Türkiye’de Okul Öncesi Dönemde İki Dillilik Üzerine Yapılan Lisansüstü Tezlerin ve Makalelerin İncelenmesi (2007-2021)

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 10, 37 - 52, 28.12.2022

Burcu Ünyılmaz

https://doi.org/10.36731/cg.1116220

Öz

İki dillilik, tüm dünyada disiplinler arası çalışmalarla tüm hızıyla çeşitli açılardan araştırılmaya devam eden konuların başında gelmektedir. İletişim ve ulaşımın hızla yaygınlaştığı, ülkelerin ve milletlerin birbirleriyle hiç olmadığı kadar daha fazla iletişime girdiği bir dönemde iki dillilik araştırmacılar tarafından ilgiyle incelenmeye devam etmektedir. Jeopolitik konumu, Avrupa Birliği’ne giriş sürecine uyumlanma politikaları ve yoğun göç alması sonucu, Türkiye’de iki dillilik kavramı ana okulları için de çeşitli açılardan tartışılmaya başlanmıştır. Bu araştırmanın amacı, okul öncesi dönemde iki dillilikle ilgili az araştırmanın yapıldığı ülkemizde 2007-2021 yılları arasında okul öncesi dönemde iki dillilikle ilgili yapılmış lisansüstü tezlerin ve makalelerin kapsamlarını ortaya koymaktır. Bu doğrultuda, yirmi beş lisansüstü tezi ve yirmi bir makaleye ulaşılmış ve bu çalışmalar, “yıllara, yöntemlerine, konularına, örneklem/çalışma grubuna, veri toplama aracına, veri analiz tekniklerine, inceledikleri dillere ve lisansüstü tezlerin yapıldığı bölümlere göre dağılım” değişkenlerine göre incelenmiştir. Araştırmanın sonucunda, 2020 ve 2021 yıllarında daha çok çalışma yapıldığı, vaka incelemelerinin daha çok tercih edildiği, dil gelişiminin çeşitli açılardan incelenmesi konusunun daha çok seçildiği, en çok çocukların örneklem olarak ele alındığı, veri toplama aracı olarak en çok ölçeklerin tercih edildiği, veri analiz tekniği olarak en çok testlerin tercih edildiği, çalışmaların Türkçe-İngilizce dilleri arasında daha çok yapıldığı ve lisansüstü tezlerinde okul öncesi eğitimi bölümünde çalışmaların daha fazla yapıldığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

iki dillilik, anaokulunda iki dillilik, okul öncesi iki dillilik

Investigating Postgraduate Dissertatıons and Articles on Bilingualism in Preschool Period in Turkey (2007-2021)

Öz

Bilingualism is one of the leading topics that continues to be researched from various perspectives at full speed with interdisciplinary studies all over the world. Bilingualism continues to be studied with interest by researchers at a time when communication and transportation have become widespread and countries and nations communicate with each other more than ever before. As a result of its geopolitical position, its policies to adapt to the European Union accession process and the intense immigration, the concept of bilingualism in Turkey has started to be discussed from various perspectives for kindergartens. The aim of this research is to reveal the scope of postgraduate theses and articles on bilingualism in the preschool period between 2007-2021 in our country, where little research has been done on bilingualism in the pre-school period. In this respect, twenty-five graduate theses and twenty-one articles were reached, and these studies were examined according to the variables of “distribution by years, methods, subjects, sample/study group, data collection tool, data analysis techniques, languages studied and departments in which graduate theses were made”. As a result of the research, it was concluded that more studies were carried out in 2020 and 2021, case studies were preferred more, the subject of examining language development from various angles was more preferred, children were considered as samples the most, scales were preferred the most as the data collection tool, the studies are mostly conducted between Turkish and English languages, and it has been concluded that more studies are carried out in the pre-school education department among the postgraduate theses.

