Wallis, O. (2020, 17 Aralık). How Julia Donaldson conquered the World, one rhyme at a time, https://www.theguardian.com/news/2020/dec/17/julia-donaldson-conquered-world-one-rhyme-at-a- time-childrens-literature-gruffalo
• Greenaway, H. (2012, 5 Ağustos). Dinnae go down the woods today becasue the beastie’s back… and he’s
• Scottish, https://www.dailyrecord.co.uk/special-features/book-club/the-gruffalo-has-been-translated- into-43-languages-1221569
• Kansu Yetkiner, N. (2010). Çocuk yazınındaki dilsel ve dil ötesi normlar bağlamında Felaket Henry serisinin Türkçeye çevirileri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 27(2), 55-77.
• Karadağ, A. (2018). Çeviri çocuk edebiyatı bağlamında asimetrik güç ilişkileri: yetişkin çevirmenler ve çocuk okurlar. S. Taş (Ed.), Çeviribilimde Güncel Tartışmalardan Kavramsal Sorgulamalara içinde (ss. 43-81). Hiper Yayın.
• Koskinen, K., & Paloposki, O. (2010). Retranslation. Y. Gambier & L. van Dorslaer (Ed.), Handbook of translation studies içinde (Vol. 1, ss. 294–298). John Benjamins.
• Lathey, G. (2016). Translating children’s literature. Routledge.
• Lefevere, A., & Bassnett, S. (1998). Where are we in translation studies? S. Bassnett (Ed.), Constructing Cultures. Essays on Literary Translation içinde (ss. 1-11). Cromwell.
• Meara, P. (2016). Texts as vocabulary networks. H. Chodkiewcz, P. Steinbrich & M. Krzeminska- Adamek (Ed.), Working with Text and Around Text in Foreign Language Environments, Second Language Learning and Teaching içinde (ss. 193- 205). Springer.
• Neydim, N. (2020). Çocuk edebiyatı klasiklerinde çeviri yaklaşımları: Uyarlama, yeniden yazma, kültürel müdahale. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, 19, 851-858. https://doi.org/10.29000/rumelide.752864.
• Nord, C. (2003). Proper names in translation for children Alice in wonderland as a case in point. Meta, 48(1- 2), 182-196. https://doi.org/10.7202/006966ar
• O’Sullivan, E. (2003). Narratology meets translation studies, or, the voice of the translator children’s literature. Meta, 48(1-2), 197-207. https://doi.org/10.7202/006967ar
• O’Sullivan, E. (2005). Comparative children’s literature. (A. Bell, Çev.) Routledge.
• O’Sullivan, E. (2013). Children’s literarure and translation studies. C. Millan C. & F. Bartrina. (Ed.), The Routledge Handbook of Translation Studies içinde (ss.451-463). Multilingual Matters Ltd.
• Oittinen, R. (2000). Translating for children. Garland Publishing.
• Oittinen, R. (2003). Where the wild things are: Translating picture books. Meta, 48 (1-2), 128–141. https://doi.org/10.7202/006962ar
• Oittinen, R., Ketola A., & Gravini, M. (2018). Translating. Picture books revoicing the verbal, the visual and the aural for a child audience. Routledge.
• Pym, A. (2014). Method in translation history. Routledge.
• Saylağ, T. (2008, 9 Temmuz). Popcore yayınlarını ısrarla kitapçınızdan isteyiniz! Salom.
• Shavit, Z. (1986). Poetics of children’s literature. The University of Georgia Press.
• Şen, A. (2007, 13 Ekim). Hayat bilgisi P. Mağden. http://www.radikal.com.tr/yazarlar/ayca-sen/hayat-bilgisi- p-magden-867585/
• Van Coillie, J., & McMartin, J. (2020). Children’s literature in translation texts and contexts. Leuven University Press.
• Venuti, L. (2004). Retranslations: the creation of value. K. M. Faull (Ed.), Bucknell Review Özel sayı 47(1) (ss. 25–38). Bucknell University Press.
• Zülal, A. (2016, 17 Mayıs) Fare küçük ama kendisini koruyabilir.