Birincil yaklaşımlar ve çocuk hakları çerçevesinden çocuklarda madde bağımlılığı

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 10, 86 - 95, 28.12.2022

Çağla Yiğitbaş

https://doi.org/10.36731/cg.998666

Cited By: 1

Öz

Madde bağımlılığı, küresel bir halk sağlığı sorunudur. Sonuçları itibarıyla yalnızca bireyi değil, aileyi ve hatta toplumu da etkilemektedir. Ve günümüzde bağımlılığın pek çok türü ile karşılaşılmaktadır. Bağımlılık hemen hemen yaştan kişide görülmekle birlikte sonuçları açısından çocuklardaki bağımlılıklar daha tehlikelidir. Madde bağımlısı çocukların ötekileştirilmesi mevcut sorunun daha da derinleşmesine yol açmaktadır. Konuya çocuk hakları penceresinden bakıldığında; Türkiye’nin de kabul ettiği çocuk hakları sözleşmesinde çocuğun madde bağımlılığından korunması ilkesi bulunmaktadır. Bu bağlamda sözleşmede yer alan “yaşama ve gelişme hakkı” ile “sağlık hizmetlerine erişim hakkı” ve “insana yakışır bir yaşam standardına erişim hakkı” maddeleri de çocukları madde bağımlılığından koruma ya da rehabilite etme anlamında sahip oldukları haklarıdır. Çocukluk döneminde bağımlılığın belirtilerinin anlaşılması koruyucu ve rehabilite edici yaklaşımlar açısından çok önemlidir. Çocuğun yaşı, cinsiyeti, içinde yaşadığı çevre risk nedenleri arasında gösterilmektedir. Literatürde ergenlik dönemi bağımlılık açsından tehlikeli bir dönem olarak kabul edilmektedir. Bu sorunun çözümünde; nedenlerin bilinmesi, etkilerin değerlendirilmesi, çözüm önerileri konusunda bilincin oluşması önemlidir. Son zamanlarda Türkiye’de de çocuklarda madde bağımlılığı oranının artmaya başladığı bildirilmektedir. Bu bağlamda Türkiye, 2023 yılına kadar sürdüreceği bir projeyi başlatmıştır. Projenin hedeflerinin içinde çocuklara yönelik tedbirlerde bulunmaktadır. Türkiye’deki çocukların sıklıkla esrar kullandığı belirlenmiştir. Esrar halisinojen grubunda olan ve merkezi sinir sistemine etki yapan bir maddedir. Çocukların madde bağımlılığından korunması birey, aile ve toplumun çabalarıyla mümkündür. Bu derleme madde bağımlılığını son güncel veriler altında ele almaktadır. Madde bağımlılığının tanılanmasını, nedenlerini, etkilerini, sonuçlarını ve Türkiye’deki yasal düzenlemeleri koruyucu önleyici yaklaşımlar ve çocuk hakları penceresinden incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Bağımlılık, madde bağımlılığı, çocuk, çocuk hakları

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Substance addiction in children within primary approaches and children's rights

Öz

Substance addiction is a global public health problem. In terms of its consequences, it affects not only the individual but also the family and even the society. And today many types of addiction are encountered. Addiction is seen in almost an age person, but addictions in children are more dangerous in terms of their consequences. The marginalization of substance addicted children leads to the deepening of the current problem. When the issue is viewed from the perspective of children's rights; Turkey also agreed that the protection of children's rights treaty has the child's substance abuse policy. In this context, the articles of "the right to live and develop", "the right to access health services" and "the right to a decent standard of living" included in the convention are the rights they have in the sense of protecting or rehabilitating children from substance addiction. Understanding the symptoms of addiction in childhood is very important in terms of preventive, and rehabilitative approaches. The age, gender and environmental risk reasons in which the child lives are shown. In the literature, adolescence is considered a dangerous period for addiction. In solving this problem; it is important to know the causes, to evaluate the effects, to create awareness about solution proposals. Recently, it has been reported that the rate of substance abuse in children has started to increase in Turkey. In this context, Turkey has launched a project that it will continue until 2023. Within the objectives of the project, it is taking measures for children.It has been determined that children in Turkey often use cannabis. The cannabis is a substance that is in the halisogen group and has an effect on the central nervous system. Protection of children from substance addiction is possible through the efforts of the individual, family and society. This review discusses substance addiction under the latest up-to-date data. It examines the diagnosis, causes, effects, consequences and legal regulations in Turkey from the window of preventive approaches and children's rights.

