Examination of Perceived Social Support Levels of Parents Working As Care Staff in Child Homes

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 13, 38 - 50, 25.06.2024

Esma İnce Keser , Haktan Demircioğlu

https://doi.org/10.36731/cg.1427743

Öz

In this study, it was aimed to examine the perceived social support levels of parents who work as care staff in child homes and have children between the ages of 2-12. Purposive sampling method was used in the study and 505 parents (442 mothers, 63 fathers) working as care staff in Child Homes affiliated to the Child Homes Coordination Centres under the Ministry of Family and Social Services in NUTS 2 (26 sub-regions) provinces representing Turkiye constituted the sample of the study. The research data were collected with "Voluntary Participation Form", "Child/Parent Information Form", "Multidimensional Perceived Social Support Scale". It was determined whether the scale scores differed according to different demographic variables. Independent samples t-test and one-way analysis of variance (ANOVA) were used to analyse the data. As a result of the study, it was found that the perceived social support levels of parents working as care staff differed according to the age of their children, the person responsible for the care of their own child, the level of meeting the emotional needs of their child, the frequency of experiencing problems with their child, and the level of knowledge about child development and education (p<0.05). In addition, it was found that the perceived social support levels of the parents differed significantly according to their age, educational level, marital status, having a chronic disease, needing psychological support in the past, level of satisfaction with their job, level of meeting the emotional needs of the children they are responsible for in child homes, and frequency of having problems with the children they are responsible for in child homes (p<0.05).

Anahtar Kelimeler

Perceived social support, Care staff, Child homes, Parent, Child in need of protection

Çocuk Evlerinde Bakım Personeli Olarak Çalışan Ebeveynlerin Algılanan Sosyal Destek Düzeylerinin İncelenmesi

Öz

Bu araştırmada, çocuk evlerinde bakım personeli olarak görev yapan ve 2-12 yaş arasında çocuğu olan ebeveynlerin algılanan sosyal destek düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırmada amaçlı örnekleme yöntemi kullanılmış olup Türkiye’yi temsilen NUTS 2 (26 alt bölge) illerinde Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığının bünyesinde bulunan Çocuk Evleri Koordinasyon Merkezlerine bağlı Çocuk Evlerinde bakım personeli olarak çalışan 505 ebeveyn (442 anne, 63 baba) çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Araştırma verileri “Gönüllü Katılım Formu”, “Çocuk/Ebeveyn Bilgi Formu”, “Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği” ile toplanmıştır. Farklı demografik değişkenlere göre ölçek puanlarının farklılaşıp farklılaşmadığı saptanmıştır. Verilerin analizinde bağımsız gruplar için t testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır. Çalışma sonucunda, bakım personeli olarak çalışan ebeveynlerin algılanan sosyal destek düzeylerinin, ebeveynlerin; çocuğunun yaşına, kendi çocuğunun bakımından sorumlu olan kişiye, çocuğunun duygusal ihtiyaçlarını karşılama düzeyine, çocuğuyla sorun yaşama sıklığına, çocuk gelişimi ve eğitimi konusunda bilgi düzeyine göre farklılık gösterdiği saptanmıştır (p<0.05). Ayrıca algılanan sosyal destek düzeylerinin ebeveynlerin; kronik hastalığı olması durumuna, geçmişte psikolojik desteğe ihtiyaç duymasına, yaptığı işten memnuniyet düzeyine, çocuk evlerinde sorumlu olduğu çocukların duygusal ihtiyaçlarını karşılama düzeyine, çocuk evlerinde sorumlu olduğu çocuklarla sorun yaşama sıklığına göre anlamlı düzeyde farklılık gösterdiği ortaya konmuştur (p<0.05).

Anahtar Kelimeler

Algılanan sosyal destek, Bakım personeli, Çocuk evleri, Ebeveyn, Korunmaya ihtiyacı olan çocuk

Etik Beyan

Bu araştırmanın etik onayı Hacettepe Üniversitesi Etik Komisyonundan alınmıştır (Tarih 25.03.2021 ve Sayı 1514704).

