İlkokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Serbest Okuma Metinlerinin Okunabilirlik Düzeylerinin Farklı Yaklaşımlara Göre Hesaplanması ve Sonuçların Karşılaştırılması

Yıl 2022, Cilt: 5 Sayı: 2, 17 - 34, 25.03.2022

Şefika Bağcı Dağdeviren Coşkun Küçüktepe

Öz

Teknoloji, her alanda olduğu gibi eğitim alanında da birçok yeniliği beraberinde getirmiştir. Buna rağmen ders kitapları, geçmişten günümüze önemini korumaya devam etmektedir. Bugün de ders kitapları, dünya genelinde olduğu gibi Türkiye’de de en çok kullanılan kılavuz kaynaklardandır. Yaygın kullanım alanına sahip bu kaynakların en önemli unsurlarından biri de içerisinde yer alan metinlerdir. Öğrencilerin okuma yazmayı öğrendiği ilkokul döneminde karşılaştıkları metinler, okuduğunu anlama becerisinin gelişiminde ve okuma zevki kazandırmada önem taşır. Metinlerin, hitap ettiği sınıf, yaş düzeyine uygun olması da bu beceriyi ve zevki edinmelerinde etkilidir. Bu noktadan hareketle bu araştırmada, ilkokul ders kitaplarında yer alan 19 serbest okuma metninin okunabilirlik değerleri ve düzeylerinin hesaplanarak bu değerlerin birbiri ile karşılaştırılması ve aralarındaki benzerlik ve farklılıkların ortaya konulması amaçlanmıştır. Yapılan bu araştırma nitel bir araştırmadır. Bu araştırmada doküman incelemesi yöntemiyle elde edilen verilerin analizde, nitel araştırma metodolojisinin betimsel ve içerik analizi teknikleri kullanılmıştır. Okunabilirlik değerlerinin hesaplanmasında, Ateşman(1997) Okunabilirlik Formülü, Çetinkaya-Uzun(2010) Okunabilirlik Formülü ve Bezirci-Yılmaz(2010) tarafından geliştirilen Yeni Okunabilirlik Düzeyi Formülü kullanılmış ve elde edilen sonuçlar birbiri ile karşılaştırılmıştır. Her üç formülde de ulaşılan sonuçlar, metinlerin hedeflediği sınıf düzeyi bakımından birbirinden farklı değerler vermiştir. Genel olarak metinlerin, hedeflediği sınıf düzeylerinin üzerinde okunabilirlik düzeyine sahip olması, kullanılan üç formül için de ulaşılan ortak sonuçtur. İncelenen metinlerden, en fazla güçlük derecesine sahip olan metinler, 3. Sınıf düzeyindeki metinlerdir. Bunun yanı sıra incelenen 19 metin arasından, ait olduğu sınıf düzeyinde okunabilirlik değerine sahip tek metin 4. Sınıf kitabında yer alan “Kaşağı” metnidir. Elde edilen sonuçlar, özellikle belirli bir sınıf ya da yaş grubuna yönelik olarak tasarlanan kitapların, hedef kitleye uygunluğu konusunda daha duyarlı çalışmalara ihtiyaç duyulduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Türkçe Ders Kitabı, okuma metni, okunabilirlik.