Anahtar Kelimeler

bilingualism, bilingualism in kindergarten, preschool bilingualism

Kaynakça

• Abais, H. F. (2021). A case study: Bilingual children’s code-switching mechanisms [Yüksek lisans tezi, Başkent Üniversitesi].
• Açelya Keleş, N. & Sabuncuoğlu, O. (2021). The impacts of bilingualism on pre-schoolers. Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1), 191-208. doi: 10.17932/IAU.EFD.2015.013/efd_v07i009
• Agvan, Ö., & Dönger, A. (2016). Bireyde iki dillilik olgusu. Science Committee, 152.
• Ağca, Ö. (2012). Normal gelişim gösteren ve dil bozukluğu olan tek dilli çocuklar ile iki dilli çocukların kavram gelişimlerinin karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi].
• Akgül, E., Yazıcı, D. & Akman, B. (2019) Views of parents preferring to raise a bilingual child. Early Child Development and Care, 189(10), 1588-1601 doi: 10.1080/03004430.2017.1400541
• Aktan-Erciyes, A. (2020). Longitudinal effects of second language on first language narrative skills and executive functions of preschool children. Journal of Language and Linguistic Studies, 16(1), 42-58. doi: 10.17263/jlls.712638
• Akyol, Ö. (2019). Acquisition of Turkish by a bilingual chıld: A case study [Yüksek lisans tezi, Çukurova Üniversitesi].
• Akyol Bal, Ö. & Sofu, H. (2015). Realization of subjects of an English-Turkish bilingual child. Journal of Language and Literature Education, 14, 115-134
• Ayanoğlu, M. (2015). Okul öncesi eğitimde iki dilli çocukların sosyal gelişimi [Yüksek lisans tezi, Zirve Üniversitesi].
• Bae, J. (2007). Two-way immersion shows promising results: Findings from a new study. Language Learning, 57(2), 299–332. doi: 10.1111/j.1467-9922.2007.00410.x.
• Banko Bal, Ç., Ketenci Tona, F. M. & Akman B. (2020). Okul öncesi dönemdeki iki dilli çocukların ebeveynlerinin ve öğretmenlerinin iki dillilik ile ilgili görüşleri. Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(3), 1695 doi: 10.29299/kefad.85400
• Bezcioğlu Göktolga, İ. (2016). Home language skills of the third-generation Turkish-Dutch bilingual children in the Netherlands. Dil Eğitimi ve Araştırmaları Dergisi, 2(3), 1-15
• Bialystok, E. (2016). Bilingual education for young children: review of the effects and consequences. International Journal of Bilingual Education and Bilingualism, 1-14.
• Bican, G. (2017). İki dilliliğin tanımlanması: Kuramsal tartışmalar ve güncel yaklaşımlar. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 5(2), 353-366.
• Biçer, N. ve Alan, Y. (2019). Türk soylulara Türkçe öğretimi ile ilgili çalışmalara genel bir bakış. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 29(1), 143-157.
• Bronfenbrenner, U. (1979). The ecology of human development: Experiments by nature and design. Harvard University Press.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (14. Baskı). Pegem Yayınları
• Canan, N. (2012). Okul öncesi dönem çocuklarda iki dilliliğin zihin kuramı gelişimi üzerine etkisi [Yüksek lisans tezi, Maltepe Üniversitesi]
• Costa, A., & Sebastián-Gallés, N. (2014). How does the bilingual experience sculpt the brain? Nature Reviews Neuroscience, 15(5), 336-345.
• Coşkun, İ., Dündar, Ş. & Parlak, Ş. (2014). Türkiye’de özel eğitim alanında yapılmış lisansüstü tezlerin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Ege Eğitim Dergisi, 2(15), 375-396.
• Çabuk, B., Er, B., Karageyik, S., & Tokgöz, K. (2018). Okul öncesi dönemdeki iki dilli olan ve olmayan çocukların okuma yazmaya hazırlık becerileriyle ilgili öğretmen algılarının incelenmesi. Karabük University Institute of Social Sciences Journal Special Issue, 4, 12-43.
• Çetintaş, B. G. & Yazıcı, Z. (2016). Erken çocukluk döneminde anaokulu ve anasınıflarında iki dilli eğitim uygulamaları ve deneyimleri üzerine öğretmen görüşleri. Mediterranean Journal of Humanities, 6(2), 173- 187. doi: 10.13114/MJH.2016.292
• Çiftçi, S. (2021). Okul öncesi eğitim programındaki etkinliklerin iki dilli çocukların Türkçe dil gelişimine etkisinin incelenmesi [Doktora tezi, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi].
• Dennaoui, K., Nicholls, R. J., O’Connor, M., Tarasuik, J., Kvalsvig, A., & Goldfeld, S. (2016). The English proficiency and academic language skills of Australian bilingual children during the primary school years. International Journal of Speech-Language Pathology, 18(2), 157-165.
• Dikilitaş, K. (2017). Acquisition of pro drop by a Turkish-English bilingual child. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 32(1),33-45. doi: 10.16986/HUJE.2016019934