Destekleyen Kurum

T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı

Teşekkür

Bu araştırmanın yapılmasına onay veren Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığına; işbirlikleri ve yardımları için Bakanlığa bağlı ilgili 26 İl Müdürlüğü ve Çocuk Evleri Koordinasyon Merkezi Müdürlüğündeki görevli tüm idari personele; araştırmaya katılarak alan yazına katkı sağlayan değerli bakım elemanlarına/ebeveynlere çok teşekkür ederiz.

Kaynakça

• Akçinar, B. & Özbek, E. (2021). İş-aile çatışmasının depresyon, ebeveynlik davranışları ve çocukların sosyal davranışsal gelişimi ile ilişkisi. Nesne, 9(22), 838-62. https://doi.org/10.7816/nesne-09-22-06
• Alexandre, AMC., Labronici, LM., Maftum, MA & Mazza, VdA. (2012). Map of the family social support network for the promotion of child development. Revista da Escola de Enfermagem da USP, 46(2), 272-9. https://doi.org/10.1590/S0080-62342012000200002
• Ardic, A. (2020). Relationship between parental burnout level and perceived social support levels of parents of children with autism spectrum disorder. International Journal of Educational Methodology, 6(3), 533-43. https://doi.org/10.12973/ijem.6.3.533
• Arıkan, HE. (2020). Mükemmeliyetçilik ile depresyon belirtileri arasındaki ilişkide algılanan sosyal destek ve öz-şefkatin aracı rolü [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Bayram, D. (1999). Bir grup gençte ruhsal belirti ile sosyal destek ilişkisi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Dokuz Eylül Üniversitesi.
• Başer, Z. (2006). Aileden algılanan sosyal destek ile kendini kabul düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi (Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Çalışma) [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Atatürk Üniversitesi.
• Bulut, I. (1990). Aile değerlendirme ölçeği el kitabı. Özgüzeliş Matbaası.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, ÖE., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri (23. Baskı). Pegem. https://doi.org/10.14527/9789944919289
• Canlı, S., Bingöl, N. & Göktaş, B. (2020). Huzurevinde çalışan yaşlı bakım elemanlarının algıladıkları sosyal destek ile iş ve yaşam doyumu ilişkisi. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 23(3), 435-50.
• Cohen, S. & Wills, TA. (1985). Stress, social support, and the buffering hypothesis. Psycholological Bulletin, 98(2), 310-57. https://doi.org/10.1037/0033-2909.98.2.310
• Cuellar, J., Jones, DJ. & Sterrett, E. (2015). Examining parenting in the neighborhood context: A review. Journal of Child and Family Studies, 24(1), 195-219. https://doi.org/10.1007/s10826-013-9826-y
• Çattık, M. & Aksoy, V. (2018). Gelişimsel yetersizliği olan çocukların ebeveynlerinin sosyal destek, öz yeterlik ve yaşam doyum düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 43(195), 65-77. http://dx.doi.org/10.15390/EB.2018.7246
• Çifci, EG. & Tören, Z. (2019). Torun bakımı veren büyük ebeveynleri yeniden düşünmek: Sosyal hizmet alanına bir katkı. Toplum ve Sosyal Hizmet, 30(3), 988-1004. https://doi.org/10.33417/tsh.622594
• Davulcu, ÜŞ. & Mert, K. (2019). Çocuk evleri sitesinden birinde kalan çocukların algıladıkları sosyal destek ve gelecek beklentileri. Koç Üniversitesi Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi, 16(3), 210-6. https://doi.org/10.5222/HEAD.2019.210
• DeCarlo, LT. (1997). On the meaning and use of kurtosis. Psychological Methods, 2(3), 292- 307. https://doi.org/10.1037/1082-989X.2.3.292
• Diewald M. & Sattler S. (2010). Soziale Unterstützungsnetzwerke. Stegbauer C, Haeussling R, editors. In: Handbuch Netzwerkforschung. VS Verlag für Sozialwissenschaften. https://doi.org/10.1007/978-3-531-92575-2_61