Anahtar Kelimeler

Addiction, substance addiction, child, children

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Acar, M. (2006). Türkiye'de Madde Bağımlılığı ve Gençlik. (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkkale Üniversitesi, Sosyla Bilimler Enstitüsü, (190701)
• Acar, M. (2006). Türkiye'de Madde Bağımlılığı ve Gençlik. (Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkkale Üniversitesi, Sosyla Bilimler Enstitüsü, (190701)
• Ahad, A., Chowdhury, M., Kundu, I., Tanny, N., & Rahman, M. W. (2017). Causes of Drug Addiction among Youth in Sylhet City of Bangladesh. IOSR Journal Of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS), 22(5), 27-31.
• Ahad, A., Chowdhury, M., Kundu, I., Tanny, N., & Rahman, M. W. (2017). Causes of Drug Addiction among Youth in Sylhet City of Bangladesh. IOSR Journal Of Humanities And Social Science (IOSR-JHSS), 22(5), 27-31.
• Akıncı, H. (2016). Madde bağımlılığı tedavisinde aile içi iletişimin önemi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3, 133-135.
• Akıncı, H. (2016). Madde bağımlılığı tedavisinde aile içi iletişimin önemi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 3, 133-135.
• Diagnostic and statistical manual of mental disorders Fifth Edition (DSM-5), (2013).
• Diagnostic and statistical manual of mental disorders Fifth Edition (DSM-5), (2013).
• Arabacı, L. B., Taş, G., & Dikeç, G. (2017). Çocuk ve Ergenlerde Madde Kullanımı, Suça Yönelme, Ruhsal Bozukluklar ve Hemşirelik Bakımı. Bağımlılık Dergisi, 18(4), 135-144.
• Arabacı, L. B., Taş, G., & Dikeç, G. (2017). Çocuk ve Ergenlerde Madde Kullanımı, Suça Yönelme, Ruhsal Bozukluklar ve Hemşirelik Bakımı. Bağımlılık Dergisi, 18(4), 135-144.
• Ates, M. A., Algül, A., Gülsün, M., Geçici, Ö., Özdemir, B., Basoglu, C., . . . Çetin, M. (2009). Antisosyal Kisilik Bozuklugu Olan Genç Erkeklerde Aleksitimi, Saldirganlik ve Psikopati Iliskisi Noro-Psikyatri Arsivi, 46(4), 135.
• Ates, M. A., Algül, A., Gülsün, M., Geçici, Ö., Özdemir, B., Basoglu, C., . . . Çetin, M. (2009). Antisosyal Kisilik Bozuklugu Olan Genç Erkeklerde Aleksitimi, Saldirganlik ve Psikopati Iliskisi Noro-Psikyatri Arsivi, 46(4), 135.
• Ateş, K. (2018). Bursa Büyükşehir Belediyesinin Madde Bağımlılığı ile Mücadele Çalışmalarının Değerlendirilmesi: “GADEM Modeli”.
• Ateş, K. (2018). Bursa Büyükşehir Belediyesinin Madde Bağımlılığı ile Mücadele Çalışmalarının Değerlendirilmesi: “GADEM Modeli”.
• Bahramnejad, A., Iranpour, A., Karamoozian, A., & Nakhaee, N. (2020). Universal school-based intervention for increasing resilience, and its effect on substance use. Children and Youth Services Review, 118, 105378.
• Bahramnejad, A., Iranpour, A., Karamoozian, A., & Nakhaee, N. (2020). Universal school-based intervention for increasing resilience, and its effect on substance use. Children and Youth Services Review, 118, 105378.
• Baysan Arabaci, L., & Taş, G. (2017). Dragging Factors in Juvenile Delinquency, Mental Health Problems, and Nursing Care. Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemsireleri Dernegi, 8(2).
• Baysan Arabaci, L., & Taş, G. (2017). Dragging Factors in Juvenile Delinquency, Mental Health Problems, and Nursing Care. Journal of Psychiatric Nursing/Psikiyatri Hemsireleri Dernegi, 8(2).
• Bell, C. C. (1994). DSM-IV: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. JAMA, 272(10), 828-829.
• Bell, C. C. (1994). DSM-IV: Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders. JAMA, 272(10), 828-829.