• Düzen, N. (2017). Ana dili Türkçe olan ve olmayan okul öncesi dönem çocuklarının Türkçe erken okuryazarlık becerilerinin değerlendirilmesi [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi].
• Erbakan, N. T. (2020). Translanguaging for bilingual acquisition of Turkish and English in a kindergarten context [Yüksek lisans tezi, Bahçeşehir Üniversitesi].
• Erdil, Z. (2012). Hollanda’da yaşayan iki dilli ve Türkiye’de yaşayan tek dilli Türk çocukların dil özelliklerinin sohbet ve öyküleme dil örneği bağlamlarında karşılaştırılması [Doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Erdoğan, E. (2015). İngiltere’de yaşayan Türkçe ve İngilizce konuşucusu sıralı ikidilli çocukların dil gelişim performanslarının özgül dil bozukluğu riski açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi].
• Esersin, S. (2017). Tek dilli Türkçe ve iki dilli Türkçe-Kürtçe konuşan dil bozukluğuna sahip çocukların morfolojik ve sentaktik özelliklerinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi].
• Genc, E. & Savasci, M. (2014). İkidilli çocuklarda zihinsel sözlük yapılandırması. 27. Ulusal Dilbilim Kurultayı Bildirileri. Hacettepe Üniversitesi Yayınları, 116-125.
• Genç, İ. B. & Er, S. (2007). Erken yaşta yabancı dil öğretimi üzerine veli ve öğretmen görüşleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 15(1), 21-30.
• Grover, V., Lawrence, J., & Rydland, V. (2018). Bilingual preschool children’s second language development: The role of first-language vocabulary skills and second language talk input. International Journal of Bilingualism, 22(2), 234-250.
• Gordon Millett, K. R. (2010). The cognitive effects of bilingualism: does knowing two languages impact children’s ability to reason about mental states. [Doctoral dissertation, University of Minnessota].
• Günaydın, Y. (2020). İki dillilik ile ilgili yayımlanan makalelerin incelenmesi (2010-2020). International Journal of Language Academy, 8(5), 352-365. doi:10.29228/ijla.48083
• Hamarat, H. (2019). İkinci dil eğitimi almayan tek dilli okul öncesi dönem çocukları ile iki dilli veya ikinci dil eğitimi alan okul öncesi dönem çocuklarının alıcı ve ifade edici dil gelişim düzeylerinin karşılaştırılması [Yüksek lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi].
• Hamarat, H., & Ergin, B. (2020). İkinci dil eğitimi alan veya iki dilli ve ikinci dil eğitimi almayan tek dilli okul öncesi dönem çocuklarının alıcı ve ifade edici dil gelişim düzeylerinin karşılaştırılması. Kastamonu Education Journal, 28(6), 2497-2509. doi: 10.24106/kefdergi.4099
• İlyasoğlu, N. T. (2007). Effect of bilingualism on inhibitory control and theory of mind development [Yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi].
• İnceçay, G. & Soruç, A. (2013). The role of oral language proficiency in phonological awareness of early bilinguals. Novitas-ROYAL (Research on Youth and Language), 7(2), 106-116.
• Karslı, Y. (2015). Bilişsel esneklik, iki dillilik ve üstbilişsel kararlar arasındaki gelişimsel bağlantılar [Yüksek lisans tezi, İstanbul Üniversitesi].
• Kearney, E. & Barbour, A. (2015). Embracing, contesting ve negotiating new languages: Young children's early socialization into foreign language learning. Linguistic and Education, 31, 159- 173.
• Kesmez, A. (2015). İki dillilik, Zazaca-Türkçe iki dilli akademisyenlerde dil kullanımı ve tercihler. Bingöl Üniversitesi Yaşayan Diller Enstitüsü Dergisi, 1(1), 157-165.
• Kildan, A. O. & Ahi, B. (2013). Türkiye’de okul öncesi eğitimi alanında yapılan lisansüstü tezlerin incelenmesi (2002-2011). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (27), 23 – 46.
• Kiremit, R. F. (2019). Türkiye’de Okul Öncesi Eğitimde Dil Gelişimi Alanında Yapılan Lisansüstü Tezlerin İncelenmesi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 159-174.
• KONDA, (2006, 16 Temmuz). “Toplumsal Yapı Araştırması 2006. Biz Kimiz?” http://www.konda.com.tr/ html/dosyalar/ttya_tr.pdf.
• Korkut, G. E. (2014). Erken çocukluk dönemindeki çift dilli çocuklar için farklı ülkelerde geliştirilmiş olan eğitim modelleri [Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi].
• Koşan, Y. (2015). Okul Öncesi Eğitimin İki Dilli Çocukların Okula Hazır Bulunuşluklarına Etkisinin İncelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• Lazzarino, L. (2017). Language related outcomes of bilingual education in preschool and primary school a systematic review from 2000 to 2016. [Master thesis, Jönköping University].