• Doğru, N. (2018). Üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş düzeylerinin stres, stresle başa çıkma tarzları ve sosyal destek değişkenleri bakımından incelenmesi. [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Eisemberger, D. (2010). Einfluss sozial- und baustruktureller faktoren auf nachbarschaftliche beziehungendargestellt am beispiel der Großstadt Wien [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Viyana Üniversitesi.
• Eker, D., Arkar H. & Yaldız, H. (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeği'nin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25.
• Erdem, S. (2021). Sağlık alanında hizmet veren bireylerde empati düzeyi, stresle başa çıkma becerileri ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Gelişim Üniversitesi.
• Gage, M.G. & Christensen, D.H. (1991). Parental role socialization and the transition to parenthood. Family Relations, 40(3), 332-7. https://doi.org/10.2307/585020
• Gelen, İ. & Çınar, G. (2014). Samsun Aile ve Sosyal Politikalar kurumunda çalışanların, çalıştıkları birim ile ilgili belirttikleri sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(35), 536-55.
• Gliner, J.A., Morgan, G.A., & Leech, N.L. (2015). Uygulamada araştırma yöntemleri: Desen ve analizi bütünleştiren yaklaşım (S. Turan, Çev.). Nobel Yayıncılık.
• Groeneveld, RA. & Meeden, G. (1984). Measuring skewness and kurtosis. Journal Of The Royal Statistical Society: Series D (The Statistician), 33(4), 391-399. https://doi.org/10.2307/2987742
• Gürkan, A. (1998). Okul çağı çocuğu davranış sorunları ile annelerinin anksiyete düzeyleri ve algıladıkları sosyal destek arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ege Üniversitesi.
• Hopkins, KD. & Weeks, DL. (1990). Tests for normality and measures of skewness and kurtosis: their place in research reporting. Educational and Psychological Measurement, 50(4), 717-29. https://doi.org/10.1177/0013164490504001
• Israel, GD. (1992). Determining sample size. In Program evaluation and organizational development, IFAS. University of Florida. PEOD-5
• İnce Keser, E. (2022). 2-12 yaşındaki çocukların uyum düzeyleri ile çocuk evlerinde bakım elemanı olarak çalışan ebeveynlerinin yeterlik, psikolojik iyi oluş ve algılanan sosyal destek düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış doktora tezi]. Hacettepe Üniversitesi.
• İnce Keser, E. & Demircioğlu, H. (2023). Çocuk evlerinde çalışan bakım elemanlarının psikolojik iyi oluş düzeylerinin incelenmesi. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 23(59), 389-426. https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1203556
• Karlıoğlu, A. (2017). Zihinsel yetersizliği olan çocukların babalarında ebeveyn öz yeterliği ve algılanan sosyal desteğin aile yükü ile ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi], İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi.
• Krespi, M. (1993). An investigation of the relationship of life events and social support with depression in dialysis patients [Unpublished master thesis]. Bogaziçi University.
• León-Salas, B., Zabaleta-del-Olmo, E., Llobera, J., Bolíbar-Ribas, B., López-Jiménez, T., Casajuana-Closas, M., & Esteva, M. (2020). Health status, lifestyle habits, and perceived social support in long-term cancer survivors: A cross-sectional study. BMC Research Notes, 13(1), 1-7. https://doi.org/10.1186/s13104-020-05218-8
• Mathew, S., Zhai, F. & Gao, Q. (2017). Social support and parental nurturance among Asian Indian families in the US: Mediating role of parenting self-efficacy. Journal of Family and Economic Issues, 38(3), 354-69. https://doi.org/10.1007/s10834-017-9530-y
• Mehta, KK. & Thang, LL. (2012). Introduction: Grandparenthood in Asia. Mehta KK, Thang LL, editors. Experiencing grandparenthood. Springer Science+Business Media. https://doi.org/10.1007/978-94-007-2303-0
