The Transformation of Established Labour Regime in the Context of Active Labour Market Policies

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 1, 62 - 77, 01.03.2017

Servet Gün

Öz

As a social democratic project active labour market policies developed to increase the employment opportunities and to keep inflation rate stable after WW II have transformed substantially as a result of the policies and the projects developed by World Bank and OECD after 1980, and it became a functionalist tool of neoliberal transformation of labour market. Active labour market policies have also been imported into Turkey and used as a main instrument against labour market failure and to create new employment opportunities for a long time. Traditional labour market regime has been restructured in this process step by step. The new labour market policies labelled ‘active’ such lead to atypical forms of employment contracts and jobs without social protection.This study evaluates critically active labour market policies viewed as magic solution for unemployment and argues that active policies based on a paradigm consistent with market economy cause deregulation. It focuses on a case of on-the- job training program by using the findings gathered in fieldwork. It can be claimed that on-the job training program financed by unemployment insurance fund is used as a way in which employers can easily avoid to pay social expenditures such as social security premiums and severance pay.

Anahtar Kelimeler

Neo liberalism, active labour market, employment, job creation, job training

Aktif İşgücü Piyasası Politikaları Bağlamında Yerleşik Emek Rejiminin Dönüşümü (Sahadan Notlar)

Öz

İkinci Paylaşım Savaşı’nı izleyen yıllarda tam istihdamı sağlamak ve enflasyonu kontrol altında tutmak amacıyla ‘sosyal demokrat’ nitelikli bir dizi programa dayanılarak geliştirilen aktif işgücü piyasası politikaları, 1980’lerden itibaren başta Dünya Bankası ve OECD gibi kuruluşların geliştirdiği projelere bağlı olarak büyük oranda değişime uğramış; emek piyasası düzenlemeleri bağlamında neoliberal evrenin tamamlayıcı bir unsuruna dönüştürülmüştür. Bugün Türkiye’de aktif işgücü piyasası politikaları bahsiyle –‘dışarıdan müdahalelerle’- bir taraftan piyasaların iş yaratamadığı koşullarda piyasaları işler hale getirmeyi hedefleyen piyasacı formüller üretilirken; diğer taraftan yerleşik emek rejimi anlayışının tedricen dönüştürüldüğü görülmektedir. Zira aktif işgücü piyasası politikalarının önemli bileşenlerinden olan ‘İş-istihdam yaratma’ ve ‘işveren teşvik programları’, tipik olmayan sözleşme türlerini yaygınlaştıran ve sigortasız çalışmayı yerleştiren bir eğilimi geliştirmektedir.‘İşsizlik sorununa çözüm’ retoriği ile gündemde tutulan aktif işgücü piyasası politikalarının piyasa yönelimli bir paradigmaya dayandığını ve emek rejimini kuralsızlaştırmaya çalıştığını gösterme amacınıtaşıyan bu çalışma, işverene sübvansiyon sağlayan ‘işbaşı eğitim’ programını örnek alarak; çalışmayı, alan çalışması verileriyle derinleştirmektedir. Görüleceği gibi, maliyetleri işsizlik sigortası fonundan karşılanan işbaşı eğitim programı; sigortasız, güvencesiz ve kıdem tazminatsız çalıştırmanın yolunu ‘eğitim’ vurgusuyla bulmuş durumdadır.