• Beser, N. G., & Çam, O. (2009). Suça yatkin ergenlerde olumlu kisilerarasi iliskiler gelistirme programinin etkinliginin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10(3), 226.
• Beser, N. G., & Çam, O. (2009). Suça yatkin ergenlerde olumlu kisilerarasi iliskiler gelistirme programinin etkinliginin incelenmesi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 10(3), 226.
• Center for Substance Abuse Prevention National Prevention Network (CSAP/NPN). (2006). Substance Abuse Prevention Handbook.
• Center for Substance Abuse Prevention National Prevention Network (CSAP/NPN). (2006). Substance Abuse Prevention Handbook.
• Çoban, S. (2015). Türkiye'de Risk Altındaki Çocuklar ve Çocuk Suçluluğu Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyoloji Konferanslari.
• Çoban, S. (2015). Türkiye'de Risk Altındaki Çocuklar ve Çocuk Suçluluğu Üzerine Bir Değerlendirme. Sosyoloji Konferanslari.
• Çukur, C. Ş., & Demirden, A. (2019). Madde Bağımlılığında Psikoloji Temelli Risk Analizleri: Orta Öğretimdeki Öğrenciler Arasında Madde Bağımlılığında Risk ve Koruyucu Faktörler, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Çukur, C. Ş., & Demirden, A. (2019). Madde Bağımlılığında Psikoloji Temelli Risk Analizleri: Orta Öğretimdeki Öğrenciler Arasında Madde Bağımlılığında Risk ve Koruyucu Faktörler, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Ankara.
• Dawood, K. S. (2018). Assessment the Causes of Substance Abuse–Related Relapse among Patients with Addiction in Baghdad City. Journal for Nursing sciences, 8(1), 1-10.
• Dawood, K. S. (2018). Assessment the Causes of Substance Abuse–Related Relapse among Patients with Addiction in Baghdad City. Journal for Nursing sciences, 8(1), 1-10.
• Demircioğlu, G. (2019). Madde Bağımlısı Çocukların Türk Yazılı Basınında Sunumu. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Proquest 28245108.
• Demircioğlu, G. (2019). Madde Bağımlısı Çocukların Türk Yazılı Basınında Sunumu. (Yüksek Lisans Tezi). Marmara üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Proquest 28245108.
• EMCDDA, E. M. C. f. D. a. D. A. (2019). Turkey Country Drug Report 2019. Retrieved from
• EMCDDA, E. M. C. f. D. a. D. A. (2019). Turkey Country Drug Report 2019. Retrieved from
• Engelbrecht, J., & Gouws, F. E. (2017). The treatment of substance addiction with focus on the family of origin as possible cause of addiction. Southern African Journal of Social Work and Social Development, 29(2), 1-22.
• Engelbrecht, J., & Gouws, F. E. (2017). The treatment of substance addiction with focus on the family of origin as possible cause of addiction. Southern African Journal of Social Work and Social Development, 29(2), 1-22.
• Eryılmaz, A., & Deniz, M. E. (2019). Tüm Yönleriyle Bağımlılık. PEGEM Akademi.
• Eryılmaz, A., & Deniz, M. E. (2019). Tüm Yönleriyle Bağımlılık. PEGEM Akademi.
• Griffin, K. W., & Botvin, G. J. (2010). Evidence-based interventions for preventing substance use disorders in adolescents. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, 19(3), 505-526.
• Griffin, K. W., & Botvin, G. J. (2010). Evidence-based interventions for preventing substance use disorders in adolescents. Child and Adolescent Psychiatric Clinics, 19(3), 505-526.
• Hodgkin, R., & Newell, P. (1998). Çocuk haklarına dair sözleşme: uygulama elkitabı: Unicef.
• Hodgkin, R., & Newell, P. (1998). Çocuk haklarına dair sözleşme: uygulama elkitabı: Unicef.
• Işık, A. (2018). Türkiye’de Madde Bağımlılığı ile Mücadelede Bir Sosyal politika Uygulaması Olarak Okul sosyal Hizmetinin Önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(1), 208-228.
