MERT ARIK’IN ÇOCUK KİTAPLARININ YARATICILIK BAĞLAMINDA İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 1, 1 - 13, 31.05.2024

Niymet Bahşi , Gülşah Gençer

Öz

Çocuk edebiyatı ürünleri, çocukların hayal güçlerini, yaratıcı düşünme becerilerini, empati yeteneklerini, dil becerilerini, sorun çözme yeteneklerini geliştirme noktasında önemli araçlardır. Bu yeteneklerden biri olan yaratıcılığın çocuk kitaplarındaki varlığının tespiti ve bu kitapların yaratıcılık bağlamında değerlendirilmesi bu araştırmanın çıkış noktasını oluşturmaktadır. Bu amaç doğrultusunda en çok okunan çocuk yazarlardan biri olan Mert Arık’ın çocuk kitapları seçilmiştir. Araştırmanın inceleme nesnelerini Mert Arık’ın Benim Zürafam Uçabilir, Uzaya Giden Tren, Çantamdan Fil Çıktı, Ayvayı Yedik Müzesi kitapları oluşturmaktadır. Çalışmada ele alınan kitaplar yaratıcılık ve yaratıcılığın alt kategorileri olan “hayal gücü, akıcı fikir üretme, esnek düşünme, orijinal ürün oluşturma” başlıkları altında incelenmiştir. Kitaplardaki alt kategorilerin yorumlanmasında sıklık (frekans), yüzde ve yoğunluk puanlarından yararlanılmıştır. Tespit edilen yaratıcılık ögelerinin yer aldığı cümleler ve etkinlik örnekleri de araştırmanın bulgular kısmında verilmiştir. Çalışmanın sonucunda incelenen kitapların yaratıcı düşünme bağlamında oldukça değerli olduğu ve çocuk okurların yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmede etkili ve destekleyici bir işlevi olduğu tespit edilmiştir. İncelenen 4 kitapta hayal gücüne yönelik 94, akıcı fikir üretmeye yönelik 316, esnek düşünmeye yönelik 74, orijinal ürün oluşturmaya yönelik 223 unsur tespit edilmiştir. Bu sonuçlar ışığında ailelerin ve öğretmenlerin çocukları üst düzey düşünme becerilerini geliştirecek kitaplarla buluşturmaları ve bu kitapları okumaya yönlendirmeleri ve araştırmacıların daha geniş inceleme nesneleriyle çok satılan çocuk kitapların farklı bağlamlarda incelemesi önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çocuk edebiyatı, üst düzey düşünme becerileri, yaratıcılık.

Kaynakça

• Akçum, E. (2005). 5-6 yaş çocuklarının yaratıcılık ve öğrenime hazır oluş düzeylerine okulöncesi eğitimin etkisinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Aslan, A. E. (2001). Kavram Boyutunda Yaratıcılık, Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 16, (2),15-22.
• Barışık, A. (2019). Ortaokul öğrencilerinin benlik saygıları ve yaratıcı düşünme becerilerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi İstanbul ili örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Mersin.
• Creswell, J. W. (2002). Educational research: Planning, conducting, and evaluating quantitative. Prentice Hall Upper Saddle River, NJ.
• Çalışkan, Ç. (2020). Onuncu sınıf öğrencilerinin yaratıcı problem çözme becerisini etkileyen öğrenci ve öğretmen özellikleri. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bursa.
• Değirmenci, B. S. (2021). Okul öncesi öğretmenlerinin yaratıcı düşünme eğilimi ve beyin temelli öğrenme tutumu arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Erdemli, Ö. (2022). Okul yöneticilerinin öğrenme çevikliği ile yönetsel yaratıcılık becerileri arasındaki ilişki. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Gençer, G. (2023). Ters yüz öğrenme modeline göre okutulan kitaplarla sosyoekonomik düzeyi düşük ortaokul 7. sınıf öğrencilerinin eleştirel düşünme, problem çözme ve yaratıcılıklarının geliştirilmesi: bir eylem araştırması. [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Kadayıfçı, H. (2007). Yaratıcı düşünmeye dayalı öğretim modelinin öğrencilerin maddelerin ayrılması ile ilgili kavramları anlamalarına ve bilimsel yaratıcılıklarına etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• MEB (2019). Türkçe Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Ankara. Partnership for 21st Century Skills (2010). Framework for 21st century learning. 02.10.2024’te www.p21.org.’den alınmıştır.
• Patton, M. Q. (1990). Qualitative evaluation and research methods. SAGE Publications, inc.
• Rouquette M., L. (1994). La Creativite. Preses, Universitaires de France. Yaratıcılık. (Çev. İsmail Yerguz, 2007). Dost Kitabevi Yayınları.
• Seale, C. (1999). Quality in qualitative research. Qualitative Inquiry, 5(4), 465-478.
• Soylu, H. (2004). Fen öğretiminde yeni yaklaşımlar keşif yoluyla öğrenme. Nobel Yayın Dağıtım.
• Sönmez, B. (2016). Düşünme eğitimi dersinin ilköğretim 6. sınıf öğrencilerinin eleştirel ve yaratıcı düşünme becerilerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Eskişehir Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Torrance, E. Paul. (1974). Torrance Tests of Creative Thinking : NormsTechnical Manual Lexington Mas.: Personnel Pres Inc. (Aktaran: Sungur; Nuray. 1997. Yaratıcı Düşünme. Evrim Yayıncılık.
• Turaşlı, N. K. (2020). Yaratıcılıkta temel kavramlar ve yaratıcılığın doğasını anlamak. E. Çelebi Öncü (Ed.), Erken çocukluk döneminde yaratıcılık ve geliştirilmesi içinde. Pegem Akademi.
• Yanık, M. (2007). Türkiye’de ruh sağlığı sistemi üzerine değerlendirme ve öneriler. Psikiyatride Derlemeler. Olgular ve Varsayımlar Dergisi, 1, 9-29.
• Yıldırım. A., & Şimşek, H. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.