Kaynakça

• Ataşçi, A. (2018). 2.Sınıf Türkçe Ders Kitabı. Koza Yayınları. Ankara. ISBN 978-605-145-394-1.
• Ateşman, E. (1997). Türkçe’de okunabilirliğin ölçülmesi. A.Ü. TÖMER Dil Dergisi, 58, 171-174.
• Bağcı, H. ve Ünal, Y. (2013). İlköğretim 8. sınıf Türkçe ders kitaplarındaki metinlerin okunabilirlik düzeyi. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 1(3), 12-28.
• Baş, B., İnan Yıldız, F. (2015). 2. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından İncelenmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt 11, Sayı 1, Nisan 2015, ss. 52-61
• Bezirci, B. ve Yılmaz, A. E. (2010). Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazılım kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEÜ Mühendislik Fakültesi Fen Bilimleri Dergisi, 12(3), 49-62. Erişim adresi: http://acikerisim.deu.edu.tr /xmlui/handle/12345/2470.
• Bozlak, Ü.G. (2018). 2016-2017 ve 2017-2018 Eğitim ve Öğretim Yıllarında 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Hikaye Edici Metinlerin Uzun-Çetinkaya Formülü ile Okunabilirlik Düzeyleri/Düzeylerinin İncelenmesi. Akra Kültür Sanat ve Edebiyat Dergisi. (S.14) c.6 / s.209-234.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (15. baskı). Ankara: Pegem Akademi.
• Crossley,S.A., Allen,D.B. & McNamara, D.S.(2011). Text readability and intuitive simplification: A comparison of readability formulas , Reading in a Foreign Language. April 2011, Volume 23, No. 1 pp. 84–101.ISSN 1539-0578.
• Çetinkaya, G. (2010). Türkçe metinlerin okunabilirlik düzeylerinin tanımlanması ve sınıflandırılması. Doktora tezi. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Demir, M., Çeçen, M. A. (2013). İlköğretim I-V. Sınıflar Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi. Sayı 197. S.80-94.
• DuBay, W. H. (2004). The Principles of Readability. U.S. : Impact Information. Costa Mesa, CA. http://www.impact- information.com.
• Kasule, D.(2011). Textbook readability and ESL learners, Reading And Writing.Vol 2, No 1. pp.63-76.
• Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, (2018) 1.Sınıf Türkçe Ders Kitabı. Ankara. ISBN 978-975-11-4682-3
• Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, (2019) 3.Sınıf Türkçe Ders Kitabı, (2. Baskı) Ankara. ISBN 978-975-11-4615-1
• Milli Eğitim Bakanlığı Devlet Kitapları, (2019) 4.Sınıf Türkçe Ders Kitabı, (2. Baskı) Ankara. ISBN 978-975-11-4576-5
• Özbek, A., B., Ergül, C. (2018). İlkokul 4. Sınıf Ders Kitaplarının Okunabilirliklerinin Değerlendirilmesi. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 14(2):653-668. Araştırma makalesi. DOI. 10.17860. mersinefd.398401.
• Özçetin, K. ve Karakuş, N. (2020). 5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinlerin Okunabilirlik Yönünden İncelenmesi. Türkiye Eğitim Dergisi. Cilt 5, Sayı 1, s. 175-190.
• Özmen, H. ve Karamustafaoğlu, O. (2019). Eğitimde Araştırma Yöntemleri. Pegem Akademi Yayınları. Ankara. s. 126. ISBN 978-605-241-786-7. DOI: 10.14527/9786052417867.
• Pinnell, G. S. 1999. Effective Literacy Programs. Classroom Connections. Council Connections; p9-11. ED 453 509. Educational Resources Information Center (ERIC). https://eric.ed.gov/contentdelivery/servlet/ERICServlet?accno=ED453509
• Pishghadam R., Abbasnejad H. (2016) Emotioncy: A Potential Measure of Readability, International Electronic Journal of Elementary Education, September 2016, 9(1), 109-123.
• Tekşan, K., Süğümlü, Ü., & Çinpolat, E. (2020). Readability of Turkish Tales. Journal of Language and Linguistic Studies. 16(2), 978-992. DOI: 10.17263/jlls.759354.
• Tosunoğlu, M., Özlük, Y.Ö. (2011). Okunabilirlik ve İlköğretim 1. Sınıf Türkçe Ders Kitabındaki Düz Yazı Metinlerinin Okunabilirlik Açısından Değerlendirilmesi. Milli Eğitim Dergisi. Sayı 189. S.219-230.
• Turan Siviş, B.ve Emiroğlu, S. (2020). İlkokul 1-4. Sınıflarda Okutulan Türkçe Ders Kitaplarındaki Dinleme Metinlerinin Belirlenen Ölçütlere Göre İncelenmesi. Eğitim Fakültesi Dergisi. Yıl 5 Sayı 2 - 2020 (105-136).
• Ülper, H. (2018). Türkçe Ders Kitabı Çözümlemeleri. Pegem Akademi Yayınları. 4. Baskı. Ankara. ISBN 978-605-364-073-8 DOI 10.14527/9786053640738
• Ünsal,Y., Güneş, B. (2002). Bir Kitap İnceleme Çalışması Örneği Olarak M.E.B. İlköğretim 4. Sınıf Fen Bilgisi Ders Kitabına Fizik Konuları Yönünden Eleştirel Bir Bakış, G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 22(3).
• Yılar, R. (2016). İlettiği Değerler Açısından İlkokul Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinler Üzerinde İncelemeler. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, Cilt: 11 Sayı: 2. (490-506).
• Yılmaz, M. ve Korkmaz, C.(2017). 1-5. Sınıf Türkçe Ders Kitaplarındaki Metinleri İçerik Açısından Değerlendirilmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. Cilt/Volume: 14 Sayı/Issue: 38, s. 111-130.