Dil Gelişimi Riskli Bulunan ve Bulunmayan Prematüre Çocuğa Sahip Annelerin Ev Ortamında Çocuklarıyla Olan İletişimlerine İlişkin Görüşlerinin İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 2 Sayı: 4, 26 - 43, 25.12.2019

Feryal Savcı , Müdriye Bıçakçı

https://doi.org/10.36731/cg.658558

Öz

Bu çalışma, dil gelişimi riskli görülen ve görülmeyen prematüre doğmuş çocukların annelerinin çocuklarıyla olan iletişimine ilişkin görüşlerinin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma, nicel ve nitel araştırma yaklaşımı çerçevesinde tasarlanmış olup, nicel kısım nitel çalışmanın sınırlılığını oluşturmaktadır. Bu iki yaklaşımın genelinde araştırmanın çalışma grubunu, 2017-2018 yılları arasında, İstanbul il merkezindeki bir devlet hastanesinin prematüre polikliniğine başvuran 0-36 ay aralığında çocuğa sahip 27 anne oluşturmaktadır. Çalışmanın nicel kısmını 0-36 ay aralığında olan 27 çocuk, nitel kısmını ise normal ve riskli dil gelişimine sahip prematüre çocuğu olan 27 anne oluşturmaktadır. Çalışmanın nicel kısmında prematüre olan çocukların dil gelişimi açısından riskli olup olmadığının belirlenmesi amacıyla Yalaz ve Anlar (1996) tarafından Türk toplumuna standardize edilmiş olan Denver-II Gelişimsel Tarama Testi kullanılmıştır. Nitel kısmında ise “görüşme tekniği” kullanılmıştır. Görüşme yönteminde veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen ‘Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu’ aracılığıyla toplanmıştır. Yarı yapılandırılmış görüşme formunda annelerin çocuklarıyla ev ortamında hangi süreç ve etkinliklerde nasıl etkileşime girdiğini belirmeye yönelik sorular yer almaktadır. Çalışmadan elde edilen veriler, betimsel analiz kullanılarak incelenmiştir. Bu doğrultuda araştırma sonucu genel olarak yorumlandığında dil gelişimi riskli olan çocukların annelerin ev ortamında çocuklarıyla gün içerisinden etkileşimli vakit geçirmedikleri, diğer yandan dil gelişiminin normal olduğu saptanan çocukların annelerinin ise günlük rutinlerini gerçekleştirirken, örneğin yemek yeme, oyun oynama, banyo yapma, uykuya geçiş vb. durumlarda, çocuklarıyla konuştukları, çocuklarına kitap okudukları ve çocuklarıyla etkileşimli sohbet ettikleri saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Riskli dil gelişimi, prematüre, çocuk ile iletişim

Kaynakça

• Arabacı, N, Ömeroğlu E (2016). Anne-Baba-Çocuk İletişimi Değerlendirme Aracı’nın (ABÇİDA) geliştirilmesi: Geçerlik güvenirlik çalışması. Uluslararası Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7:1-21.
• Bee, H, Boyd, D. (2009). Çocuk Gelişim Psikolojisi (1.basım). Kaknüs Yayınları: İstanbul.
• Bingöller Pekcici, E B, Şahinöz Kaya, A, Ayrancı Sucaklı, İ, Yakut, H İ (2016). Prematüre bebeklerin ev ortamlarındaki uyaranların değerlendirilmesi. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi, (2):77-83.
• Brown, R. I., Brown P. M. ve Bayer, M. B. (1994). A Quality of life model: new challenges arising from a six year study. Quality Of Life For Persons With Disabilities. Ed. D. Goode. Cambridge, MA: Brookline. 39-56.
• Ceylan, Ş, Kahraman Gözün, Ö ve Ülker, P (2016). Annelerin Erken Çocukluk Dönemine Bakış̧ Açısı. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(5): 1333-1356.
• Coşkun, Y, Arslantaş, H (2016). Okul Öncesi Eğitime Devam Eden Çocukların Televizyon İzlemelerine Yönelik Anne Görüşlerinin İncelenmesi. KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2):1-16.
• Creswell, J (2014). Araştırma Deseni, Nitel, Nicel ve Karma Yöntem Yaklaşımları (Çev. Ed. Selçuk Beşir Demir). Eğiten Kitap: Ankara.
• Çelebi Öncü, E. (2016). Etkileşimli kitap okumanın beş-altı yaş çocuklarının sosyal durumlara yaklaşımlarına etkisinin incelenmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 4(4),489-503.
• Çiçek, N., Vitrinel, A., Cömert, S., Erdağ, G., Aksoy, F., Akın, Y. (2005). Prematüre Bebeklerin İzlem Sonuçları. Türk Pediatri Arşivi, 40: 33-38.
• Ekiz, D. (2003). Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına Giriş. Anı Yayıncılık: Ankara.
• Eldeniz Çetin, M, Tezioğlu, N K (2018). Ağır düzeyde yetersizliğe sahip çocuğu olan annelerin çocuklarının boş zamanlarını değerlendirmelerine yönelik görüşleri. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18(2):857-873.
• Eras Z, Atay G, Alyamaç DE, Bingöler Pekcici BE, Dilmen U. (2011). Üçüncü basamak sağlık hizmeti veren bir hastanede taburculuk sonrasında bütüncül izlem modeli ile izlenen çok düşük doğum ağırlıklı bebeklerin düzeltilmiş̧ 12–18 ayda gelişimsel değerlendirmesi. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi; 18:174–179.
• Erol N Şimsek, Z T & Ertem I (1997) Önleyici çalışmalar anne baba bebek ilişkisini güçlendirme ve çocuğun psikososyal gelişimini temel sağlık hizmetleri yoluyla destekleme projesi N Karancı (Ed) Farklılıkla yaşamak, Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Ertem İ. Ö. ve Doğan, D. G. (2005). Bebeklik ve erken çocukluk döneminde gelişim. Gelişimsel pediatri (Editör, İlgi Öztürk Ertem). Ankara: Çocuk Hastalıkları Araştırma Vakfı.
• Haight, W. L., Parke, R. D., ve Black, J. E. (1997). Mothers’ and fathers’ beliefs about and spontaneous participation in their toddlers’ pretend play. Merrill-Palmer Quarterly, 43(2), 270-290.