Anahtar Kelimeler

Neoliberalizm, aktif işgücü piyasası, istihdam, iş yaratma, işbaşı eğitim

Kaynakça

• Akpınar, Taner (2006) Çocuk Emeği Sorununa Çağdaş bir Yaklaşım: Kit’lerin Çırak Okulları (1938-1986), Ankara: Fişek Enstitüsü Çalışan Çocuklar Bilim ve Eylem Merkezi Vakfı Yayınları.
• Bağımsız Sosyal Bilimciler (2015) AKP’li Yıllarda Emeğin Durumu, İstanbul: Yordam Kitap.
• Bağımsız Sosyal Bilimciler (2007) IMF Gözetiminde On Uzun Yıl, 1998-2008 Farklı Hükümetler Tek Siyaset, 2. Baskı, İstanbul: Yordam Kitap.
• Betcherman, Gordon; KarinaOlivasve AmitDar(2004) Impacts of Active Labor Programs: New Evidence from Evaluation with Particular Attention to Developing and Transition Countries, [http://.worldbank.org/sp] (05.04.2016).
• Biagi, Marco (ed.) (2003) İş Yaratma ve İş Hukuku Korumadan Örgütlü Eyleme, Zülfü Dicleli ve Ahmet Kardam (çev.), İstanbul: Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası.
• Biçerli, Mustafa K. (2005) Aktif İstihdam Politikaları İşsizliği Azaltır mı?, Çimento İşveren Dergisi, Cilt 19, Sayı 6, Kasım, (1-15).
• Bonoli, Giuliano (2010) ThePoliticalEconomy of Labour Market Policy, REC-WP 01/2010 WorkingPapersin theReconciliation of WorkandWelfare in Europe RECWOWE Publication, Edinburg, [http://www.social policy.ed.ac.uk/recwowepudiac] (04.04.2016).
• Cam, Erdem (2008) Türkiye’de İstihdam Aracılık Hizmetlerinin Serbestleştirilmesine Yönelik Dönüşümün Sendikal Açıdan Değerlendirilmesi,1. Çalışma İlişkileri Kongresi Bildiriler Kitabı içinde, Sakarya, (412-430).
• Clasen, Jochenve Daniel Clagg (2006) Beyond Activation: Reforming European Unemployment Protection System in Post Industrial Labour Markets, European Societies, 8 (4) (527-553).
• Çapar Diriöz, Sinem (2012) İstihdamın Arttırılmasında Aktif İşgücü Politikalarının Rolü, Uzmanlık Tezi, Yayın No: 2835, Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• Dertli, Nail (2009) Yedek Sanayi Ordusunun Yeniden Düzenlenmesi Aracı Olarak Aktif İstihdam Politikaları, Alparslan Işıklı’ya Armağan içinde, Ankara: Mülkiyeliler Birliği Vakfı Yayınları (597-622).
• Erdoğdu, Seyhan (2010) Küresel Krizin İstihdama Etkileri ve Kriz Karşıtı İşgücü Piyasası Önlemleri, Memleket Siyaset Yönetim, Cilt 5, Sayı: 12, (142-167).
• Fine, Ben (2008) Sosyal Sermaye Sosyal Bilime Karşı, Bin Yılın Eşiğinde Ekonomi Politik ve Sosyal Bilimler, Ayşegül Kars (çev.), İstanbul: Yordam Kitap.
• Fretwell, David; Jacob Benus ve Christopher J.O’leary (1999) Evaluating the Impact of Active Labor Programs: Results of Cross Country Studies in Europe and Central Asia, Social Discussion Paper, No. 9915,[http://info.worldbank.org/etools/docs/library/75867/dc2003/proceedings/pdfpaper/module2dfjbco.pdf] (04.04.2016).
• İçke, Mehmet; Cem Engin ve Ertuğrul Kızılkaya (2012) Refah Devletinden Rekabet Devletine Dönüşüm Tartışmaları, İ.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, No: 46, (1-24).
• İŞKUR (2016a) İşsizlik Sigortası Fonu Bülteni Mayıs 2016 [www.iskur.gov.tr] (13.06.2016).
• İŞKUR (2016b) İstatistik Bülteni Mart 2016 [www.iskur.gov.tr] (10.06.2016).
• İŞKUR (2015) 8. Genel Kurul Çalışma Raporu, [www.iskur.gov.tr] (10.06.2016).