• Işık, A. (2018). Türkiye’de Madde Bağımlılığı ile Mücadelede Bir Sosyal politika Uygulaması Olarak Okul sosyal Hizmetinin Önemi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 29(1), 208-228.
• İşmen Gazioğlu, A. E., & Canel, A. N. (2015). Bağımlılıkla mücadelede okul temelli bir önleme modeli: yaşam becerileri eğitimi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 2(2), 5-44.
• İşmen Gazioğlu, A. E., & Canel, A. N. (2015). Bağımlılıkla mücadelede okul temelli bir önleme modeli: yaşam becerileri eğitimi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 2(2), 5-44.
• Marinus, D., van der Westhuizen, M., & Alpaslan, A. (2017). Adolescent's experiences of and strategies in coping with parental substance addiction in a rural farming community. Southern African Journal of Social Work and Social Development, 29(1), 16-33.
• Marinus, D., van der Westhuizen, M., & Alpaslan, A. (2017). Adolescent's experiences of and strategies in coping with parental substance addiction in a rural farming community. Southern African Journal of Social Work and Social Development, 29(1), 16-33.
• Maslowsky, J., Whelan Capell, J., Moberg, D. P., & Brown, R. L. (2017). Universal school-based implementation of screening brief intervention and referral to treatment to reduce and prevent alcohol, marijuana, tobacco, and other drug use: process and feasibility. Substance abuse: research and treatment, 11, 1178221817746668.
• Maslowsky, J., Whelan Capell, J., Moberg, D. P., & Brown, R. L. (2017). Universal school-based implementation of screening brief intervention and referral to treatment to reduce and prevent alcohol, marijuana, tobacco, and other drug use: process and feasibility. Substance abuse: research and treatment, 11, 1178221817746668.
• Mermer, D. (2019). Ebeveyn Tutumlarının Madde Bağımlılığı İle Olan İlşkisi. SOSYAL HİZMET(2), 18-30.
• Mermer, D. (2019). Ebeveyn Tutumlarının Madde Bağımlılığı İle Olan İlşkisi. SOSYAL HİZMET(2), 18-30.
• Mustafaoğlu, R., Mutlu, E. K., Mutlu, C., Çiftçi, A., & Özdinçler, A. R. Madde Kullanım Bozukluğunun Ergenlerde Anksiyete, Depresyon ve Yaşam Kalitesine Etkisi. Bağımlılık Dergisi, 21(4), 308-316.
• Mustafaoğlu, R., Mutlu, E. K., Mutlu, C., Çiftçi, A., & Özdinçler, A. R. Madde Kullanım Bozukluğunun Ergenlerde Anksiyete, Depresyon ve Yaşam Kalitesine Etkisi. Bağımlılık Dergisi, 21(4), 308-316.
• Ögel, K. (2002). Madde Bağımlılarına Yaklaşım ve Tedavi IQ Kültür Sanat.
• Ögel, K. (2002). Madde Bağımlılarına Yaklaşım ve Tedavi IQ Kültür Sanat.
• Özbay, Y., Yılmaz, S., Büyüköztürk, Ş., Aliyev, R., Tomar, İ. h., Eşici, H., . . . Akyılmaz, F. D. (2018). Madde bağımlılığı: Temiz bir yaşam için bireyin güçlendirilmesi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(1), 81-130.
• Özbay, Y., Yılmaz, S., Büyüköztürk, Ş., Aliyev, R., Tomar, İ. h., Eşici, H., . . . Akyılmaz, F. D. (2018). Madde bağımlılığı: Temiz bir yaşam için bireyin güçlendirilmesi. Addicta: The Turkish Journal on Addictions, 5(1), 81-130.
• Öztaş, D., Kalyon, A., Ertuğrul, A., Gündoğdu, Ç., Balcıoğlu, H., Sağlan, Y., . . . Karahan, S. (2018). Evaluation of Risk Factors Affecting Substance Use among Tenth-Grade Students. BioMed research international, 2018.
• Öztaş, D., Kalyon, A., Ertuğrul, A., Gündoğdu, Ç., Balcıoğlu, H., Sağlan, Y., . . . Karahan, S. (2018). Evaluation of Risk Factors Affecting Substance Use among Tenth-Grade Students. BioMed research international, 2018.
