Medya Çağında Çocuk ve Çocuk Kültürü: Şiddet ve Tüketim Kültürünün Yansımaları

Yıl 2018, Cilt: 2 Sayı: 2, 1 - 17, 30.12.2018

Mehmet Tahir Karaboğa

Öz

Bu
çalışmada medya, çocuk ve çocuk kültürü kavramları üzerinde durulmakta,
medyanın ne olduğu, medya çağının ne gibi özelliklere sahip olduğu, medyanın
çocuk kültürünün üretilmesinde ne gibi bir role sahip olduğu,  üretilen bu çocuk kültüründe şiddet ve
tüketim kültürünün yeri konusunda bir tartışma yürütülmektedir. Bu doğrultuda bu çalışmada şu
sorulara yanıt verilmeye çalışılmaktadır: Medya kurumu hangi amaçları açısından
okul ve aile gibi toplumsal kurumlardan farklılaşmaktadır? Medyanın çocuk
kültürünü şekillendirmedeki payı nedir? Medya çocukların yaşamında nasıl bir
yere sahiptir? Medya çocukların sosyalleşme ve iletişim becerilerini nasıl
etkilemektedir? Medyadaki televizyon ve internet program içeriklerinin
özellikleri nasıldır ve nasıl bir çocuk kültürü üretmektedir? Medya
içeriklerinin çocuklar tarafından tüketilmesi düşünsel, bedensel ve duygusal
gelişimleri açısından ne gibi sorunlar ve riskleri barındırmaktadır? Modern
toplumda tüketici çocuk imgesinin ortaya çıkmasında medyanın rolü nedir? Reklamlar,
çizgi filmler, dizi filmler, bilgisayar oyunları gibi medya program içeriklerinin
çocuk kültürüne yansımaları nelerdir?