• Moak, ZB. & Agrawal, A. (2010). The association between perceived interpersonal social support and physical and mental health: Results from the national epidemiological survey on alcohol and related conditions. Journal of public health, 32(2), 191-201. https://doi.org/10.1093/pubmed/fdp093
• Moors, JJA. (1986). The meaning of kurtosis: Darlington reexamined. The American Statistician, 40(4), 283-4. https://doi.org/10.1080/00031305.1986.10475415
• Okur, B. (2019). 4 aylık bebeği olan annelerde algılanan sosyal destek düzeyi yükseldikçe sadece anne sütü ile beslenme sıklığı artmakta mıdır? Vaka-kontrol çalışması. [Yayımlanmamış tıpta uzmanlık tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Önalgil, S. (2012). 55 yaş ve üzeri bireylerde fiziksel aktivitenin, algılanan sosyal destek ve iyi olma durumuna etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Akdeniz Üniversitesi.
• Özbey, S. (2012). Ebeveynlerin evlilik uyumu ve algıladıkları sosyal destek ile altı yaş çocuklarının problem davranışları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20(1), 43-62.
• Özcan Ceran, S. (2010). İşgörence algılanan sosyal destek ile mesleki tükenmişlik ve iş doyumu ilişkisinin incelenmesi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Maltepe Üniversitesi.
• Özkul, M. (2019). Psikososyal destek elemanlarının algılanan sosyal destek ile yaşadıkları ikincil travmatik stres düzeyi arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi.
• Qadir, F., Khalid, A., Haqqani, S., Zill e H. & Medhin, G. (2013). The association of marital relationship and perceived social support with mental health of women in Pakistan. BMC Public Health, 13(1), 1150. https://doi.org/10.1186/1471-2458-13-1150
• Sank, JR., Berk, NW., Cooper, ME. & Marazita, ML. (2003). Perceived social support of mothers of children with clefts. The Cleft palate-craniofacial journal, 40(2), 165-71. https://doi.org/10.1597/1545-1569_2003_040_0165_pssomo_2.0.co_2
• Singletary, B., Bates, R. & Justice, L. (2021). Evaluating associations between maternal social support and cognitive development for infants in poverty. Infant Behavior and Development, 63, 101562. https://doi.org/10.1016/j.infbeh.2021.101546
• Soysal, G. (2022). Tip 2 diyabet hastalarında çok boyutlu diyabet, yalnızlık ve algılanan sosyal destek ilişkisi. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İstanbul Okan Üniversitesi.
• Şahin, G. (2020). Okul öncesi dönemde ebeveyn stresi ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi: KKTC’de bir araştırma. [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Lefke Avrupa Üniversitesi.
• Şener, GR. (2021). Otizm spektrum bozukluğuna sahip çocuklara bakım veren kişilerin algıladıkları sosyal destek ile tükenmişlik düzeyleri arasındaki ilişkide adil dünya inanç düzeyinin aracı etkisi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Işık Üniversitesi.
• T.C. Mülga Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (AÇSHB) (2021). 2020 yılı faaliyet raporu. https://www.aile.gov.tr/media/73627/2020-faaliyet-raporu.pdf
• T.C. Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (ASHB). Çocuk Koruma Hizmetleri Planlama ve Çocuk Bakım Kuruluşlarının Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. (2022, 6 Eylül). Resmi Gazete (Sayı: 31945). https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=39704&MevzuatTur=7&MevzuatTertip=5
• Taş, B. (2006). AB uyum sürecinde Türkiye için yeni bir bölge kavramı: İstatistiki bölge birimleri sınıflandırması (İBBS). Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 185-97.