• Hoff-Ginsberg, E. (1991). Mother-child conversation in different social classes and communicative settings. Child Development,62, 782-796.
• Işıtan, S (2005). Resimli çocuk kitaplarının benlik kavramıyla ilgili konuları içermesi yönünden incelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Karasar, N (2017). Bilimsel Araştırma Yöntemi: Kavramlar, İlkeler, Teknikler (31. basım). Nobel Yayınevi: Ankara.
• Kerimoğlu G, Kavuncuoğlu, S, Arslan, G, Kocaman, C, Yıldız, H, Aksüyek, E, Kaya, A (2004). Prematürelerde Nörogelişimsel İzlem. SSK Tepecik Eğitim ve Araştırma Hastanesi,14(1):33-39.
• Luo, R,Tamis-LeMonda, C S, Kuchirko, Y, Ng, F F &Liang, E (2014). Mother-childbook sharing and children’s storytelling skills in etnically diverse, low-income families, Infant and Child Development, 23,402-425.
• Meriç, A, Özyürek A (2018). Okul Öncesi Dönem Çocukların Ahlaki ve Sosyal Kural Bilgilerinin İncelenmesi, Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(14):137-166.
• Mol, S E, Bus, A G & De Jong, M T (2009). Interactive book reading in early education: A tool to stimulate print knowledge as well as oral language, Review of Educational Research, 79, 979-1008.
• Öğülmüş, S (1991). İçerik Çözümlemesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 24(1),213-228.
• Özel, E, Zelyurt, H (2016). Anne baba eğitiminin aile çocuk ilişkilerine etkisi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 36: 9-34.
• Özsoy Koç Ö (2009). Çok düşük doğum ağırlıklı prematüre çocukların okul çağındaki̇ nörogelişimsel durumlarının değerlendirilmesi. Yayınlanmamış uzmanlık tezi. Bakırköy Kadın Doğum ve Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk Kliniği: İstanbul.
• Santrock, J W (2015). Life-span development. Çeviri kitap, ed.: yüksel g, nobel yayıncılık, 13. baskı, Ankara.
• Servi, C (2016). Gelişimsel yetersizliği olan çocukların annelerinin, dil edinimine ve dilin desteklenmesine ilişkin görüşlerinin incelenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi,17(1):43-55.
• Sim, S, Berthelsen, D (2014). Shared book reading by parents with young children: Evidence-based practice. Australasian Journal of Early Childhood,39(1):50-55.
• Sola, C, Diken, İ H (2008). Gelişimsel gerilik riski altındaki prematüre ve düşük doğum ağırlıklı çocuğa sahip annelerin gereksinimlerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2): 21-36.
• Tamis-LeMonda, C S, Bornstein, M H ve Baumwell, L (2001). Maternal responsiveness and children’s achievement of language milestones. Child Development, 72(3), 748-767.
• Tomasello, M ve Farrar, M J (1986). Joint attention and early language. Child Development, 57, 1454-1463.
• Trawick Swith J (2013). Early Childhood Development (a multicultural perspective), Çeviri kitap, Ed.: Akman B, Nobel yayıncılık, 5. baskı, Ankara.
• Türnüklü, A (2000). Eğitim Bilim Araştırmalarında Etkin Olarak Kullanılabilecek Nitel Bir Araştırma Tekniği: Görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilim Yönetimi, 24, 543-559.
• WHO (1977). WHO: Recommended definitions, terminology and format for statistical tables related to the perinatal period and use of a new certificate for cause of perinatal deaths. Acta Obstetricia et Gynecologica Scandinavica, 56(3), 247-253.
• Wong D L (2003), Wong’s Nursing Care of Infants and Children, Seventh Ed., Mosby.
• Yalaz K, Anlar, B, Bayoğlu, B, (2009). Denver II Gelişimsel Tarama Testi “Türkiye Standardizasyonu”. Gelişimsel Çocuk Nöroloji Derneği: Ankara.
• Yavuzer, H (1995). Ana-baba okulu. (5. basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yılmaz H, Yılmaz, H (2007). Sevgili Anne ve Babacığım, Lütfen Bu Kitabı Okur musunuz! (27. Baskı). Konya: Çizgi Kitabevi.