• Li, P. (2015). Bilingualism as a dynamic process. The handbook of language emergence, 511-536. Oğuz, S. K. (2021). A descriptive study of Turkish-English bilingual development of a 4-year-old child [Yüksek lisans tezi, Yeditepe Üniversitesi].
• Oturak, E. H. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin iki dillilik, iki dilli çocuklar ve iki dilli eğitim ile ilgili inançlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi].
• Öncül, V. & Öztürk, S. (2019). Çocuk dil gelişiminde iki dillilik (Çince-Türkçe örneklemi). Mecmua Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 44-61. doi: https://doi.org/10.32579/mecmua.523575
• Özge, D. (2010). Mechanisms and strategies in the processing and acquisition of relative clauses in Turkish monolingual and Turkish-English bilingual children [Doktora tezi, Ortadoğu Teknik Üniversitesi].
• Özpolat, M. (2020). Erken çocukluk döneminde iki dilliliğin çocukların alıcı ve ifade edici dil gelişimine etkisinin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi].
• Özpolat, M. & Sağlam, M. (2020). Erken çocukluk döneminde iki dilliliğin çocukların alıcı ve ifade edici dil gelişimine etkisinin incelenmesi. Erken Çocukluk Çalışmaları Dergisi, 4(3), 788-814.
• Rezzagil, M. (2010). 5-8 yaş iki dilli çocukların Türkçe artikülasyon özelliklerinin sesbilgisel (fonolojik) süreçler açısından incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi].
• Rezzagil, M. & Akman, B. (2014). 5-8 yaş iki dilli çocukların Türkçe konuşmalarında kullandıkları sesbilgisel (fonolojik) süreçlerin İncelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 3(2), 317-356.
• Sağın-Şimşek, Ç. & Antonova, E. (2021). At the syntax-pragmatics interface: Acquisition of Turkish word order by Turkish-English, Turkish-German and Turkish-Russian bilingual children. Dilbilim Araştırmaları Dergisi, 3, 71-87.
• Sahlan, N.A.I.B.M., Osman, Z., Sarudin, A. & Redzwan, H.F.M. (2020). A systematic review of second language learning: Trends and suggestions. Palarch’s Journal Of Archaeology Of Egypt/Egyptology 17(6).
• Schoder, S. (2010). Language learning in three childhood programmes in Austria, Germany and the United States. [Doctoral dissertation, West Virginia University].
• Seçer, F. (2015). Tek dil ve iki dille büyüyen çocukların sosyal gelişimleri üzerine karşılaştırmalı bir çalışma [Yüksek lisans tezi, Okan Üniversitesi].
• Şeker, E. (2018). Bilingual acquisition of English and Turkish languages: A case study of a Turkish infant. Journal of Language and Linguistic Studies, 14(2), 183-192
• Temel, F., Genç Çopur, H., Akpınar, Ü., İnci, M. A., Özdemir, E. B., Balcı, A., Ertör, E., Kaya, G., Aktemur Gürler, S., Kurupınar, A. & Ertürk, Z. (2021). İki dilli çocuklar için Türkçe değerlendirme aracı (İÇ-TDA)’nın geliştirilmesi ve geçerlik-güvenirlik çalışması. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 9(3), 686- 707.
• Tercan, H. & Tercan, C. (2020). Erken yıllarda iki dilde eğitim: Öğretmenlerin bakış açısıyla etki ve sonuçların incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi Fakültesi, 7(3).
• Tulu, Y. (2009). Ana dili Türkçe olan ve ana dili Türkçe olmayan (iki dilli) 4–7 yaş çocukların dil düzeylerine etki eden faktörlerin incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Selçuk Üniversitesi].
• Turan, Z. & Akdag-Cimen, B. (2019). Flipped classroom in English language teaching: a systematic review. Computer Assisted Language Learning, 32(5). doi: 10.1080/09588221.2019.1584117
• Yakar, M. & Temurçin, K. (2013). Yurtdışından Türkiye’ye kim, nereye göç ediyor? Zeitschriftfür die Welt der Türken, 5(1).
• Yalçın Su, F. (2020). Okul öncesi eğitime iki dilliliğin yansımaları: Etnografik bir durum çalışması. [Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi].
• Yalçın Su, F., & Çetin, A. (2021). Reflections of bilingualism on preschool education: An ethnographic case study. Journal of Language and Linguistic Studies, 17(Special Issue 1), 268-289.
• Yazıcı, Z. G. (2007). Birinci ve ikinci dili Türkçe olan iki dilli çocukların Türkçeyi kazanımlarına dil merkezli okul öncesi eğitim programının etkisi [Doktora tezi, Gazi Üniversitesi].
• Yazıcı, Z. & Fulya Temel, Z. (2011). İkidilli ve tek dilli çocuklarda dil gelişimi okuma olgunluğu ilişkisi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(22), 145 – 158.