• Taysi, E. (2000). Benlik saygısı, arkadaşlardan ve aileden algılanan sosyal destek: Üniversite öğrencileriyle yapılan bir çalışma [Yayımlanmış yüksek lisans tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Tendulkar, SA., Koenen, KC., Dunn, EC., Buka, S. & Subramanian, S. (2012). Neighborhood influences on perceived social support among parents: Findings from the project on human development in Chicago neighborhoods. Plos One, 7(4), e34235. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0034235
• Topbay, Y. (2016). Ortaokul öğrencilerinin psikolojik sağlamlık düzeylerinin algılanan sosyal destek ve aile işlevleri açısından incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Beykent Üniversitesi.
• Türksever, C. (2020). Yoksul kadınların aile yılmazlık ve algılanan sosyal destek düzeylerinin incelenmesi: Merzifon örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Kocaeli Üniversitesi.
• Uğur, SB. (2018). Torun bakım faaliyetinin bakım sağlayıcı büyükannelerin sağlık durumları üzerindeki etkisi. Mediterranean Journal of Humanities Dergisi, 8(1), 399-415. https://doi.org/10.13114/MJH.2018.404
• Ünlüer, E. (2009). 2-6 yaş arası otistik çocuğa sahip annelerin algıladıkları sosyal destek ve umutsuzluk düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Vaingankar, JA., Abdin, E., Chong, SA., Shafie, S., Sambasivam, R., Zhang, YJ., Chang, S., Chua, BY., Shahwan, S., Jeyagurunathan, A., Kwok, KW. & Subramaniam, M. (2020). The association of mental disorders with perceived social support, and the role of marital status: Results from a national cross-sectional survey. Archives of Public Health, 78(1), 1-11. https://doi.org/10.1186/s13690-020-00476-1
• Varıcıer, ŞE. (2019). Yetişkin psikolojik sağlamlığı üzerine bir inceleme: algılanan ebeveyn tutumu, kontrol odağı, algılanan sosyal destek ve stresle başa çıkma stilleri [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. İbn Haldun Üniversitesi.
• Villar, F., Triadó, C., Pinazo-Hernandis, S., Celdrán, M. & Solé, C. (2010). Grandparents and their adolescent grandchildren: Generational stake or generational complaint? A study with dyads in Spain. Journal of Intergenerational Relationships, 8(3), 281-97. https://doi.org/10.1080/15350770.2010.498759
• Wang, J., Mann, F., Lloyd-Evans, B., Ma, R. & Johnson, S. (2018). Associations between loneliness and perceived social support and outcomes of mental health problems: A systematic review. BMC Psychiatry, 18(1), 1-16. https://doi.org/10.1186/s12888-018-1736-5
• Westphal, SK., Poortman, AR. & Van der Lippe, T. (2015). What about the grandparents? Children's postdivorce residence arrangements and contact with grandparents. Journal of Marriage and Family, 77(2), 424-40. https://doi.org/10.1111/jomf.12173
• Wheelock, J. & Jones, K. (2002). ‘Grandparents are the next best thing’: İnformal childcare for working parents in urban Britain. Journal of social policy, 31(3), 441-63. https://doi.org/10.1017/S0047279402006657
• Worrall, J. (2009). When grandparents take custody-changing intergenerational relationships: The New Zealand experience. Journal of Intergenerational Relationships, 7(2-3), 259-73. https://doi.org/10.1080/15350770902851106
• Yıldırım, İ. & Ergene, T. (2003). Lise son sınıf öğrencilerinin akademik başarılarının yordayıcısı olarak sınav kaygısı, boyun eğici davranışlar ve sosyal destek. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(25), 224- 34.
• Yılmaz, AE. (2002). Boşanmış ebeveynlerin duygusal/sosyal uyumu ve psikolojik sıkıntılarının çocukla ilgili konularda algılanan güç/kontrol, algılanan sosyal destek ve demografik özelliklerden yordanması [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Orta Doğu Teknik Üniversitesi.
• Zehir, M. (2021). Depresyon tanılı hastalarda ruminatif düşünme ve algılanan sosyal destek arasındaki ilişki [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Zimet, GD., Dahlem, NW., Zimet, SG. & Farley, GK. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30-41. https://doi.org/10.1207/s15327752jpa5201_2