• Jessop, Bob (2009)Kapitalist Devletin Geleceği, Ahmet Özcan (çev.), İstanbul: Epos Yayınları.
• Kapar, Recep (2006) Aktif İşgücü Piyasası Politikaları, Prof. Dr. Toker Dereli’ye Armağan, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası C.55, (341-371).
• Martin, John P. (2014) Activation and Active Labour Market Policies in OECD Countries: Stylized Facts and Evidence on Their Effectiveness, IZA PolicyPaper No. 84, [http://ftp.iza.org/pp84] (05.04.2016).
• Munk, Ronaldo (2007) Neoliberalizm ve Siyaset, Neoliberalizmin Siyaseti, Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki içinde, İstanbul: Yordam Kitap, (106-122).
• Neuman, W. Lawrance (2014) Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Nicel ve Nitel Yaklaşımlar I, 7. Baskı, Sedef Özge (çev.), Ankara: Yayınodası Yayınları.
• Özveri, Murat (2015) Ak Parti Döneminde İş Hukukunda Güvencesizliğin Kurumsallaşması, Himmet, Fıtrat, Piyasa AKP Döneminde Sosyal Politika içinde, Meryem Koray, Aziz Çelik (der.),İstanbul: İletişim Yayınları, (125-156).
• PunchKeith F. (2005) Sosyal Araştırmalara Giriş, Nicel ve Nitel Yaklaşımlar, Dursun Bayrak vd. (çev.), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Rodriguez- P.B. F.,MiguelRodriguez- P. R. M. (2003) İş Yaratma Politikasında İş Hukukunun ve Endüstriyel İlişkilerin Rolü, İş Yaratma ve İş Hukuku Korumadan Örgütlü Eyleme içinde, Zülfü Dicleli ve Ahmet Kardam (çev.), İstanbul: Türkiye Metal Sanayicileri Sendikası, (31-42).
• SaadFilho, Alfredo (2007) Washington Uzlaşmasından Washington Sorası Uzlaşmasına: İktisadi Kalkınmaya Dair İktisadi Gündemler, Neoliberalizm Muhalif Bir Seçki içinde, İstanbul: Yordam Kitap, (191-201).
• Sanal, M. Engin (2013) Aktif İstihdam Politikaları, [http://www.toprakisveren.org/2013-99] (05.04.2016).
• Savaşkan, Osman (2009) Neoliberalizm ve Yeni Sosyal Politika Ortamı: Türkiye’de Çalıştırma (Workfare) Programları ve Emek Piyasaları, Türkiye’de Neoliberalizm, Demokrasi ve Ulus Devlet içinde, İstanbul: Yordam Yayınları, (205-223).
• Topak, Oğuz (2007)2000’li Yıllarda Türkiye’de Refah Devleti, Doktora Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tunalı, İnsan (2003) İstihdam Durum Raporu: Türkiye’de İşgücü Piyasası ve İstihdam Araştırması,[istatik.iskur.gov.tr/tr/dis_iliskiler/istihdam_durum_raporu.pdf], (05.10.2015).
• Vlandas, TimotheeMehrvon(2011) The Dependent Variable Problem in Quantitative Studies of Active Labor Market Programmes: Uncovering hidden Dynamics? REC-WP 03/2011, Working Papers in the Reconciliation of Work and Welfare in Europe RECWOWE Publication, Edinburg [http://www.social policy.ed.ac.uk/recwowepudiac], (04.04.2016).
• Varçın, Recep (2004) İstihdam ve İşgücü Piyasası Politikaları, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Yeldan,Erinç (2010) Küresel Kriz ve Türkiye: Mali Canlandırma Önlemlerinin İstihdam ve İşgücü Piyasaları Üzerindeki Etkilerinin Makroekonomik Değerlendirilmesi, Kriz ve Türkiye: Kriz Tedbirlerinin Etki Değerlendirmesi içinde, Ankara: ILO, (9-42).
• Zadil, E. (1954) “Mesleki Yetiştirme ve İşçi Akademileri”, Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, Sayı: 6, (24-38).