• Peleg, A. Y., Jara, S., Monga, D., Eliopoulos, G. M., Moellering, R. C., & Mylonakis, E. (2009). Galleria mellonella as a model system to study Acinetobacter baumannii pathogenesis and therapeutics. Antimicrobial agents and chemotherapy, 53(6), 2605-2609.
• Peleg, A. Y., Jara, S., Monga, D., Eliopoulos, G. M., Moellering, R. C., & Mylonakis, E. (2009). Galleria mellonella as a model system to study Acinetobacter baumannii pathogenesis and therapeutics. Antimicrobial agents and chemotherapy, 53(6), 2605-2609.
• Saal, D., Dong, Y., Bonci, A., & Malenka, R. C. (2003). Drugs of abuse and stress trigger a common synaptic adaptation in dopamine neurons. Neuron, 37(4), 577-582.
• Saal, D., Dong, Y., Bonci, A., & Malenka, R. C. (2003). Drugs of abuse and stress trigger a common synaptic adaptation in dopamine neurons. Neuron, 37(4), 577-582.
• Sarkingobir, Y., & Dikko, M. (2020). Substance Abuse among In-School and Out-Of-School Youth in Sokoto, Northwestern Nigeria. Journal of Applied Sciences and Environmental Management, 24(9), 1545-1550.
• Sarkingobir, Y., & Dikko, M. (2020). Substance Abuse among In-School and Out-Of-School Youth in Sokoto, Northwestern Nigeria. Journal of Applied Sciences and Environmental Management, 24(9), 1545-1550.
• Scheibe, A., Shelly, S., Hugo, J., Mohale, M., Lalla, S., Renkin, W., . . . Bhoora, U. (2020). Harm reduction in practice-The Community Oriented Substance Use Programme in Tshwane. African Journal of Primary Health Care & Family Medicine, 12(1), 1-6.
• Scheibe, A., Shelly, S., Hugo, J., Mohale, M., Lalla, S., Renkin, W., . . . Bhoora, U. (2020). Harm reduction in practice-The Community Oriented Substance Use Programme in Tshwane. African Journal of Primary Health Care & Family Medicine, 12(1), 1-6.
• Sussman, S. (2017). Substance and behavioral addictions: Concepts, causes, and cures: Cambridge University Press.
• Sussman, S. (2017). Substance and behavioral addictions: Concepts, causes, and cures: Cambridge University Press.
• T.C. İç İşleri Bakanlığı, E. G. M. N. S. M. D. b. (2019). Türkiye Uyuşturucu Raporu, 2019.
• T.C. İç İşleri Bakanlığı, E. G. M. N. S. M. D. b. (2019). Türkiye Uyuşturucu Raporu, 2019.
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. (2017). 2018-2023 Uyuşturucu ile Mücadele Ulusal strateji Belgesi ve Eylem Planı. www. saglik.gov.tr
• T.C. Sağlık Bakanlığı Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü. (2017). 2018-2023 Uyuşturucu ile Mücadele Ulusal strateji Belgesi ve Eylem Planı. www. saglik.gov.tr
• Taplak, A. Ş., Polat, S., & Yüzer, S. (2014). ÇÇocuk haklarında Unutulanlar ve çözüm Önerileri. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 62-71.
• Taplak, A. Ş., Polat, S., & Yüzer, S. (2014). ÇÇocuk haklarında Unutulanlar ve çözüm Önerileri. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 62-71.
• The European School Survey Project on Alcohol and Other Drus, E. (2020). ESPAD report 2019 results from the European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs. Retrieved from Luxembourg: Publications Office of the European Union:
• The European School Survey Project on Alcohol and Other Drus, E. (2020). ESPAD report 2019 results from the European School Survey Project on Alcohol and Other Drugs. Retrieved from Luxembourg: Publications Office of the European Union:
• UNODC, U. N. O. o. D. a. C. (2018). Annual Report Covering activities during 2018.
• UNODC, U. N. O. o. D. a. C. (2018). Annual Report Covering activities during 2018.