Anahtar Kelimeler

Medya, çocuk, çocuk kültürü, çocuk kültüründe tüketim

Kaynakça

• KaynakçaAğaç, S. ve Harmankaya, H. (2009). İlköğretim birinci kademe öğrencilerinin giysi tercihleri ve giysi satın alma davranışlarına etki eden faktörler. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 1-14.
• Akçalı, S. İ. (2015). Tüketim toplumunda çocukluğun yitişi, S. İ. Akçalı (Ed.). Çocuk ve Medya. İçinde ( ss. 267-279 ). Ankara: Nobel Yayınları.
• Alptekin, S.(2010). Televizyon toplum ve şiddet. 23 haziran 2017 tarihinde http://www.serapaltekin.com/TvMedyaSiddet.php adresinden alınmıştır.
• Aşar, E. (2014). Keşfedilen çocuk, iletişim teknolojileriyle yitip giden çocukluk ve çocuk kültürü. 8 Nisan 2018 tarihinde http://www.iletisimvediplomasi.com/kesfedilen-cocuk-iletisim-teknolojileriyle-yitip-giden-cocukluk-ve-cocuk-kulturu-ebru-asar/ adresinden alınmıştır.
• Aşçı, E. (2006). Televizyondaki çizgi ve animasyon karakterlerin farklı yerleşim yerlerinde yaşayan çocukların tüketici davranışlarına olan etkisinin incelenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Ateşoğlu, İ. (2009). Çocukların tüketici olarak sosyalleşmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 14, 3, 215-228.
• BM (Birleşmiş Milletler), (1989). Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşmesi, 23 Mart 2018 tarihinde http://cocukhaklari.barobirlik.org.tr/dokuman/mevzuat_uamevzuat/birlesmismilletler.pdf adresinden alınmıştır.
• Erdoğan, Y. ve Ekşi, H. ve Tektaş, A. (2012). Medya ve şiddet: mafya dizileri üzerine karma bir araştırma. Değerler Eğitimi Dergisi, 23, 83-116.
• Ergeç, N. E. Ve Doğan, M. E. (2016). Medyada Şiddet; Televizyon Çizgi Diziler Üzerine Bir İnceleme. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25,1, 43-58.
• Esslin, M.(2001). Televizyon çağı. İstanbul: Pınar Yayınları.
• Gerbner, G. (1998). The Stories We Tell (Anlattığımız Öyküler), Kültür ve İletişim, 12 Mayıs 2017 tarihinde http://ilef.ankara.edu.tr/ki/yazi.php?yad=485. Adresinden alınmıştır.
• Giroux, H. A. (2007). Eleştirel pedagoji ve neoliberalizm. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
• Gümüş, Y. (2013). Çocuk kültürünün parçası oyuncaklar: Çocuksu masumiyetten plastik. 8 Nisan 2018 tarihinde http://www.academia.edu adresinden alınmıştır.
• Güvenç, B. (1997). Çocuk ve kültür. Çocuk kültürü: 1. Ulusal çocuk kültürü kongresi bildirileri, Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
• Hürriyet (2017). Çocuklar Dizi Kahramanlarını Rol Model Alıyor Şiddet Artıyor Uyarısı. 23 Haziran 2018 tarihinde http://www.hurriyet.com.tr/cocuklar-dizi-kahramanlarini-rol-model-aliyor-40666916 adresinden alınmıştır.
• İnal, K. (2007). Çocuğun örselenen dünyası. Ankara: Sobil Yayınları.
• İnal, K. (2009). Medya okuryazarlığı el kitabı. Ankara: Ütopya Yayıncılık
• İşıker, F. (2011). Televizyon yayınlarında şiddet, Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Ankara. Uzmanlık tezi.
• Kanner, A.D. (2005). Globalization and the Commercialization of Childhood. 20 (5), 49-51. http://www.commercialexploitation.org/articles/featured/kannertikkun.pdf. adresinden alınmıştır
• Koç, N. E. (2018). Şiddet içerikli dizilerin popülerite sebepleri. Yeni Medya Elektronik Dergi,2, 26-36.
• Michaud, Y. (1991), Şiddet. (Çev. C, Muhtaroğlu), İstanbul: İletişim Yayınları.
• Normalisgood.net, (2014). Bilgisayar oyunlarının çocuklar üzerindeki etkileri. 12 Mart 2018 tarihinde http://www.normalisgood.net/bilgisayar-oyunlarinin-cocuklar-uzerindeki-etkileri/ adresinden alınmıştır.
• Odabaşı, Y., ve Barış. G. (2002), Tüketici davranışı. İstanbul: Mediacat Kitapları.
• Öktem, F. (2003), Anne-babalar ve çocuklar. radyo ve televizyonlarda şiddet ve intihar haberleri. Ankara: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Yayını.
• Özen, Ö. ve Kartelli, F. (2017). Türkiye’de Yayın Yapan Çocuk Kanallarında Yayınlanan Çizgi Filmlerdeki Şiddet Olgusunun Analizi. Marmara İletişim Dergisi, 27, 81-93
• Özer, Ö.(2017). Medyada Şiddet Kullanımı: Şiddet Ekonomisi, Medyanın İdeolojik Şiddeti ve Yetiştirme Kuramı Açısından Bir Değerlendirme, Marmara İletişim Dergisi, 27, 1-19
• Pembecioğlu, N.(1997). Çocukluklarını Yitiren Çocuklar Üstüne, İ. Ü. İletişim Fakültesi Dergisi, 6, 253-277.
• Polat, O. (2001). Çocuk ve şiddet. İstanbul: Der Yayınları.
• Postman, N. (1995). Çocukluğun yok oluşu. (Çev. K. İnal), Ankara: İmge Kitabevi.
• Postman, N. (2012). Öldüren eğlence televizyon. (Çev. O. Akınhay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Robins, K. (1999). İmaj: Görmenin kültür ve politikası. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• RTÜK (2006). Televizyon programlarındaki şiddet içeriğinin, müstehcenliğin ve mahremiyet ihlallerinin izleyicilerin ruh sağlığı üzerindeki etkileri, Ankara: Radyo ve Televizyon Üst Kurulu Yayını.
• Sanders, B. (1999). Öküzün A’sı: Elektronik çağda yazılı kültürün çöküşü ve şiddetin yükselişi. (Çev. Ş. Tahir), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Sormaz, F. ve Yüksel, H. (2012). Değişen çocukluk, oyun ve oyuncağın endüstrileşmesi ve tüketim kültürü. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11(3), 985 -1000.
• Sormaz, F. ve Yüksel, H. (2012). Değişen Çocukluk, Oyun ve Oyuncağın Endüstrileşmesi ve Tüketim Kültürü. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11,3, 985 -1008.
• Sosyal Medya Haber (2012). Türkiye online oyun sektörü büyüdü ABD’li firmalar işbirliği için Türkiye’ye geliyor. 5 Mart 2018 tarihinde http://www.sosyalmedyahaber.com/2012/05/turkiye-online-oyun-sektoru-buyudu-abdli-firmalar-isbirligi-icin-turkiyeye-geliyor/ adresinden alınmıştır.
• Şener, T. (2007), Çocukların Kültürel Etkinlikleri, Ankara: Sobil Yayınları.
• Şentürk, M. ve Turğut, M. (2011). Televizyon programları, reklamlar ve çocuklar. Aile ve Toplum Dergisi, 12, 7, 63-88.
• Şirin, M. R. (2009). Televizyon, çocuk ve aile. İstanbul: İz Yayıncılık.
• Tan Akbulut, N. (2006). Reklamcıların evdeki temsilcisi çocuklar reklamın çekici eğlendirici öğesi yine çocuklar. C. Bilgili (Ed.). Medyada Olmayanlar İçinde ( ss. 267-279 ). İstanbul: Beta Yayınları.
• Torlak, Ö. (2001). Pazarlama ahlakı, İstanbul: Beta Yayınları.
• TÜİK, (2013). 06-15 Yaş Grubu Çocuklarda Bilişim Teknolojileri Kullanımı ve Medya. 15 Haziran 2018 tarihinde http://www.tuik.gov.tr adresinden alınmıştır.
• TÜİK, (2017). İstatistiklerle Çocuk, 2017. 15 Haziran 2018 tarihinde http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27596 adresinden alınmıştır.
• Uras, G. (2016). Kitap pazarı 2.2 milyar dolarlık bir pazar. 12 Haziran 2018 tarihinde http://www.milliyet.com.tr/kitap-pazari-2-2-milyar-dolarlik-ekonomi-ydetay-2344030/ adresinden alınmıştır.
• Ülken, B. F. (2011). Televizyon izlemede anne-baba aracılığı ile çocukların saldırgan davranışları arasındaki ilişki. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 11,1. 195-216.
• Yağbasan, M. ve Kurtbaş, İ. (2015). Şiddet ve tüketim kıskacında çocukluk: Televizyon üzerine ampirik bir çalışma. Ardahan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2, 15-31.
• Yavuzer, H. (1998). Çocuk ve suç. İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Yeni şafak, (2018). Türkiye'nin yaklaşık yüzde 40'ı oyun oynuyor. 12 Nisan 2018 tarihinde http://www.egitimajansi.com/haber/turkiyenin-yaklasik-yuzde-40i-oyun-oynuyor-haberi-64658h.html adresinden alınmıştır.
• Yörükoğlu, A. (2000). Değişen toplumda aile ve çocuk. İstanbul: Özgür Yayınları.